كورد وطرةو لةسةر تاكتيكةكاني ئةمريكا

هيشام ئاكرةيي

   

karzan@spray.se

 

لصكدانةوةي بارودؤخة ناوضةييةكان و نصوةنةتةوةييةكان و ئاواكردني ستراتيذ و تةكتيك بة طوصرةي  ئةو بارودؤخانة، وةلاَتان، ثارت و رصكخراوةكان و هةتتا تاكةكاني كؤمةلَطاش دةطرتةوة. خوصندنةوةي تةواو بؤ ئةو بارودؤخانة و دؤزينةوةي كؤدةكاني كار و ضونيةتي بةأصوةضووني بزووتنةوةي هةر ئةكتؤرصك، بنةماي سةركةوتن و بةرةوثصش ضووني دؤزي هةر طةلصكن...

وةلاَتتن و لايةنصكانيش، لة سةر دوو بنةماني سةرةكي سياسةتي خؤي دةدةصذصن تيايدا تةكتصك تةنيا أصطاخؤشكةرصكة بؤ بةديهصناني ئامانجة سةرةكي و ستراتيذيةكان.. هةروةها تةكتصك و ستراتيذ لة ضةند قؤناغصكدا تصدةثةأن و يةيوةندييةكي جةدةليي لة نصوانياندا هةية. بةلاَم لة هةموو حالةتصكدا ثصويستة تةكتصك لة ثصناو  و لة خزمةتي ستراتيذدا بصت.

جياوازي هةر سةرةكي نصوان تةكتيك و ستراتيذدا، كورتخايةني و طؤأانكاريي خصراية لة تةكتيكدا، لةكاتصكدا ستراتيذ بة زةحمةت دةطؤأدرصت و كاتصكي درصذتر دةخايةنصت...

دةتوانين ثةيوةندي نصوان ستراتيذ و تةكتيكدا وةك شةمةندةفرصك دابنصين، تيايدا خالَي كوتايي ئامانج و ستراتيذة و هةموو خالَةكاني نصوان هصلَةكةدا، تةكتصكة و قوناخصكة لة ثصناوة طةيشتن بة ئامانج.  هةر هةلَةيةك لة هةلسةنطاندندا، هةرضةندة بضووكيش بصت، لةوانةية ببصتة هؤي طةأانةوة بؤ خالَي دةستثصكردن.

هةلبةتة لةم بابةتة كورتةدا، ناتوانرصت باسي هةموو لايةنةكاني ثةيوةندي نصوان ستراتيذو تةكتصكدا بكرصت. لة لايةكي ترةوة، دةيان كيتاب و بابةت دةربارةي ئةو تيوريانة نووسراون. سةأاأاي جياوازي نصوان ئةو سةرضاوانةدا، بةلاَم تصكراي سةرضاوةكان، جةخت لةسةر ئةوة دةكةن كة ثصويستة تةكتيك لة ثصناو ستراتيذدا بصت ئةطصنا سةركةوتن و بةروةثصش ضوون  بةدي ناهصت.  طرنطتر لةوة، شلوظةكردن و هةلَسةنطاندني  تاكتصك و ستراتيذةكاني لايةني بةرامبةر و لايةنة ثةيوةنديدارةكانة. ثصويستة تةكتيك و ستراتيذةكاني ئةو لايةنانة بزانرصن و بةتةواوةتي باردووخةكة بخوصنرصتةوة، بؤ ئةوةي تاكتيك و ستراتيذ سةركةون.

بةو ماناية لةوانةية لايةنصك بتوانصت تةكتيكصكي أصكوثصك و زانستيانة دابنصت، بةلاَم ئةو تةكتيك و ستراتيذانة بؤ جصطايةكي تر بطونجصت نةك بؤ كوردستان.

بة درصذاي خةباتي أزطاريخوازي طةلي كوردستان، بزووتنةوةي كوردستان تةكتيك و ستراتيذي خؤيان هةبووة. هةروةها ثارت و رصكخراوةكاني كوردستانيش تةكتيك و ستراتيذي خؤيان هةبووة.. بةلاَم سةركةوتنيان بةدةست نةهصناوة، يانيش كاتصكي زياتريان بردوة بؤ بةدةست هصناني مافصكي كةم.  هؤي هةرة سةرةكيش ئةو ذصركةوتنانة، خوصندنةوةي هةلَة بووة، بوو بارودوخةكان و لةيةك جيانةكردنةوةي تةكتيك و ستراتيذي دوذمناني كورد و (دؤستةكانيان) بووة.

