|
10.10.2006
ئیـمه پێش
له‌وه‌یکه ناوه‌رۆکی دیارده‌ێه‌ک بناسین، له ته‌سه‌ورێک، که
له رێگای ئه‌حکام و فێرکردنه مه‌زهه‌بیه‌کان له زه‌ینماندا
جێ خراوه، هه‌ڵده‌چین و ره‌نگدانه‌وه‌ی ئه‌و ته‌سه‌ور و
ته‌سویره له کردارماندا نیشان ده‌ده‌ین. ئێمه ئه‌م چه‌شنه
دیاردانه به عه‌قڵ و به ئه‌ندێشه‌ی خۆمان لێک ناده‌ینه‌وه.
هه‌ر ئه‌وه‌شه که کرده‌وه‌ی ئێمه، به‌رانبه‌ر به برێک له
دیارده‌کان، ره‌نگده‌ره‌وه و به‌رهه‌می عه‌قلی ئێمه نییه.
بۆ زیاتر رون بونه‌وه‌ی مه‌سه‌له‌که، باشتر واێه ئاماژه
به چه‌ند نمونوێه‌ک بکه‌ین:
نمونه‌ی یه‌که‌م:
جاری وا هه‌بوه له
رۆژنامه‌ێه‌کدا با‌به‌تێکمان خوێندوه‌ته‌وه که دایکێک
به‌رانبه‌ر به بڕێک پاره کچۆڵه‌که‌ی خۆی بۆ ماوه‌ێه‌کی
دیاریکراو داوه به پیاوێکی ده‌وڵه‌مه‌ند. ئێمه له‌م کاره‌ی
ئه‌م دایکه توره ده‌بین. ئازاری ویژدان، نه‌فره‌ت له
نائینسانی، شه‌رم له بێده‌سه‌لاتی، په‌رێشان و خه‌مۆکمان
ده‌کا. به‌ڵام سه‌یر له‌وه‌داێه که هه‌مومان هه‌م بیستومانه
و هه‌م به چاوی خۆشمان بینیومانه و ئێستاش به‌رێوه ده‌چێ،
که دایک و باوکانی موسوڵمان کچوڵه‌کانیان به‌رانبه‌ر به برێک
پاره، له پیاوێکی ده‌وڵه‌مه‌ند ماره ده‌که‌ن، به‌ڵام ئێمه
له‌و باوک و دایکه نه‌ک توره نابین و عه‌زابی ویژدان
ناکێشین، به ره‌وای ده‌زانین.
ئه‌گه‌ر برێک له
په‌ستی و نائینسانیی ئه‌م سته‌مکاریه، که له‌م کچه
منداڵانه ده‌کرێ رامێنین، ده‌بینین که ناوه‌رۆکی ئه‌م
کرداره پێوه‌ندی به برێک پاره‌ی دیاریکراو و کاتی دیاریکراوی
ته‌سه‌روف کردنه‌وه نییه. به‌ڵکو په‌ستی و نائینسانیه‌که‌ی
له‌وه‌داێه که کچێکی منداڵ، له لاێان دایک و باوکیه‌وه،
فرۆشراوه به پیاوێکی ده‌وڵه‌مه‌ند. زشتی و په‌ستیی ئه‌م
سته‌مکارییه، له پێکهاته‌ی باوه‌ر و روانگه‌ی کۆمه‌ڵاێه‌تی
ئه‌و کۆمه‌ڵگاێه داێه، که دایک و باوکێک خۆێان به خاوه‌ن و
مالکی ئه‌و کچه ده‌زانن. له ئاوا کۆمه‌ڵگاێه‌کدا، پیاوێک
ده‌توانێ داهاتوی کچێک بکرێ، بیسوتێنێ و بیکاته خۆڵ. په‌ستی و
قه‌بێحی ئه‌م کاره ئه‌وه‌ێه که خه‌ڵکی ئه‌و کۆمه‌ڵگاێه
له‌م سته‌مکارییه شه‌رم ناکه‌ن و به تاوانی نازانن. قیزه‌ونی
