نابيت رِيطة بدةين باجي بيرورِا دةربرين زينداني كردن جةستةو فكرمان بيت !
رِيبوار عارف

   

fediraq@welho.com

 

ئةم سالَ ذمارةي دةستطيركردن و زينداني كردني نووسةران و كةساني ئازاديخوازو نارِازي بةم وةزعة بةردةوام لةزيادبوون و ثةرةسةندنا بوو ! ثاساويَك كة بووةتة باوو كراوةتة بةهانةي دةستطيري كردني هةر كةسانيَكي نارِةزاي، لةبازنةيةكي تةنطدا دةسورِيتةوة كة لة بةزاندني (سنووري ياساو داب ونةريتةكان، طومان ليكراو، ئاذاوةضي...) دةرناضيت .

دةستةلآت، بؤ تةلَقينكردني ئةم دةستطيري ودةستدريَذيانة بؤسةر خةلَكي كوردستان حةكيمانة تؤثخانةيةكي طةورةيان بةرِيَخستووة كةبريتي ية لة دةزطاكاني رِيَكخستني حزب ودةزطاكاني رِاطةياندن و بيرورِاي طشتي بؤ ئاشنا بوون و ناضاركردني خةلكي بؤ ملدان بة سياسةت و رِةوشتةكاني دةزطاكاني ئاسايش و وةزارةتةكاني ناوخؤو برِيارةكاني ثشت ثةردةي ثةرلةمان و ئةنجومةني وةزيران. كة ديارة هاوكاري و خالَي هاوبةشي ئةم بلَندطؤ بةرِوالَةت جياوازانة لة جيَخستن و عةمةلي كردنةوةي سياسةت و ئامانجةكاني حزبدا خؤدةبيننةوة. دةبينين كة لةهةر ديدارو رِووبةرِوو بوونةوةو ضاوثيكةوتنيَكي رِاستةخؤدا لةطةلَ نوويَنةراني هةركام لةم ئؤرطانة جياوازانةي حكومةتي حزبدا دةكريَت، بيَ شك هةر كة تةنطةتاوبوون و شتيَكيان بؤ ووتن ثيَ نةما، ئةوجا هات وهاواريَكي تر لةسةر ئةوة بةرِيَ دةكةن كةطواية ئةطةر بيَت و ئةوان ليَثرسينةوةي توونديان نةبيَت و مةيدانةكة ئاوةلا بكةن بؤ تةراتيَني هةر كةس ولايةنيك، ئةوا ئيرهاب و تيرؤر و كوشت وكوشتار سةد ئةوةندي تر ذيانمان ليَتالَ دةكات. كةواتة ئةم دةستطيري و طوشار هيَنانةش لةخزمةت هاولاتيانداية. بؤية ئيتر كار دةطات بةو شويَنةي كة جةنابي وةزيري بةرِيَز و سةرؤكي حكومةتيش خؤيان لةسةر رِاثرسي و يا دةربريني بيرورِا نةك هةر دةخالةت بكةن بةلَكو حوكمي عورفي بدةن بؤ ئيجرائات كردن لةطةل ئةو(( ئاذاوةطيَرانةدا)). هةر بةو دةليلةش ئاغاي وةزيرو سةرؤكي ئةنجومةني وةزيران فةرمايشتيان بةجيَ ية كاتيَك كة برياري (دةستطيركردني ئاكؤ محمد ي موسا ئةحمد دةدةن لةسةر رِاثرسي يةك كة كردويانة، وة يا ريبوار سيوةيلي لةسةر دةربرين بيرورا مةحكوم دةكةن و ريبوار عارفيش بةزيندان دةسثيرن بؤ ماوةي هةفتةيةك. خؤ ئةطةر كار بة هنديَك شويَني هةستيار طةشت ئةوا ئاسايشة دلًسؤزو لة خؤ بووردوةكانمان طيان لةسةردةست و ثةنجة لةسةر ماشةي تفةنطن بؤ تيَشكاندني ريزي ئةو خؤثيشاندةرانةي كةخوازياري كارن يا خوا نةخواستة مةبةستة طومان ليكراوةكاني خؤيان بؤ ثشتطيري كردن لة مانطرتن و خؤثيشاندانةكاني كوردستاني ئيران دةخةنة رِوو .   

