ڕیپۆرتاژێک له‌سه‌ر هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆک کۆماری فینلاند

جه‌مال شه‌ریف

30 . 1 . 2006

                                                                                          

         دووباره‌ ( تاریا هاڵۆنێن ) بۆ  6 ساڵی داهاتو بۆوه‌ به‌ سه‌رۆککۆمار . هه‌ڵبژاردنی سه‌رۆککۆماری فینلاند ئه‌مجاره‌ به‌دوو قۆناغدا نێپه‌ری ، قۆناغی دووهه‌م بووه‌ جێگایسه‌رنج و بایه‌خپێدانێکی زیاتر له‌لایه‌ن دانیشتوانه‌وه‌،چونکه‌ جه‌مسه‌رگیرییه‌کی چینایه‌تی  به‌خۆیه‌وه‌گرت. قۆناخی یه‌که‌م (9) کاندید به‌شدارییان تێداکرد، ڕۆژی15.1.2006 ئه‌نجامه‌که‌ی ڕاگه‌یه‌نرا، خاتو   تاریا هاڵۆنێن نوێنه‌ری حیزبه‌که‌ی خۆی(حیزبی سۆسیالدیموکرات) و (حیزنی یه‌کێتی چه‌په‌کانی فینلاند) بوو ، ڕێژه‌ی 47% ی به‌ده‌ست هێنا ئه‌وانیتر  له‌ 05% - 22% . له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هیچکامێکیان نه‌گه‌یشته‌ 50% بۆیه‌ هه‌ڵبژاردن درێ‌ژکرایه‌وه‌ بۆ قۆناخی دووه‌م.

       قۆناخی دووه‌م له‌ نێوان  ( تاریا هاڵۆنێن ) و ( ساوڵی نینیستۆ ) به‌ڕێوه‌ چوو ، ساوڵی نینیستۆ پیاوێکی چالاکی نێو حیزبی ( کۆکۆموس ) که‌ حیزبێکی تاسه‌ر ئێسقان ڕاست ڕه‌وه‌ و زۆر به‌په‌رۆشی ئه‌وه‌یه‌ هه‌رچی زووتره‌ فینلاند به‌رێته‌ نێو په‌یمانی ( ناتۆ )  ، به‌گشتی ئه‌م حیزبه‌ به‌ حیزبی خاوه‌ن شه‌ریکات و سه‌رمایه‌داره‌کانی فینلاند ناسراوه‌ .

       پۆستی سه‌رۆککۆماری فینلاند له‌ساڵی 1919 وه‌ هه‌تا ئێستا  له‌ده‌ست سۆسیال دیموکراته‌کاندایه‌، حیزبی سۆسیال دیموکراته‌کانی فینلاند که‌ خۆیان به‌ چه‌پ ده‌زانن و جڵه‌وی سه‌ندیکا کرێکارییه‌کانیان له‌ده‌ستدایه‌ ، بۆیه‌ که‌ حیزبه‌ ڕاست ڕه‌وه‌ شکستخواردووه‌کانی قۆناخی یه‌که‌می هه‌ڵبژاردن ، به‌ حیزبه‌ دینیه‌که‌یشیانه‌وه‌، ڕایان گه‌یاند که‌ ده‌نگ ده‌ده‌ن به‌ ( نینیستۆ )  ، ته‌نهان حیزبی سه‌وزه‌کان  پشتیوانی خۆیان له‌  تاریا هاڵۆنێن  ڕاگه‌یاند. سه‌ندیکا کرێکارییه‌کان  هه‌تا ئه‌وکاته‌ بێده‌نگی هه‌ڵبژاردبوو، که‌ بینی  راسته‌کان گه‌له‌کۆمه‌کێیان له‌  هاڵۆنێن به‌رپا کردووه‌ ، ئه‌ویش هه‌ڵوێستی گرت و که‌مپه‌ینێکی له‌ پشتیوانی  هاڵۆنێن و له‌ دژی  نینیستۆ  به‌ڕێخست . ئه‌م هه‌ڵوێستانه‌  له‌ گۆ شه‌ نیگای  دانیشتوانی فینلانده‌وه‌  تاریا هاڵۆنێن ی کرده‌ نوێنه‌ری کرێکاران و چه‌په‌کان وه‌  نینیستۆ ی کرده‌ نوێنه‌ری سه‌رمایه‌داره‌کان و ڕاسته‌کان و دینییه‌کان . سه‌ره‌ ڕای ئه‌وه‌ش ئه‌نجامی قۆناغی  دووهه‌م له‌ 29 . 1 . 2006  ڕاگه‌ێنرا  هاڵۆنێن 51.8%  وه‌  نینیستۆ  48.2%  به‌ده‌ست هێنا .  77.2% ی  ئه‌وانه‌ی مافی ده‌نگدانییان هه‌ بو به‌شداری ده‌نگدانییان کرد.

 

                        ئه‌مه‌ش کورته‌یه‌ک له‌ که‌سایه‌تی ئه‌و دوو کاندیده‌ یه:‌‌‌

تاریا هاڵۆنێن                                                                        ساوڵی نینیس  

 -  1943 له‌ خێزانێکی کرێکاری له‌دایک بووه‌ .           - 1948 له‌‌ خێزانێکی سه‌رمایه‌دار  له‌دایک بووه

1962-1968 کۆلیژی یاساناسی ته‌واوکردووه‌.               1967-1974 کۆلیژی یاساناسی ته‌واوکردووه‌  

1970-1979 لێپرسراوی کاروباری قانونی

سه‌ندیکای سه‌رتاسه‌ری کرێکارانی فینلاند

بووه‌.

-1979-2000 په‌رله‌مان تار                                   1987-2003 په‌رله‌مانتار

1987-  1990وۆزیری سوسیال هو ته‌ندروستی                1994-2001 له‌پرسراوی حیزبی کۆکۆمو

1990-1991 هوه‌زیری داد                                       1995-1996 وه‌زیری داد

1995-2000 وه‌زیری ده‌ره‌وه‌

2000 – ئێستا به‌رده‌وامه‌  سه‌رۆککۆمار                   ئاره‌زو : ڕۆیشتن له‌سه‌ر پێڵاوی تایه‌ (بۆڵبرین) ،

ئاره‌زو  : مه‌له‌ ، ڕه‌سم ، شانۆ                                 شه‌تره‌نج ، خوێندنه‌وه‌.

 

                    www.yle.fi/vaalit  سه‌رچاوه‌ی  ئه‌م زانیاریانه‌    

 

           

 

04/07/2007