ثةيظ

ئةلَقةي 18

سيستمي كوَتا و مافي سياسي ذن

نووسيني : ظينوَس فايةق

   

بة ثيَي هةوالَةكاني ناوةوةي عيراق بةم دوايية شيعة ثيَشنياريَكيان ثيَشكةش كردووة بوَ ثةرلةماني عيراقي طوايا ئةوان داوا دةكةن تةنها دوو خولي ثةرلةماني كار بة سيستمي كوَتا  بكريَت كة تايبةتة بة بةشداري سياسي ذنان و نويَنةرايةتيان لة ثةرلةماني عيراقيدا بة شيَوةيةك ذنان بة ريَذةي %25 بةشداري حوكم بكةن لة حكومةتي عيراقيدا ، لةطةلَ دةستثيَكردني خولي ثةرلةماني سيَهةم كار بةو سيستمة نةكريَت . هةتا ئيَرة ئةوةي ئةو هةوالَة بخويَنيَتةوة ريَك دةلَيَ : شيعة داوا دةكات سيستمي كوَتا لابريَت و يةكسان بيَت بة ثياو ، بةلاَم بةداخةوة زوَر بة ثيَضةوانةوة ، بةم سةدةي بيستويةكة شيعة داواي سةندنةوةي هةموو مافةكاني ذن دةكات و كوَشش دةكات لة ثيَناو طيَرِانةوةي ذن بوَناو مالَ و تةنها خةريك بيَت بة مندالَ بةخيَو كردن و كارو باري ناو مالَ ، ئةو داواكاريةي شيعة نةك تةنها ماف لة ذن ئةسةنديَتةوة بةلَكة مةترسي هةية بوَسةر دواروَذي بةتايبةت ميللةتي كورد و كةمةنةتةوةكاني تري ناو ثةرلةمان ، ضونكة شيعة بةبانطي ئاشكرا بانطةشة بوَ سيستميَكي تري شموولي ديكتاتوَري تر دةكات ، تا بتوانيَت ريَطة لة هةموو سةربةستي و ئازاديةكان بطريَت  بةلاَم ئةمجارةيان بةناوي ئايينةوة ، تةنانةت ئةو ذنانةشي دايناون لةناو ثةرلةماندا و ثيَضراونةتةوة لة عةباي رةشةوة هيضي طوزارشت لة مافي ذنان ناكةن بة هيَندي ئةوةندةي طوزارشت لة مةزهةبةكةي خوَيان ئةكةن ، و هةموو كاتيش ئامادةن كورسي ثةرلةمان بطوَرِنةوة بة تةشتي جل شتن ، شيعة توندرِةوةكان هةموو تواناكاني خوَيان خستوَتة طةرِ بة مةبةستي ئةوةي نةك هةموو مافةكاني ذن ثيَشيَل بكةن ، بةلَكة هةموومافةكاني كورديش ثيَشيَل بكةن و هةموو ئةو دةستكةوتانةي كورد لةو 14 سالَةي رابردوو لة سةربةستي و ئازادي دةستي كةوتوون هةرهةمووي لةدةست بدات ، بةلاَم ئةوةي لةبيري شيعةدا نية ئةوةية كورد ئةمرِوَ ميللةتيَكي بةهيَزة مومكين نية جاريَكي تر مافي ثيَشيَل بكريَت ، هةرطيز باوةرِم وانية جاريَكي تر بتوانريَت كيميايي بكريَ بة كوردا يان ئةنفال بكريَ ، مةطةر ئيستا هةموو جيهان ئةمرِوَ دوَستي كورد نةبيَت..

يةكيَ لةو كةسايةتية بةناوبانطانةي ناوةندةكاني شيعة ئةياد جةمال الدين ، ليَكوَلَةرةوة و سياسةتمةداري ئيسلامي ، ئةو زاتة ناسراوة بة بوَضوونة ئازاد و سةربةستةكاني ئةوةي ثةيوةندي هةبيَت بة سيستمي دةسةلاَتي نويَ لة عيراقدا ، ئةو باوةرِي واية سيستمي فيدرالَي طونجاوترين و ثيَشكةوتووترين سيستمة لة جيهاندا كة زوَر لة ولاَتاني دونيا ثةيرِوي ئةكةن ، ضونكة تةنها سيستمة لة دونياي سياسةت و فةرمانرِةوايي ئةمرِوَدا هةموو جوَرةكاني سةربةستيةكان زامن ئةكان ، يةكيَ لةو سةربةستي و ئازاديانة سةربةستي و ئازادي ذنة ، ئةو زاتة ليَكوَلَةرةوة ئايينية هةرضةندة بة رووكةش و بة عةبا رةشةكةي شانيةوة لة ثياويَكي ئاييني توندرِةو ئةكات ، كةضي باوةرِي واية ذن هيضي لة ثياو كةمتر نية ، و ئةلَيَ بوَضي ذن بة ريَذة بةشداري بكات لة دةسةلاَتي سياسيدا ، ئةياد جةمال الدين داوا دةكات ئةو ريَذةيةي هةلَطيريَت و كاري ثيَنةكريَت ضونكة ذن هيضي لة ثياو كةمتر نية لةباةي كاري سياسيةوة ، ئةو باوةرِيشي واية ئاييني ئيسلام مافي سياسي داوة بةذن بةلاَم ئةوانةي ئةمرِوَ لة عيراقدا ئايينيان بة سياسةت تيَكةلَ كردووة ئةوانة بة ئيجتيهادي خوَيان ذن دوور دةخةنةوة لة دةسةلاَتي حكومي و زوَربةي سةربةستي و ئازاديةكانيان ليَ زةوت كردووة .

ئةو كاتةي لةطةلَ ئةو زاتة دانيشتم ثيَش ئةوةي بكةومة قسة لةطةلَي بة بيرمدا هات لةوانةية ئيستا بكةويَتة مةوعيزة و سةرنةزةنشت كردنم بوَضي لةضك ناكةم و بوَضي نويَذ ناكةم و بوَضي ثابةندي بنةما و ئةركةكاني ئاييني ئيسلام نيم ، كةضي ئةوةي سةرسامي كردم ئةوةبوو ئةو هةموو ئةوانةي من بيرم ليَدةكردنةوة بة سةربةستي و ئازادي تاكةكةسي لةقةلَةم دةدات و وتي: من ضوَن بوَم هةية سةربةست بم لةو ريَطةيةي بوَخوَمم هةلَبذاردووة ، توَش و هةموو كةس بوَيان هةية ئازاد بن لةوةي ئازادية تاكة كةسيةكان بةرجةستة بكةن وةك ئةو ريَطةيةي بوَ خوَتان هةلَبذاردووة ، هيض شتيَك نابيَت بة زوَرةمليَ بيَت دةنا دةبمة ديكتاتوَر ، و منيش ئةمرِوَ زياد لة هةموو كاتيَكي تر بانطةشةي سيستميَكي عيلماني دةكةم بوَ عيراق بوَ ئةوةي هةموو كةس بة ئازادي سةربةستيةكاني بةرجةستة بكات ، وةك سةربةستي نةتةوةيي ، فيكري ، ئاييني و مةزهةبي ، و تةنانةت ئاستي ذن لة عيراقدا بطاتة ئاستي ذناني كوردستان و ذناني جيهاني ثيَشكةوتووي دونيا.  

venusfaiq@yahoo.co.uk  

bullet

ثةيظ: طوَشةيةكي تايبةتي نووسةرة ، هةفتانة لة روَذنامةي ثةيامي كورد لة ئةلَمانيا ضاث دةبيَت تيا دةنووسيَت.