لةم سالاَنةدا، بةتايبةت لة دواي أؤخاني سةددام، ثارتي و يةكصتي و أصذةيةكي زؤري طةلي كوردستانيش، دةلَصن، ئةمريكا دؤستي كوردة و ستراتيذي ئةمريكا و كورد لة عصراقدا يةك دةطرتةوة.

بةديتني بةندة، ئةم لصكدانةوة لة خوصندنةوةيكي سادةي بارودووخةكاني دونيا و ناوضةكة هاتووة. لايةني كوردي ثصيان واية، عصراقي عةرةبي بةشيعة و سوننةوة، هةلَطري فكري ئيسلامين، وشيعةكان لايةنطري ئصرانن، بؤية ثصيان واية لايةني ئةمريكا و لايةني عةرةبي لةعصراق، دوو جةمسةري دذبةرن. هةلبةتة لةم هةلَسةنطاندنةدا شةأي تصرؤر و كيشةي فةلةستينيش لة ثصش ضاوي سياسيةتمةداراني كوردة.  ئةوةي ئةم بؤضوونةي كوردةكان بةهصز دةكات دذايةتي نصوان ئةمريكا و ئصرانة لة لايةك و لة لايةكي ترةوة، وتاري ديموكراسي ئةمريكاية، كة بةداخةوة لايةني كوردي باوةأييان بةو وتارة هصناوة و ثصيان واية ئةوان تةنيا لايةنن لة ناوضةكةدا، كة دةيانةوصت ديموكراسي بةرقةرار بكةن.

تةنيا خالَ كة طومان لاي كورد دروست دةكات بةرامبةر بة ئةمركا، كصشةي بةرذةوةنديةكاني ئةمريكاية لةطةلَ ولاَتة عةرةبيةكان و توركيا.. لةوصدا ثارتي و يةكصتي لةوة دةترسن  ئةطةر بةرذةوةندي ئةمريكا بكةوتة مةرتسييةوة، لةوانةية ئةو كاتة ئةمريكا ناضاربصت واز لة كورد بصنصت.

بة ديتني بةندة ئةوة خوصندنةوةيةكي كةشبينانةية بؤ بارودووخي كوردستان و ناوضةكة. هةروةها خوصندنةوةيةكي تيؤريانةية بؤ ئةمريكا، وةك زلهصز لة دونيادا.. ضونكة لةثراكتيكدا ئةمريكا ئةو ولاَتة نيية بص هؤ  بيةوصت نةخشةي ناوضةكة بطؤأصت. ئةو كاتة ئةمريكا نةخشةي ناوضةكة دةطؤأصت كة ناضار بكرصت طؤأانكاري دروست بكات.

بةو ماناية دروستكردني دةولَةتي كوردي بةم شصوةية و خؤي لةخوصدا نة تةكتصكة لاي ئةمريكا و نةش  ستراتيذ. بةلاَم هةبووني ترسي دروستكردني دةولَةتصكي كوردي لاي عةرةبةكان و ئةمريكا و توركيا ، دةكةوصتة ناو تةكتيكة درصذخانةيةكاني ئةمريكا.. هةروةها بةرقةرابووني ديموكراسي لةناوضةكة و دونيادا، لاي ئةمريكا ستراتيذ نيية، بةلَكوو تةكتيكي كاتيية لةثصناو ثاراستني بةرذةوةنديةكاني ئةمريكا لة دونيادا.. بؤية طرةوي كورد  لةسةر بنةمايةكي ناتةواو دانراوة. يان با بلَصين لةسةر تاكتيكصكي كاتيي ئةمريكا دانراوة. ئةو تاكتيكة ثةيوةستة بة دروستكردني هةظالبةندصكي تر لةناو عصراقدا...

لة أةوشصكي جيهاني ئاواييدا، دروستبووني دةولَةتي كوردي، بةرذةوةنديةكاني ئةمريكا دةخاتة مةترسييةوة، بةلاَم هةبووني كصشةي كورد لة خزمةتي بةرذةوةنديةكاني ئةمريكاداية. بؤية تاكتيكي ئةمريكا لةسةر ئةو بنةماية دانراوة كة كورد فاكتةرصكي نائارامي بن لةناوضةكة..فاكتةرصك بن  كة بةردةوام ببصتة هؤي ضووني ئةو ولاَتانة بؤ ناو باوةشي ئةمريكا و بةردةوام ئةو ولاَتانة ثصويستيان بة ئةمريكا بصت.