واثَيدةضيت كيَشةيةك نةبيت ئةمرِؤ لة كوردستان تاوانياركردني خةلكاني نارازي و ئازاديخواز بةثشتيوانةي ضةمكةكاني((طومانليَكراو ئاذاوةطيَر)) لةهةر شتيَكي تر هةرزانترو ئاسايترة . عةجةبا سةيرةكة لةوةداية كة ئيَستةشي لةطةلَدا بيَت بؤ تةنها جاريَك بةهةردوو ئيدارةكةي هةوليَرو سليماني يةوة نةيانتواني طؤشةيةك لة تاوانةكاني ئةو كةسانةي كة بوونةتة قورباني ئةو ضةمك و زاراوانةي كةئةم بةريَزانةي دةستةلات تيؤريزةي دةكةن بخةنة بةرضاوي خةلَكي كوردستان. بؤية ناكريَ ضاوةرِوانيةكي لةوة زياتر هةبيَت كة ئةم دةست دريذي و تاوانباركردنانة ثرِاوثرِ جيَطةي طالَتةجاري و بةزةي ثيداهاتنةوةية. ئاخر ضوارةدة سالة لة طةندةلي وناعةدالةتي هةناوي خةلكي رةشكردوةتةوةو تةنانةت سةركردايةتي خزبة دةستةلاتدارةكان خؤشيان بةمةبةستي بةلارِيَدا بردني نارِةزايةتي دةربرينةكاني خةلكي ، كةوتوونةتة هةلةكة سةماو هاوت وهاواريان ليَهةستاوة لةدةست ئةو وةزعة. بةلام طالتةجاريةكة لةوةدايةدا كة ئيستةشي لةطةلدا حزبة دةستةلاتدارةكان ئةطةر وةك شتيكي شكلي و بؤ خويَ ي ضيَشتيش بووة تةنها يةك كادرو كةسايةتي خؤيان لةسةر بة دةستهيناني ئةو هةموو سةرمايةو طةندةلي و ناعةدالةتي ية دادطايي نةكرد، ئةوة باس لة زينداني كردن و سزادني تر هةر مةكة. رةنطة لةبةر ئةوة بيت كة كارةكاني ئةوان جيطةي (( طومان ليكردن)) ني يةو هةموو خةلكي كوردستان بة كارانامةي ئةم لايةنانة ئاشنان. بةلام كاتيك كة قسة لةسةر كةساني دةرةوةي حزب و دةستةلات دةكريت، ئيتر مةوجةكة دةطورِدريت و ئةمني يةتي مملةكةت وا ثيويست دةكات كة دار بدةن بة رِؤحي ئةو (( ئاذاوةطيرانةدا )) .

 ئاخةر ثيَمان نالين كةئيَوة لة كوي و لةكام خؤثيشاندان ومانطرتن ونارِةزاي دةربرِيندا دوو كةستان دةسطير كردوةو ثاش ليَكولَينةوة زيندان كردنيان تاوانةكانيتان خستة بةرضاوي خةلَكي كوردستان تابةم كارةشتان دةستخؤشانةي جةماوةرش بؤ خؤتان مسؤطةربكةن، تاخةلَكيش تةحمولي طويَبيستني ثاساوهيَنانةوةكانتان بكةن. لةهةقيقةت ئةوةية كةهةموو ئةو بةهانانةو تةنانةت داتاشيني ثاساوي وةك مةترسي لة تةقيقةنةوة كاري ئيرهاب تيرؤريستانيش تةنهاو تةنها ئةو لةمثةرةية كة نةك هةر بؤ ضاوترساني خةلكي بةكاري دةهينين، بةلَكو دةيانةويت وةك طرنطترين ضةك بؤ قةدةغة كردن وكؤتاي هيَنان بة مانطرتن وخؤثيشان ونارةزايةتيةكاني جةماوةريةكاني خةلَكي كوردستان بةكاري بهيَنن. كةواتة جيَطةي خؤيةتي لة خؤمان بثرسين كة ئايا دةبيَت لةبةرامبةر بة وةها بارودخؤيكدا ضي بكةين؟

كؤمةلالطاي كوردستان ثيويستي بة ريكخراويكي بةرطري كردن هةية لة ماف و ئازاديةكاني خةلكي .

