سفر قوشتةثة بةدةستةوة
تامان شاكر

   

 

ثيَش رِووخاني رِذيَمي سةدام ،دةسةلاَتي كوردي خاوةني دوو حكومةت بوو هةريةكة لة  هةريَمةكةي خؤي  ململانيَي ئةوي تري دةكردو.لةطةل هاتني ئةمةريكا بؤ ناوضةكة كورد يةكةم هاوثةيمان و دلَسؤزي ئةمةريكا بوو، ئةمريكيةكان زؤر خؤشحالَي خؤيان بؤ ئةو هاوثةيمانةتية بيَ مةرجة دةرِبري.دواي رِوخاني رِذيمي سةدام، سياسةتمةداراني كورد لة ثيَناوي ضةند وةزارةتيَك بةرةو بةغدا بةرِيَكةوتن، بؤ بنياتنانةوةي عيَراق، ئةو عيَراقةي كة كورد رِؤذيَكي خؤشي تيا نةبيني.

لة كةنالَةكاني رِاطةياندني حيزبةكانةوة ثرِوثاطندةيان دةكرد بؤ (عيَراقي هيواو ئاشتي) كة طواية بةبيَ بةشداري كردني كورد عيَراق دروست نابيَتةوة.هةر لةو ثيَناوةشدا دةيان كؤنطرةو كؤنفرانسيان بةست لةطةل برا عةرةبةكان لة هةموويان سةيرتر كؤنطرةي ئاشتةوايي بوو لة هةوليَر وةك ئةوةي كورد خةلَكي عةرةبي ئةنفال كردبيَت و طازي كيميايي بة عةرةبستاندا كرد بيَت و ذنة عةرةبةكاني ناردبيَتة مةلهةكاني ميسر و دةست دريَذي كردبيَتة سةر كض و ذنةكانيان لة زيندان و هةزاران لاوي عةرةبي لة زيندانةكاني كوردستان لة سيَدارة دابيَت، بؤية بؤ ئاسوودة كردني ويذداني خؤيان ئاشتيان دةكةنةوة،ولةم كؤنطرةيةدا عةرةبةكان كة ميواني كورد بوون و هيَشتا خاوةني هيض نةبوون، نةيانةويست ئالاَي كوردستان ببينن و نارِةزايي خؤيان دةربرِي، بةلاَم كورد لةم ثةيامة نةطةيشت، كورد وايدةزاني دواي نةماني بةعس ،عةرةب بة عةقلَيَكي تر مامةلَة لةطةلَ كيَشةي كورد دةكات، نةيزاني ناوةرؤك هةروةك جارانة تةنها دةمو ضاوةكان طؤرِاون و لة جياتي قات و بؤينباخ جبةو عةمامةية.   

هةر بةرِيَوة بوون بؤ بةغدا  بؤ بنيات نانةوةي مالَي خةلَك و قةد بيريان لة مالَي خؤيان نةكردةوة.  سةركردايةتي سياسي كورد لة بازنةيةكي بؤش دةسورِيَتةوة،دواي ئةو هةموو سالَة هةرديَتةوة قوشتةثة، بير لةوة ناكاتةوة ئةوةي كورد وةك نةتةوة دةيةويَ زؤر جياوازة لة وةي كة عةرةبي شيعةو سنةو دةسةلاَتي سياسي كورد دةيانةويَ.بؤية هةولَةكان هةر بيَسوودن.