ئةمريكا ئيسرائيلصكي دووةم لة ناوضةكةدا دروست ناكات، كة ببصتة هؤي ئةوةي هةموو طةلاني ناوضةكة ببنة دوذمني سةرسةختي ئةمريكا. ئةمريكا دةيةوصت بةرذةوةنديةكاني خؤي لةناوضةكةدا بصارصزصت و ثةيوةنديةكي باشي لةطةلَ ولاَتاني ناوضةكةدا، هةبصت..

لايةني كوردي فاكتةرصكي دروستكراوة لة ناوضةكة... فاكتةرصكة بةدةستي ئةمريكا دروستكراوة و بة دةستي ئةمريكاش دةضؤلَصتةوة. بةو ماناية ئةمريكا بةهيض شصوةيةك ئيعتبار بؤ كورد ناكات، ضونكة فاكتةرصكي سةربةخؤ نيية.. فاكتةرصكة سياسةتصكي سةربةخؤيانة و بوصرانةي نيية.. هةر لةبةر ئةوةش لايةني كوردي بةردةوام وةك ئةو سةربازة دةبصت كة بؤ كوشتن دانراوة لةثناو ئامانجصكي تايبةتدا....

هةلَةي هةرة طةورة ئةوةية كة كورد بةشصكة لة تاكتيكي ئةمريكا، كةضي ئةمريكا لةناو ستراتيذي كوردداية. بةطوصرةي ياساكاني ديالكتصكي نصوان ستراتيذ و تاكتيكدا، تاوةكوو دوو لايةن بةرذةوةنديةكاني يةكتري بثارصزن ثصويستة هةردووكيان يان لةناو تةكتصكي يةكتردا بن يانيش ستراتيذي يةكتري... بة هيض شصوةيةك تاكتيكي لايةنيصك ستراتيذي لايةني تر بةدي ناهصنصت. هةر بؤيةش تةكتيكةكاني ئةمريكا دةولَةتي كوردي دروست ناكةن.. ئيسرائيل و ئةمريكا لة ستراتيذدا يةكتر دةطرنةوة. بؤية هةردووكيان هةظالَبةندن.

بؤ زياتر أؤنكردنةوة، ئاماذة بؤ تاكتيكي ئةمريكا دةبةم، لةثصناو لةناوبردني كؤمؤنيزم و بلؤكي سوسياليستي لة جيهاندا..

بؤ ئةوةي ئةمريكا كؤمؤنيزم لةناو ببات، ثةناي بؤ خودي كؤمؤنيزمي بردوة، و ثشتطيريةكي باشي كرد لة فيكري ماوتسي تونغ و ئةنوةر خؤجةو و تيتؤ.. بؤ هةمان مةبةست ثشتطيري ئةو ولاَتانةشي كرد كة دذي يةكصتي سؤظيةتي كؤن بؤن... كةواتة كؤمؤنيزم بةرامبةر بة كؤمؤنيزم.. هاوكات ثشتطيري ئاينةكانيشي كرد، بؤئةوةي طةلاني تر بةرةو كؤمؤنيزم نةأؤن...

لةو كاتةدا، نةهصلاني بلؤكي سوسياليست ستراتيذي هةر سةرةكي ئةمريكا بوو... ثشتطيري ئةمريكا بؤ ماويةكان و ئاينةكان، تاكتيكصكي كاتي ئةمريكا بوو، لة ثصناو طةيشتن بة ئامانجةكةي... لةو كاتةدا، كةم بوون ئةو كةسانةي باوةأييان بةوة هةبوو،  كة ئةمريكا ثشتطيري ماويةكان و كؤمؤنيزم و ئيسلام و مةسيحيةت دةكات...  ئةوانةي سياسةتي ئةمريكايان جصبةجص دةكرد، ثةيوةندييةكةيان بة تاكتيك دايان دةنا.

هةلبةتة لةو ململانصيةدا ئةمريكا سةركةوت و كؤمؤنيزم وةك دةسةلاَت لةناوضوو.. كةواتة هةموو تاكتيكةكان لةناو ضوون، و ستراتيذ و تاكتيكي ئةمريكا سةركةوت..

