لةطةشةي ديموكراسييةوة
بؤ هةرِةشة لةخةلَكي كةلار!

   سةبارةت بةديداري جةلال تالَةباني لةطةلأ رِؤذنامةي (ئاسؤ) دا

محـــمةد غةفـــور

رِؤذنامةي (ئاسؤ) لةذمارةي25-9-2005يدا ديداريَكي لةطةلَ جةلال تالَةباني سازداوة دةربارةي سةفةرةكةي بؤ ئةمريكا. وةك رِؤذنامةكة دةلَيَت، ديدارةكة ئةم تةوةرانةي طرتؤتةوة، ئاكامي سةفةرةكةي ورِةوشي بةشداريكردني كورد لةحكومةتي عيَراق وبارودؤخي كوردستان ومةسةلةي كةركوك وئةو مافانةي بؤ كورد لةرِةشنووسي دةستووردا طوايا ضةسثيَنراون، لةطةلأ ئاييندةي سياسي كوردستان لةبةر رِؤشنايي ئةو دةستوورةدا. بيَطومان سةرتاثيَي ئةم ديدارة ورِاطةياندنةكاني دةبيَت بكةويَتة ذيَر رِةخنةي توندي خةلَكي كوردستان، ولةثيَشيانةوة كؤمؤنيستةكان وئازاديخوازان ولايةنطراني ضارةسةري عاديلانةي كيَشةي كوردةوة. تةواوي قسةكاني تالَةباني سةبارةت بةمةسةلةي كورد وكةركةوك وئاييندةي خةلَكي كوردستان، هيض شتيَكي نويَي تيادانيية جطةلة بالويَرةكاني رِابردوويان. تالَةباني وبارزاني وحيزبةكانيان خؤيانكردؤتة دةمرِاستي خةلَكي كوردستان و، وةك خؤيان بيَثةردة دةيلَيَن، برِياريان ليَداوة ومةسةلةي كورديان تالآنفرؤشكردووة. ئةوان دةرفةتيَكي ئالَتوونيي كةبؤ سةربةخؤيي ورِزطاري خةلَكي كوردستان ثيَشهاتبوو، فرؤشتيان بةكؤمةلَيَك ئيمتيازات بؤ خؤيان وحيزبةكانيان بةئةمريكا، ولةثيَناوي رِاستكردنةوةي لاسةنطي وشكستي سياسةتةكاني ئةمريكادا لةعيَراق_كةبيَطومان لةئيَستادا ضارةنووسي ناسيوناليزمي كورديشي ثيَوةبةسراوة- كوردستانيان ئيلحاقكردةوة بةعيَراقةوة، ودةستيان خستة ناو دةستي ئيسلامي سياسييةوة. بةهةموو توانايانةوة هيَزيان خستؤتةكار بؤ ثةلكيَشكردني خةلَكي كوردستانيش بؤ ثشتي رِةشنووشي دةستوور. وةبةمشيَوةيةش ئاطريانخؤشكردووة بؤ نيزاعيَكي كؤنةثةرستانةي قةومي وتائيفي هةتا لةجيَطاي ناسنامةي هاوولآتييبوون ناسنامةي درؤيينةي قةومي وتائيفي بكةن بةبةري خةلَكي عيراق وكوردستاندا. طوايا مافي ئةم قةوم وتائيفة ودةستةجاتانة لةناو دةستووردا لةسيناريؤي هةلَبذاردنيَكي طالَتةجارِي ديكةدا بةوةرطرتني ثةنجةمؤري خةلَكي عيَراق جيَطيردةكةن. بةمجؤرة تالَةباني وناسيوناليزمي كورد بةناوي ديموكراتي وفيدرالَييةوة، لةهاوشاني كؤنةثةرستترين دارودةستةي ئيسلاميدا خةريكن ئةم دةستوورة قةومي-ئيسلاميية فاشيانةية بسةثيَنن بةسةر خةلَكي عيراقدا. ئةمة بةشيَكي سةرةكي ئةو هةلَلآيةي تالَةبانيية كةبؤ طةشةكردني ديموكراسي لةعيَراق ليَيدةدات. بةلآم ماناي سياسي وبةكردةوةي سةفةري تالَةباني بةتايبةت دواي ئةوةي ئيبراهيم جةعفةري سةفةرةكةي رِةتكردةوة، وةلةجيَطاي سةفةري ئةمريكاي جةعفةريش سةرداني رِةسمي بؤ ئيَران كرد، ثالَثيَوةناني كؤمةلَطاي داغاني عيَراقة بؤ ناو طيَذاوي جةنطيَكي سةرتاسةري وتةواو عةياري ناوخؤ كةهةرئيَستا بةردةوامة لةذيَرناوي يةكيَتي ئارةزوومةندانة وفيدرالَيدا. ئةطةر بؤيان بضيَتةسةر سيناريؤي رِاثرسي لةسةر دةستوورةكةيان ئةنجامبدةن، ئةم جةنطة لةئةبعادي طةورةتريدا رِةسمييت ثيَدةدةن. جةنطيَك كةئاطرةكةي زؤر زياتر لةكارةساتةكاني ئيَستا دةخولقيَنيَت وناوضةكةش لةطةلأ خؤيدا دةسووتيَنيَت.