زينداني كردني ئاكؤ محمد و موسا ئةحمد بة دروست شةثؤلي نارةزايةتي لة نيَو رِؤشنيران و نووسةراندا بةطةرِخست و ذمارةيةك كةسايةتي ناسراو لة كوردستان و هةندةران نارةزايةتي خؤيان دذ بة زينداني كردني ئةو بةريزانة دةربرِي وهةلويستي خؤيان دياري كرد. تةنانةت لة ثةيوةند بة راطةياندنةكةي وةزارةتي ناوخؤ كة لةسةر ضاوثيكةوتنةكةي بةريز رِيبوار سيوةيلي لة رِؤذنامةي ميديا، كار طةشت بةوةي كة (كؤمةليك نووسةرو رؤذنامةنووس) بةياننامةيةكي نارةزايةتي دذ بةو هةلَويَستةي وةزارةتي ناوبراو دةربكةن وخوازياري داواي ليَ بووردن كردن بوون لة ريبوار سيوةيلي وخةلكي كوردستان. ئةم هةلويستةو دةركردني ئةم بةياننامة هاوبةشة زؤر دروست و لةجيَطةي خؤيدابوو.

ئةوةش رِاستة كة كيَشةي ئةم دؤستانة لة هةرشتيَك زياتر ثةيوةندي بة ئازادي بيرورا دةربرينةوة هةبووة، بةلام بة برِواي من ئاستي بيركردنةوةي كةسانيكي خؤ بةبةرثرسزان لةبةرامبةر بة كيَشة سياسي وكؤمةلايةتيةكاندا ثيَويستة لة سنووريَكي فراوانتردا تاوتؤي ئةم طرفتة بكةن وهةلويست لةسةر كوليةتي ماف وئازاديةكاني خةلكي كوردستان وةربطريت. كةثيَشيَلكردني ئازادي بيرورِاش تةنها يةكيَكة لةو ئازاديانة. 

رِؤشنبيران و نووسةران ناتوانن تةنها لةسةر ئةوة رِووداوانة هةلَويَست بطرن كة بةرؤكي خؤيان دةطريَتةوة. ديارة من قسةم رِووبة رِؤشنبير نووسةريك نية كةلةبةر لووتي خؤي زياتر شويَنيَكي تر نابيني و ئةوةي بؤ خؤي دانةناوة كة دةبيت دةوري هةبيَت لة طؤرِانكاريةكاني كؤمةلطادا. بؤية لةم حالةتةدا ناكريَت ئةو  تيروانينة ثةسةند بكةين كة ثيَ ي واية ئةمرِؤ كيَشةيةك رِووبةرِووي ذمارةيةك لة نووسةرو رِؤشنبير بووتةوةو وةزارةت ولايةن و ئورطانيَك تةنها ئازادي بيرورِا بةرتةسك كردوةتةوةو دةبيَت ئيَمة نارةزايةتي يةكاني خؤمان تةنها بةئارِاستةي رِاوةستانةوة دذ بةو دةستدريَذيانةدا بةرين . بةداخةوة هةقيقةت ئةوةية كة ئةوةي لة كوردستان هةرِةشةي لي دةكريَت بة طشتي ماف و ئازاديةكاني خةلَكة، كة ئازادي بيرورا دةربرينيش تةنها خالَيَكيانة. ئازادي خؤثيشاندان، ئازادي مانطرتن، ئازادي ريكخراو بوون، ئازادي بةيان، ئازادي بيرورا .... هةموو ئةمانة طرفتي واقيعين وئةطةر ضاويَك بة ضةند مانطي رِابردودا بطيَرينةوة دةبينين كة وةزارةت و ئةنجومةني وةزيران و ئاسايش لة ذمارةي ثةنجةكاني دةست زياتر رِيَطريان لة خؤثيشاندان و مانطرتن و ئازادي بةيان و بيرورا دةربرين كردوةو تةنانةت كار هةر بةوةوة رِانةوةستا كة لةرِيَطةي ياساو برياري وةزاري وهةرِةشةكردن ونان برينةوة خؤثيشاندانةكان قةدةغة بكةن، بةلكو تةقةكردن لة خؤثيشاندةران و زينداني كردني هةلسورِاواني سياسي و سزادانيان بووة دياريدةيةكي بةردةوام .  

خؤثيشاندانةكاني مامؤستاياني سليماني ودواتر هةوليرو تةقةكردني بةسةر خؤيندكاران لةبازطةكاني تاسلوجةو دووبارة  كردنةوةي ئةم كارة دذ بة شوفيَرةكان و زيندانكردنيان بؤ ماوةي سيَ هةفتةو ريطرتن بة خؤثيشان دةراني سليماني بؤ ثشتطيري كردن لة مانطرتنةكاني خةلكي كوردستاني ئيران تةنها ضةند نموونةيةكي زيندوي ئةم ضةند مانطةي رابردووبوو كة ناكريَت رِؤشنبيران و نووسةران ضاوي ليَ بنووقينن و شاني خؤيان لةبةرامبةر بةو مةسةلة طرنطانةدا خالي بكةنةوة . بؤية داكؤكي كردن لة هةموو ماف وئازاديةكاني خةلَكي كوردستان دةبيت بكريتة بنضينةي كاري هاوبةش لة نيوان رؤشنيران و نووسةران و ئةديبان و هةلسوراني سياسي و كةساني ئينسان دؤست و بةهةلويستدا .   

راثةريني خةلكي كوردستان لة بةهاري 1991دا، ماماني لةدايك بووني ئةو ئازادي ية بوو كة كؤمةلطاي ئيَمةي بة جؤريَكي تر لة ذيان ئاشناكرد. بؤية رِيذةي جيَتةنط بوون بة ئازادي بارؤمةتري بةها ئينساني يةكانمان دينيَتة خوارةوةو مةحالة رِيَطة بةخؤمان بدةين كةدةست بةرداري بين.

بةلام رِةوشتيك كة ئةمرِؤ حزبة دةستةلاتدارةكاني كوردستان لةمةرِ ئةم ضةمك و جيهان بينيةوة طرتوويانةتة بةر ئةو مةترسي ية طةورةي بةدواي خؤيدا ثةلكيَش كردوة كة ثرسةي لةطؤرناني ئازادي بة لةبةرضاوطرتني ئايندةي ئةو حكومتةي كة لة عيراقدا دةستةلاتدار دةبيَت وةك حكومةتيَكي ئيسلامي، ئةوجا دفنكردن و لة طؤرِناني ئازادي دةبيَتة ئةو واقعة تالَةي كة مةطةر تةنها جؤلانةوةيةكي بةهيَزي سياسي كؤمةلايةتي ئةمرؤي خةلكي كوردستان بتوانيت بةر ثرؤسةي مةرط و لةناوضووني بةها ئينساني يةكانمان بطريت كة بةرهةمي ئةو رادةية لة ئازادية كة ئةمرِؤ لة دوريانيكي ثرِ مةترسي دايةوة نابيت ريطة بة هيض لايةن و حكومةت و حزب و دةستةلاتيَك بدةين كة دةست بنيتة هةناومان تا هةناسةكاني ئازاديمان تيا بتاسينيت . كة ئةمةش تةنها لة طرةوي ئةوةداية كة بةرةي عةلماني يةت و ئازاديخواز بؤ داكؤكي كردن لة ماف و ئازاديةكاني خةلَكي كوردستان لة رِووبةرِوو بوونةوةو رِاوةستانةوةيةكي جديدا بيت و هؤشيارانة لةدةوري ثرؤذةو ثلاتفؤرميَك كؤبيَتةوة كة بتوانيت بيَتة لةمثةريَكي جدي وكاريطةر لةبةردةم هةرجؤرة دةست دريَذي و بةرتةسكردنةوةيةكي ماف و ئازاديةكانماندا .

 بؤية دةبيت لة ئاستيَكي فراواني كؤمةلايةتيدا بةمةبةستي مةحكةم رِاطرتني لايةني كةم ئةو ئاستة لة ماف وئازاديةكاني خةلكي كوردستاندا بينةمةيدان. بؤ ئةبةستةش دةبيت هةولَبدةين كة ذمارةيةكي هةرضي زياتر لة كؤر سيمينار ضاوثيكةوتن و ديدار سازبدةين بؤ بةطةرِخستني كةش و هةوايةكي تةندروستدار تا لةم رِيَطةيةوة زؤرترين ذمارةي ئةو خةلَكانة لةيةك نزيك بكرينةوة كة يةكيَك لة غةمة طةورةكانيان لةمرؤدا ماف و ئازاديةكاني خةلكي كوردستانة.   

بؤ ئةوةي كة سةرئةنجام بتوانريت ذمارةيةك كةسايةتي بةهةلويست و بووير لة دةوري يةك كؤبنةوة تا بةهؤي ثيَكهيناني رِيكخراويكةوة بتوانريت خةلكي كوردستان لةهةرجؤرة هةرِةشةو طورِةشةو ضاوترسانيك رِزطاربكريَت و كاريَكي ئاسان نةبيت كة هيض وةزير ودةستةلات ولايةنيَك بتوانيَت بة تاواني دةربريني بيرورا ، يان مانطرتن وخؤثيشاندا لة طؤشةي زيندانةكاندا جةستةو بيرمان وةك يةك دةست بةسةر بكةن.