ئصستاش لايةني كوردي ثصيان واية ئةمريكا ثصويستي بة كوردة، لة ثصناو ديموكراسي و عيلمانيةت.. بةلاَم لايةني كوردي هةلةَيةكي طةورةيان كردوة و دةكةن.. ضونكة ئةمريكا، باش دةزانصت ثصي ناكرصت دذي ئاينةكان بوةستصت، نة لةناو ئةمريكادا و نةش لةدةرةوةي.. بؤ ئةوةي ئةمريكا بةكةمترين خةسارةت بةرذةوةنديةكاني خؤي بثارصزيت و لةناوضةكة قبؤلَ بكرصت، ناضارة دؤستايةتي لةطةلَ ئايني ئيسلام بكات.. بةو ماناية ئةمريكا لة لايةنصكي ئيسلامي دةطةأصت بةرذةوةنديةكاني ئةو بثارصزصت، لايةنصك بصت دذي مةلاكاني ئصران بصت، دذي تيرؤريستان بصت.. هةر كاتصك ئةمريكا ئةو لايةنةي لةناو عصراقدا دؤزييةوة، واز لة كورد دصنصت و ماوةي هةظالبةندي ئةوان لةطةلَ كورد تةواو دةبصت..

هةلَسووكةوتني ئةمريكا لة ماوةي دارشتني   دةستووري عصراقدا، باشترين بةلَطةية لةسةر هيوا و ثلان و ستراتيذي  ئةمريكا لة عصراق و ناوضةكة...

1) ئةمريكا لايةني كوردي هاندا بؤ قبؤلَ نةكردني ئيسلام وةك سةرضاوةي ياسا لة عصراقدا.  ثاشان ئةمريكا خؤي لةسةر ئةوة أازي بؤ و كوردي بة ثياو خراث و دوذمني ئيسلامي دةرهصنا و خؤيشي بة دؤستي موسلَماناني دانا..

2) لة كاتي دانوسان لةسةر حزبي بةعس، لايةني ئةمريكا خؤي بةنةرم أؤ لةقةلَةم دا وثشتطيري موسلَماناني سوننةي كرد و داواي كرد ناوي بةعسيةكان لةناو دةستووردا لاببرصت... كةواتة  ويستي ئيسلامي قةومي أازي بكات..

3) موقتةداي سةرد وةك تاوانبارصك كة حوكمي دادطاي لةسةرة، بة ئازادي دصت و دةأات.

4) ئةمريكا لة دانوسانصكي بةردةوامداية لةطةلَ هيئةي عولةماي سوننةكان.

5) ئةمريكا داخوازيةكاني لايةني كوردي كردة قورباني ئيسلام و هيزة ئيسيلاميةكان.

6) دةستوور باشترين و ناسكترين تاقيكردنةوةي نيازةكاني ئةمريكا بوو سةبارةت بة هةموو طةلاني عصراق/ بةتايبةت كورد و لةوصدا ئةمريكا لةجياتي ثشتطيرين فشاري داناية سةر كورد..

ئةوانة هةمووان نيشانةي ئةوةن كة ئةمريكا دةيةوصت هاوكصشةيةكي تر لة ناوضةكة دروست بكات، ئةمريكايةك كة هاوثةيماني ئيسلاميةكان بصت و بةم شصوةية كصشةكاني ئةمريكا ضارةسةر دةبن.

كةواتة ئةمريكا دةيةوصت شةأي تيرؤر بة ئسيلاميةكان بكات. ئيسلام بةرامبةر بة ئيسلام..

ثصويستة لايةني كوردي، سياسةتي ئةمريكا لةعصراقدا و لة كاتي داأشتني دةستووردا، باش بخوصنتةوة.. دةستووري ئيسلامي عصراق، سيطنالَصكي ئاشكراي ئةمريكاية بؤ لايةنة ئيسيلاميةكان.. تيايدا ئةمريكا بة ئيسلاميةكان دةلَصت: من ئيسلامم ثص قبؤلَة، هةر بؤيةش من ئيسلامم كردة سةرضاوةي هةر سةرةكي ياسا لة عصراق..هةر وةها أازي بووم عصراق بةشصوةيةكي ديموكراسي بةأصوة نةبرصت.. داناني أصذةي 2 لةسةر 3 بؤ ثةسةندكردني حكومةت، باشترين بةلَطةية لةسةر قبؤلَكردني (سيستةمي شؤأا) لة عصراقدا... هةر بؤية ئةمريكا بة شصويةكي أاستةوخؤ داواي ثةيوةندي لةطةلَ ئيسيلاميةكاندا دةكات.. ئةوةي أازي نيية ثةيوةندي دروست بكات ئةمريكا نيية، بةلَكوو هصزة ئيسيلاميةكانن....

بةو ماناية ئةمريكا لة ئيسلامصك دةطةأصت، ناوضةكة بؤي بةأصوة ببات و بةو شصوةية طةلان و لاَتاني ناوضةكة واز لة دذايةتي ئةمريكا دصنن.. ثاشةكشةي ئيسرائيل لة (غةزة) هةنطاوصكة لةو ثصناوةدا...