ئه‌م کرداره له‌وه‌داێه که ئێمه باری نائینسانیه‌که‌ی
نابینین. بۆ واێه؟ ئیمانی سه‌پێندراو، ونی کردوه. ئه‌گه‌ر
ناوی ماره و نیکاحی له‌سه‌ر بێ، به حوکمی ئیمان ناره‌وا نیه
و به ناپه‌سه‌ندی نازانین. ئاێا به‌راستی وشه‌ی (ماره‌کردن)
ئه‌وه‌نده دروست و کاریگه‌ره که توانای بیر کردنه‌وه‌ی
لێمان بریوه؟ ئاێا کاتێک که ته‌جاوه‌ز و ده‌ستدرێژی به
منداڵان شه‌رعی و ئیسلامی بێ، ئیتر په‌سه‌ند و ره‌واێه؟
نمونه‌ی دوهه‌م:
ده‌زانین که ئێستاش
حکومه‌ته ئیسلامیه‌کان ده‌ستی دز به ته‌ور ده‌په‌رێنن، تا
دزێک قه‌ساس بکرێ. ئه‌مانه به درێژایی مێژوی ئیسلام له‌و
باوه‌ره‌دا بون و هه‌ن که به به‌رێوه بردنی ئه‌حکام و
یاساکانی قورئان دیارده‌ی دزی له ناو ده‌چێ. به‌ڵام 1400
ساڵه ئه‌م یاساێانه به‌رێوه براون و دزی، نه‌ک کۆتایی پێ
نه‌هات، زیاتر بوه. ئه‌م ئیسلامیانه نه مانای دزی و نه
دزێوی ناوه‌رۆکه‌که‌ی ده‌ناسن و، نه ده‌یانه‌وێ
ناپه‌سه‌ندیه‌که‌ی ئه‌م کرداره بۆ خه‌ڵک ئاشکرا بێ. چونکه
خودی ئیسلام بۆ تاڵان و داگیر کردنی سامانی خه‌ڵکیتر که به
مورته‌د و کافریان داناون، هێرشیان کردوه و ده‌ستیان به‌سه‌ر
سه‌روماڵی ئه‌و خه‌ڵکانه‌دا گرتوه، یان به ده‌ستکه‌وت
بردویانه. ئیسلام که ده‌ستی ئینسانێک به تاوانی دزی
ده‌په‌ڕێنێ، به شانازیه‌وه باسی ئه‌و دزیانه ده‌کا که له
ساێه‌ی حوکمی جیهادا له داگیر کردنی وڵاتانیتر کردویانه و
به زه‌بری شمـشێر خه‌ڵکی ئه‌و وڵاته‌ێان کردوه‌ته موسوڵمان.
ئه‌م ئیسلامیانه دژ به دزینی سامان و ماڵی خه‌ڵک نین، به‌ڵکو
ئه‌و دزی و تاڵان کردنانه به ناپه‌سه‌ند ده‌زانن که شه‌رعی
نه‌بێ.
مێژوو شاهێدی ده‌دا و
ده‌یسه‌لمێنێ که حوکمی جیهاد و غزوه‌کانی موحه‌ممه‌د بۆ تاڵان
کردنی سامانی خه‌ڵکانیتر ئه‌نجام دراوه. یاساکانی جیهاد و باج
و به‌رتیل، له‌سه‌ر ئه‌ساسی شه‌رعی کردنی دزیه که به زۆر و
زه‌بری جیهادکه‌رانی ئیسلامی به‌رێوه براوه و ده‌برێ.
هه‌میشه دزه گه‌وره‌کان به‌رانبه‌ر به دزه بچوکه‌کان
سه‌ختگیرتر بون و له‌م رێگاێه‌وه توانیویانه دزێویی
کرداره‌که‌ی خۆێان داپۆشن.