عةرةبلة فةلوجة كاريَكيان بة ئةمةريكا كرد، با بةدةواري شرِي نةكردووة، كورديش ضةثكة طولَي ثيَشكةش دةكردن، مةخابن سةراني كورد حيسابي ئةوةيان نةكردبوو( مست لة دريَشة دةطةريَتةوة)  ئةطةر بةهيَز نةبووي كةس حيسابت بؤ ناكات،و ميوانداري جياوازة لةطةل ثرِؤذةي سياسي و ضارةنووسي نةتةوةيةك،كة تا ئيَستا سياسةتمةداراني  كورد عةقلَيان بةوة ناشكيَ. ئةطينا بؤ ئةمةريكاو بةريتانيا زؤريان لة شيعةو سوونة نةكرد واز لة داواكارييةكانيان بينن،بؤ داوايان لة كورد كرد، بؤ كورد خاوةني هةزاران قورباني نةبوو سةدام زولَمي ليَنةكردبوو،يان لةبةر ئةوةي دةسةلاَتي كوردي ئةوةندة لاوازة ناتوانيَ بلَيَ نةخيَر. كورد سياسةتي رِؤذ دةكا  ستراتيذيةكي دوورو دريَذيان نييةو بة هةموو شتيَك رِازينة و دةولَةتي كورديش خةوني دةسةلاَتداراني كورد نةبووةو نيية (مامة بة ئاشكرا وتي  لة( 58 كةم ضوار) سالَي خةباتي سياسيم بيرم لة سةربةخؤيي كوردستان نةكردؤتةوة)كةواتة هاوثةيمانان خالَي لاوازي كورديان باش زانيوة،ئةوةي دةتوانن لةطةل كوردي بكةن لةطةل عةرةب بؤيان ناكريت.ئةطةر دةسةلاَتي سياسي كورد مةبةستي بواية وبةرِاستي بة تةنط ضارةنووسي كوردستانةوة بواية،دةيتواني وةك جوولةكة تةنها بة ئةنفال و هةلَةبجة هةموو دونيا شةرمةزار بكات، وايان ليَبكات داواي ليَبووردن لة كورد بكةن.ملكةضي داواكارييةكاني كورد بن.

 تازة هةموو شتيَك تةواو. ياساي كاتي دةولَةتي عيَراق تةواو،شةرِي دةستووريش تةواو سنووري كوردستانيش تا قوشتةثةيةو.دل و قودسي كوردستانيش خؤمان خؤش كورديش بةشيَكة لة طةلي عيَراق و ئيتر شةرِ يان ئاشبةتالَي سيَهةم ئةوة ثرسياريَكي ترة.

  ثةرلةماني كوردستانيش بة زؤرينةي دةنط ئةو دةستوورةيان ثةسةند كرد و سةرؤكي هةريَمي كوردستانيش ثيَي وتبون كة برِياري لة سةر بدةن بيَئةوةي ئازادي بؤ ئةنداماني ثةرلةمان بةجيَبهيَلي.ضونكة لة سةدا 98% داخوازيةكاني طةلي كوردي زامن كردووة.

لة وانةية ئةوة بةلاي سةراني كوردةوة زؤر دةسكةوتيَكي مةزن بيَت و بةو شيَوةية دةيانةوي

دةنطي شةقامي كوردي و دلَة رِاوكيَي خةلَكي كورد هيَور بكةنةوة.دةسةلاَتي كوردي دةزاني دؤرِاوة،بةلاَم داننان بة دؤران ئةستةمترة لة خودي دؤران. بؤية دةيانةويَ خةلَكي بخةلَةتيَنن و باس لة 98% مافةكان دةكةن .     

زؤربةي خةلَكي كوردستان نارِازين، بةشيَكي زؤريان لة رؤذنامةكان و سايتةكاني ئينتةرنيَت بة نووسين ئةو نارِةزاييةيان دةربرِيووة، من لةطةل ئيَوة هاوبيرم دةزانم ئيَوة رِاست دةبيَذن

بةلاَم ثرسيارةكة من ئةوةية دةسةلاَتي كوردي ئةوة بؤ ثانزة سالَ دةضي حوكمي ئةو سيَ شارة دةكات، نةيتواني ئةلف و بيَي شارستاني لة كوردستان ثيادة بكات ضؤن دةتوانيَ باس لة سةربةخؤيي كوردستان بكات.