 

لةدريَذةدا رِؤذنامةي ئاسؤ دةربارةي تةوذمي نارِةزايةتي جةماوةري لةدذي طةندةلَيي وسةرتاثاي دةسةلآتةكةيان ثرسياري ئاراستة دةكات، وبةدياريكراويش باسي خؤثيشاندانةكةي كةلار دةثرسيَت، كةضي تالَةباني باسي طةشةكردني ديموكراسي دةكات لةكوردستان! ئةو ديموكراسييةش بةوة لةقةلَةم دةدات كةبةيني نيَوان يةكيَتي وثارتي باشبووة. "دةلَيَت، ئةوةنيية "كاك مةسعود بةرزاني" هةلَبذيَردراوة بةسةرؤكي هةريَم وخؤشي وحيزبةكةشي ديفاع لةمافي حيزبةكاني تر ويةكيَتي نيشتماني دةكةن! ئةوة طةشةكردني ديموكراسيية نةك بةرةو ثاشضوون!". ئةم قسةية رِاستة! ضونكة ضةند رِؤذ بةرلةئيَستا مةسعود بةرزاني سويندي خواردبوو، كةلةمةودوا بةيةك ضاو سةيري خةلَكي كوردستان دةكات!! تالَةباني وسةراني تري بزووتنةوةي كوردايةتي خؤيان وحيزب ودارودةستةكانيان و ووردةئةحزابي ديكةي ئةلَقةلةطويَي، خؤيان بةنويَنةري موتلَةقي خةلَكي كوردستان دةدةنةقةلَةم. وةمةرام وبةرذةوةندي كؤنةثةرستانةشيان بةماف وخواستي خةلَكي ستةمديدةي كوردستان دادةنيَن وقسةي لةبارةوةدةكةن. ئةوان دةيانةويَ، وةواش بيردةكةنةوة كةخةلَكي كوردستان تائيفةيةكن لةقةدثالَي بةرلةميذوودا ذيان بةسةردةبةن، نةك سةردةمي ئيَستا! ئةم تائيفةيةش رِيشسثيةكةي برِياردةر وبرِياربةدةست وهةمةكارةية! بةرِاستي ئةم بيَرِيَزيكردنة بةئاييندة وئيرادة وخواست وماف وهيوا وئاواتي ئةم خةلَكة لةثاي ضيداية!؟ دواي زياد لة50سالأ شةرِ وكوشتار ودةربةدةري وثلةدوويي وئيلحاقي ئيجباري وئةنفال وكيميابارانكردن، كةبزووتنةوةي كوردايةتي سالآنيَكة سات وسةوداي ثيَوةدةكات، ئةمةبوو بةلَيَني ئةو بةهةشتة كوردةوارييةي بةخةلَكتان دةدا!؟ دواتر سةبارةت بةخواستي ئاو وكارةباي خةلَكي كةلار تالَةباني دةلَيَت،"ئيَ كارةبا نيية ضيبكةين. بةرهةمي كارةبا هةر ئةوةندةية. بؤنموونة شاريَكي وةكو بةغدا رِؤذي 4سةعات كارةباي هةية. خؤناتوانم لةطيرفاني خؤم كارةبا دةربهيَنم"! لةولاتر دةلَيَت،"لةكاتيَكدا كةدةبيَ كةموكورتيية حيزبي وحكومييةكان بةثةلة ضارةسةر بكريَن ورِوونكردنةوة وثيشانداني رِاستييةكان بؤ جةماوةر بخةينةرِوو، دةبيَ بةتووندي بضينةوة بةطذ ئةو طيَرةشيَويَنانةي داخوازيةكاني خةلَك دةشيَويَنن ولةجياتي ئةوةي بةخؤشي وئاشتي بيَت، تيَكي دةدةن وثةلاماري دةزطاكاني دةولَةت دةدةن.."! ئةم بةهةشتة مةوعودةتان ثيرؤزي خؤتان! خةلَكي كوردستان ذياني ئةمرؤذييان دةويَت. ئةم موزةخرةفاتة بؤ خؤتان هةلَطرن. خةلَك بةدةست ضةتةيي وطةندةلَيي دةسةلآتتانةوة هةراسانبووة. كوردايةتي مادام دواي 15سالَ دةسةلآت وئيَستاش وةستاني سةراني لةبةرزترين ثلةي دةسةلآتي حكومةتي تةوافوقيتان، نةتوانيَت ئاوي خواردنةوة وكارةبا وسووتةمةني بؤ خةلَك دابين بكات، بؤ تيَهةلَدان باشة! وةعدة وبةلَيَنتان بةثووليَك. تؤ لةكاتيَكدا بةخةلَكي كةلار دةلَيَيت طيَرةشيَويَن، كةهةقانييةت ورِةوايي خواستةكانيان لةئاستي سةرتاسةريدا هةمةطيردةبيَت، ووةزير وطزيرةكاني ناوخؤت دانيانناوة بةتاواني تةقةكردنيان لةخةلَكي نارِازي كةلاردا. ئةمة بةلَطةي ئةو حوكمة مةشهورةية لةسةر تالَةباني كةدةلَيَ، بةدواي هةر سةفةريَكيدا جةنطيَكي ناوخؤ ياكارةساتيَكي بةشويَنةوة دةبيَت! فةرقةكةي ئةوةية ئةمجارة لةطةرِانةوةيدا لةسةفةر، بةنهيَنيش نا بةئاشكرا هةرِةشة وطورِةشة لةخةلَكي كةلار دةكات. تؤمةتيَك كةوةزيري ناوخؤي حكومةتةكةي قبولَيكردووة كةخؤي وهيَزةكاني تاوانبار وئاذاوةضيَتيان كردووة، تالَةباني بةشيَوةيةكي رِةشؤكي وقةرةقؤشي ئةيخاتةثالأ خةلَكي بةشةرةفي كةلار، بؤئةوةي رِيَطاخؤشكات بؤ ثةلاماردانيان. بةشويَن ئةم تةسريحاتانةي تالَةبانيدا بووكةضةند رِؤذ بةرلةئيَستا داويةتي، ئاسايشي سليَماني ثةلاماري بةعس ئاساي بردة سةر(زمناكؤ عةزيز)نويَنةري دةستةي داكؤكي لةداخوازييةكاني خةلَكي شاري سليَماني، دواي تةواوبووني كاري ميَزكتيَب بؤ كؤكردنةوةي ئيمزاي ثشتيواني بؤ بانطةوازي خؤثيشانداني شاري سليماني لةثيَناوي مافةكانياندا، ودةسطيريان كرد وبةشيَوةيةكي هيستريكي سوكايةتي وقسةي نابةجيَيان ثيَووت. بةلَيَ، ئةمةية ئةو ديموكراسييةي كةتالَةباني دةلَيَت لةكوردستان طةشةي كردووة! وةلآمي بةرزكردنةوةي داواي ئاو وكارةبا لةمةملةكةتي ديموكراتي تالَةبانيدا بةتةقةكردن، هيَشتا كةمة. دةبيَ تووندتر لةمةش وةلآمي خةلَك بدريَتةوة. دةبيَت رِابةران وهةلَسوورِاواني خةباتي جةماوةري لةزيندان تووندبكريَن بؤئةوةي كةس جورئةتنةكات دةنط بةرزكاتةوة! ئةمةبوو ثةيامي تالَةباني بؤ خةلَكي ئةنفالكراوي كةلار وطةرميان. بةلآم طةندةلَي لةتالَةباني وبةرزانييةوة سةرضاوةي طرتووة. نابينن خؤي ضؤن دةدويَت! ضارةسةريشي تةنها هاتنةمةيداني خةلَكة. ئةطةر تالَةباني لةم سةفةرةيدا بةلووتكةي ئاواتي خؤي طةشتووة ولةكؤشكي سثي خؤي بينيوةتةوة وبةهةرضوارثةل نؤكةريَتي خؤي بؤ ئةمريكا نويَكردبيَتةوة ، كاسةي سةبري خةلَكيش ليَواوليَوِبووة لةم بارودؤخةي كةبةهؤي دةسةلآتي ئةم تالآنضييانةوة بؤيان خولقاوة، وبةدلَ وبةطيان ئاواتيان ثاككردنةوةي طةندةلَيية لةكوردستان. ئةم كارةش بةبيَ توورِهةلَداني وةهمي كوردايةتي وداطرتني تةختي فيرعةونيي ئةم سةرؤك خيَلآنة ممكين نابيَت! ضوارضيَوةي ئةو بزووتنةوة وبةديلةش ئةو حيزبةية كة(زمناكؤ عةزيز) ئةندامي مةكتةبي سياسييةتي.هةرِةشة وطورِةشة وطرتن وتؤقاندن زؤر برِناكات وتةمةني كورتة ضةند توونديش بيَت. بؤتان باشترة سةر بؤ ويست وئيرادةي خةلَكي كوردستان دانةويَنن. وةرِيَزبطرن لةئازادي هةلَسوورِاني سياسي!

27-9-2005