نمونه‌ی سێهه‌م:
کاتێک
بومه‌له‌رزه‌ێه‌ک ماڵی که‌سانێک کاول و وێران ده‌کا، ده‌بینین
خه‌ڵکانێکیتر به گیان و دڵ به هانای زیان لێکه‌وتوانه‌وه
ده‌چن و تێده‌کۆشن یارمه‌تییان بکه‌ن. به‌م کردار و ره‌وشته
نیشانی ده‌ده‌ن که ئه‌وان له ره‌نج و ئازاری خه‌ڵکیتر
نیگه‌ران و په‌رێشان و به به‌رانبه‌ر به شادی ئه‌وان شاد
ده‌بن. ئه‌م یارمه‌تی کردنانه به بومه‌له‌رزه لێده‌راوان،
چ خۆیی بێ یان بێگانه، فه‌رقی پێ ناکرێ! نمونه‌ش ئه‌وه بو
که بینیمان وڵاتانی بێگانه نزیک به 6 میلیارد دولار
یارمه‌تیان به حکومه‌تی پاکستان کرد که بومه‌له‌رزه‌ێه‌که‌ی
سه‌خت له‌و وڵاته‌ی دا و خانوبه‌ره‌ێه‌کی زۆری خه‌ڵکی روخاند،
وه خه‌ڵکێکی زۆریشی کوشت و بریندار کرد.
به‌ڵام له
به‌رانبه‌ردا ده‌بینین هه‌ر ئه‌م وڵاته دڵسۆزه بێگانانه،
چه‌ک و چۆڵی شه‌ر دروست ده‌که‌ن، ده‌یفرۆشن، ده‌کرن، نمایشی
ده‌که‌ن که چلۆن روخێنه‌رن و کارامه‌یی برێکیان به ژۆرێکه
که کاولکاریه‌کی گه‌ڵێک گه‌وره‌تر و زیاتر و به ئازارتر له
بومه‌له‌رزه‌ێه. ئه‌م ده‌وڵه‌تانه، زۆر به شانازی و
سه‌رسورمانه‌وه باسی کارامه‌یی ئه‌م چه‌ک و چۆڵانه ده‌که‌ن و
کاول کردنی ماڵ و عاڵی خه‌ڵکیتر به سه‌رکه‌وتنی خۆێان
ده‌زانن. ئه‌مه چ شێوازێکه له راست که له لاێه‌ک
یارمه‌تی به لێقه‌وماوان بکه‌ی، به‌ڵام له هه‌مان کاتدا، به
چه‌کی وێرانکه‌ر خه‌ڵک توشی لێقه‌ومان بکه‌ی؟ ئاێا ئه‌مانه
له ره‌نج و ئازاردانی خه‌ڵکانیتر شاد ده‌بن؟
لێره‌دا باس له
خاپور کردنی سه‌ر و ماڵ و سته‌مکاری له شه‌ردا نییه، به‌ڵکو
مه‌سه‌له ئه‌وه‌ێه که ئێمه خراپی و باشی کردارێک ناناسین.