دةسةلاَتيَك بة هةموو ثارة زؤرةي لة بةر دةستيداية نةتوانيَ نةخؤشخانةيك كة شايستةي مرؤظ بيَت دروست بكات، نةتوانيَ شةقام كؤلاَنةكاني شار ثاك رِابطريَت، و نةتوانيَ ئاو كارةباو ثؤست و

سيستةميَكي ثةروةردةي ريَك و ثيَك لة قوتابخانةكان ثةيرِةو بكات و ياسايةك دابريَذيَ دوور لة ياساي بةعس،لة سةر رِاثرسيةك رِؤذنامة نووسان بخاتة زيندانةوة، سيستةمي تةزكيية بةكار بهيَني بؤ كاركردن بيَئةوةي بير لة توانايي كةسةكان بكاتةوة،و ئاسةواري شارةكان بشيَويَني و بة ئارةزووي خؤيان زةوي زاري كوردستان دابةش بكات، نةتوانيَ طؤرِانكاري لة ناو سيستةمي حيزبةكانياندا بكةن و هةزاران كؤنة بةعسي و جاش لة دةوري خؤيان كؤبكةنةوة بضوكترين ماف و ئازادي تاكي كوردي دابين نةكةن،هةزاران طوند وشارؤضكةي ويَراني كوردستان ئاوةدان نةكةنةوة، هةزاران بةجيَماوي ئةنفال لة خراثترين باري ذياندا دةذين نةتوانن هيضيان بؤ بكةن   دةسةلاَتيَك نةتوانيَ لةم ماوة دوورو دريَذة هيض بكات. هةرخةريكي ضاندني تؤي دووبةرةكي بيَت لةنيَو خةلَكي كوردستان و لة جياتي خةلَك بة بيري نةتةوةيي ثةروةردة بكةن خةلَكيان فيَري ناوضةطةريةتي و دووبةرةكي و ماستاو كردن كرد.

وايان لة خةلَكي كوردستان كرد،لة ثيَناوي شتي زؤر كةم و بضوك سةردانةويَني، هةم خؤيان هةم كؤمةلطاي كورديان توشي طةندةلَي كرد.جا كةسانيَك ئةم جؤرة سياسةتة ثيادة بكةن،دةبيَ هيواي ضيمان ثيَيان بيَت، ضؤن ضاوةرِواني شتي طةورةيان ليَبكةين من دلَنيام ئةوانة نةك ئةمرِؤ سةد سالَي ديكةش ناتوانن نةك باس لة سةربةخؤيي كوردستان بكةن و سنووري كوردستان دياري بكةن، سامان و سروشتي كوردستان بؤ خؤشطوزةراني خةلَكي كوردستان خةرج بكةن،  بةلَكو زؤر خؤشحالَن بةو حوكمةزاتييةي سالَي حةفتا  كة كورد و سةركردايةتي سياسي كورد ئةو دةمة ثيَي رِازي نةبوو.ئةمرِؤ دواي ئةم هةموو كارةساتة ئةوان بة شيَوةيةكي ئارةزوو مةندانة قبوولَي دةكةن. تةنها لة بةر مانةوةي كورسي و دةسةلاَتي خؤيان و كورد دةبيَت ضاوةرِيَي لة دايكبووني مامة ريشةيةكي تر بكات.* تابلؤكةي كة ليَي نوسراوة هةريَمي كوردستان لة قوشتةثةوة هةلَبطري و بيباتةوة بؤ حةمرين دةنا سفر قوشتةثة بةدةستةوة .      

 

26/8/2005.

*سابير كؤكةيي لة كتيَبةكةي ( هاواري ثيَشمةرطةيةك بؤ ميَذوو باسي لةو ضالاكييةي مامة رِيشة دةكات. تابلؤيةك كة ليَي نوسراوة هةريَمي كوردستان،لةلاي ضةمضةمالَةوة بردويةتييةوة بؤ حةمرين .