لصرةدا دةتوانين ئةوة بلَصين، كة ئةمريكا تا ئةو كاتة ثصويسي بة كورد دةبصت، كة بتوانصت دؤستي ئيسلامي  بؤ خؤي بدؤزصتةوة لة عصراق و ناوضةكةدا و تةنيا تاوةكوو ئةو كاتة، كورد فاكتةرصكي طرنط دةمصنصت.. بؤية ثصويست بؤ، ثارتي و يةكصتي بزاننن كة ثةيوةنديةكاني ئةوان لة طةلَ ئةمريكا كاتين و لةم كاتةدا ئةمريكا ناضار بكةن دان بة مافةكاني كورددا بنصت..

 ئةمريكا بةهيض شصوةيةك ناتوانصت، بة أاكردن عصراق بةضص بصلَصت، ضونكة أاكردني ئةمريكا  لة عصراق، أاكردنيةتي بةرامبةر تيرؤر و نةماني ئةمريكاية لة هةموو ناوضةكةدا.. تةنيا لايةن لةم كاتةدا مانةوةي ئةمريكا لة ناو عصراقدا مسؤطةر دةكات، كوردة.

دةتوانين بلَصين ئةم كاتةي  ثصش ئيمزاكردني دةستووري عصراق، خرابترين كاتةكاني ئةمريكاية لة عصراق و ناوضةكةدا و لاوازترين كاتةكاني ململانصي ئةمريكان لة طةلَ تيرؤر، بؤية ئةم كاتة باشترين كاتة بؤ كورد داوكاريةكاني خؤي بةدي بصنصت... ضونكة كارتي كوردي لة دواي دةستوور و ثةيداكردني هاوكاري ئيسلامي لةناو عصراقدا بؤ ئةمريكا، دةبصتة كارتصكي سووتاو و بص بايةخ...

ثصويست بؤ لايةني كوردي بزانيياية، كة هةأةشةكاني ئةمريكا لة بارودووخي خراثي ئةوةوة دصن و نةدةبوو لةم كاتةدا  لايةني كوردي تةنازووليان نة بؤ ئةمريكا و نةش بؤ شيعة و سوننةكاني عةرةب يان كردبا...  ضونكة وةك لةسةرةوة ئاماذةم بؤ كرد، كورد لةناو تةكتيكي ئةمريكادان نةك لةناو ستراتيذي ئةودا، بة ثصضةوانةي ئيسرائيل.

ئيمزاكردني دةستووري عصراق بةواتاي دأاندني كارتي كوردي دصت، تةنيا بوار بؤ مانةوةي طرنطي كارتي كوردي، بةردةواميي شةأي نصوان لايةنةكاني ئيسلامييية لة عصراقدا و شةأي تيرؤرة.. هةر كاتصك ئةو شةأة نةمصنصت، كورد لة عصراقدا لةناو تةكتيكي ئةمريكادا دةردةكةوصت... 

$$$$$$$$$$

بةردةواني ئةم بابةتة لة ذصر ناوي \ كورد، سيطنالَةكان بة هةلَة دةخوصنتةوة\، دصت

لةوصدا باسي جياوازي نصوان سياسةتي ئةمريكا و ئيسرائيل سةبارةت بة ناوضةكة و كورد دةكةم... لايةني كوردي ثصي واية هةندص لايةني ئةمريكي لة طةلَ دروستكردني دةولَةتي كورديدان. ئةوةش لة تصكةلاَوكردني سياسةتي ئةمريكا و ئيسرائيلةوة هاتووة... ضونكة لةوانةية ئيسرائيل ثصي باش بصت دةولَةتصكي كوردي دروست بصت يان كصشةيةكي بةهصزي كوردي هةبصت، بؤ ئةوةي فشاري ولاَتاني ناوضةكة لةسةر ئيسرائيل كةم ببصتةوة. ئةو كةسانةي ناو ئةمريكا ثشتطيري كورد دةكةن، زياتر ئةو كةسانةن كة ثةوةندييان بة لوبي ئيسرائيلةوة هةية لةناو ئةمريكادا، نةك بة سياسةتي حكومةتي ئةمريكاوة.

هةلَةي لايةني كوردي لةوةوة دصت كة ئةو سيكنالاَنة بة ستراتيذصكي ئةمريكا دادةنصن، لة كاتصكدا ثةيوةنديان بة تاكتيكصكي جوولةكةكانةوة هةية، كة دةيانةوصت هصزي عةرةبةكان لةت لةت بكةن و بةرةيةكي تري ترسناك بؤيان دروست بكةن .