ئێمه له وێران بونی ماڵ و حاڵی خه‌ڵکیتر به پێی جیهان بینی
و باوه‌ری خۆمان جاروبار په‌رێشان، جاروبار بێده‌نگ، و جاروبار
شاد ده‌بین. ئێمه عه‌قڵی خۆمان داوه‌ته ده‌ست حاکمانی
باوه‌ره‌کان تا ئه‌وان بۆ ئێمه و له جێی ئێمه بیر
بکه‌نه‌وه. ئاێا فرمێسکی لێقه‌وماوانی بومه‌له‌رزه له
فرمێسکی ئاواره‌کانی شه‌ر به ئازارتره؟
نمونه‌ی 4:
له زۆربه‌ی وڵاتانی
پێشکه‌وتوی جیهان سزای ئێعدام هه‌ڵگیراوه، چونکه خه‌لکی ئه‌و
وڵاتانه کوشتن به کردارێکی دزێو و، کوشتنی یاسایی به
شه‌رمه‌زاری بۆ به‌شه‌ر ده‌زانن. به‌ڵام له برێک هه‌ر له‌م
وڵاتانه‌دا، کۆمه‌ڵێک چه‌ک و ئامرازی ئینسان کۆشتن ده‌خرێته
به‌رده‌ستی خه‌ڵک تاکو له حاڵه‌تێکدا که یاسا ئیجازه ده‌دا،
که‌سێک بکوژن. هه‌ر له پارله‌مانی ئه‌م وڵاتانه‌دا، بریاری
مومبارانی که‌سانێک یان وڵاتێکیتر ده‌دهرێ. حکومه‌ته‌کانی هه‌ر
ئه‌م وڵاتانه له‌و کوشتارانه‌ی که به‌رده‌وام له وڵاتانیتر
روو ده‌دا، خؤێان گێل ده‌که‌ن، چونکه دژی ئینسان بون، به
به‌شێک له تایبه‌تمه‌ندیی ره‌وشتی ئه‌و خه‌ڵکه ده‌زانن.
دیاره خه‌ڵکانێک که په‌یره‌وی باوه‌رێکن، له ئازاردانی
که‌سانێک، که به‌و باوه‌ره کافر بن، هه‌ست به ئارامی
ده‌که‌ن. ئه‌وان به کرده‌وه نیشانی ده‌ده‌ن که ئیمانیان به
راست بونی باوه‌ری خۆێان هه‌ێه و ره‌نج و ئازاری خه‌ڵکیتر
به سه‌رکه‌وتنی خۆێان ده‌زانن.
سزای کوشتن
سه‌لمێنه‌ری روانگه‌ی دژی ئینسانیی دین به گشتی و دینه
سامیه‌کانه به‌تایبه‌تی. له‌م دینانه‌دا که ئینسان خوڵقاوی
خاله‌قێکی قه‌هار و زۆرداره، بۆ هه‌ر ئینسانێک که به‌نده‌یی
ئه‌م خوداێه قه‌بوڵ نه‌کا، که‌مترین سزای ئازاردان و
کوشتنیه‌تی. هه‌ر ئه‌مه‌شه که په‌یره‌وانی ئه‌م ده‌ینانه
ئینسان کوشتن له خواکانی خۆێان فێر بون و ده‌بن. روانگاکانی
ئه‌م جۆره خه‌ڵکانه له تاریک خانه‌کانی ئیمانیاندا
داخراوه. سته‌مگه‌ری و کوشتاره گشتیه‌کان، لای ئه‌م
دیندارانه، که ره‌نگده‌ره‌وه‌ی بیر و باوه‌ریانه، ناخۆش و
ناره‌وا نییه.
له راستیدا
مه‌سه‌له‌که ئه‌وه‌ێه که موسوڵمانێک له بنیادی خۆیدا خه‌ڵک
ئازار نییه. هه‌رچه‌نده که ئه‌و خۆی به مه‌خلوقی الله
بزانێ، به‌ڵام له رێگای باوه‌رێه‌وه دوژمناێه‌تی و دژاێه‌تی
به‌رانبه‌ر به ناموسوڵمانیک له بنیادیدا په‌روه‌رده ده‌کرێ.
له حاڵه‌تێکدا بڵێسه‌کانی ئه‌م رق و دوژمناێه‌تییه ده‌توانن
ئیمانی خه‌وتوی بێدار بکه‌نه‌وه و به ڕق و قینه‌وه به‌سه‌ر
خه‌ڵکیتردا هه‌ڵیرێژن.
لاوانی موسوڵمان، که
ئه‌ندێشه‌ێان که‌متر له زمینه و بواره‌کانی ژیاندا ریشه‌ی
کوتاوه، ده‌ێانه‌وێ هه‌رجی زوتر و ئاسانتر بگه‌ن به ژیانێکی
خۆش و خۆشگوزه‌رانی. هه‌ر ئه‌مه‌شه که بۆ گه‌یشتن به‌م
ژیانه، که‌وا له به‌هه‌شت به‌ڵێنیان پێ دراوه، بۆ کوشتاری
کافران زیاتر په‌له ده‌که‌ن.
جیهادکه‌ره
لاوه‌کان، که گیانی خۆێان بۆ کوشتنی خه‌ڵکیتر به‌کار ده‌به‌ن،
له رێبه‌ران و مته‌وه‌لیه‌کانی خۆێان زیاتر له خۆباییترن.
چونکه ئه‌مانه ئه‌م خۆ کوژی و گیانبازیانه ته‌نیا بۆ
گه‌یشتن به هه‌واو و هه‌وه‌س و خۆشگوزه‌رانیی بێ ده‌ردیسه‌ر
ئه‌نجام ده‌ده‌ن. ئه‌مانه، له‌م شیوازه خۆ کوژیانه‌دا ته‌نیا
بیر له پاداشتێک ده‌که‌نه‌وه که الله بڵێنی پێداون. له‌م
رێگاێه‌دا، کوژرانی دوست و دۆژمن بۆ ئه‌مانه فه‌رقی نییه.
ئه‌م موسوڵمانه گه‌نجانه، پێان واێه که به به‌خشینی گیانی
بێ نرخ و گه‌نیوی خۆێان به الله، ده‌گه‌نه به‌رزترین
پله‌ێه‌ک که له تاریک خانه‌کانی زه‌ین و باوه‌ریاندا
ته‌سه‌وری ده‌که‌ن.
له راستیدا ئه‌مه
نه‌فسی له خۆ بایی بون و خۆ په‌ره‌ستیی لاوانی موجاهێده که
به‌ره‌و ئه‌م سه‌وداگری و خواستانه پالیان پێوه ده‌نێ.
به‌ڵام مته‌وه‌لیانی ئیسلامی و که‌سانێکیتر به درۆ و ریا،
ئه‌م خۆ په‌ره‌ستییه به له خۆ بردویی ناو ده‌به‌ن. ئه‌م
موسوڵمانانه که ئیمانیان به جیهاد و میعاد هه‌ێه،
ناوه‌رۆکی وه‌حشیانه‌ی ئینسان کوشتن نابینن. هه‌ر بۆێه له
رشتنی خوێنی خه‌ڵکیتر سه‌رخۆش ده‌بن. هه‌ر کرده‌وه‌ێه‌کی
ناپه‌سه‌ندی وه‌ک جیهاد و خۆ کوژی، له روانگه‌ی موسوڵمانانی
به ئیمانه‌وه، دروسته و پیرۆز، به‌تایبه‌ت که ئاکامی ئه‌و
کاره، قازانجی ئه‌وانی تێداێه.
وه‌ک ده‌بینین،
فه‌رمانره‌واکانی وڵاتانی ئوروپایی له ناسینی جیهادکه‌رانی
ئیسلامی، که به تیروریستی ناو ده‌به‌ن، لێ نه‌هاتو و داماون.
هوه‌که‌شی ئه‌وه‌ێه که ته‌واوی موسوڵمانه‌کان جیهادی و
ته‌واوی جیهادیه‌کان تیروریست نین. هه‌روه‌ها بونی باوه‌ری
ئیسلامی، ئیمان به جه‌نه‌ت، په‌روه‌رده و فێر کردنی جیهادیش
له یاساکانی مافی مرۆڤدا، به تاوان دانانرێت. که واێه
هه‌رچی زیاتر له‌م وڵاتانه‌دا ئازادیی خه‌ڵک به‌رته‌سکتر
بکه‌نه‌وه، ناتوانن پێش به کردوه‌ی جیهادیه‌کان بگرن.
له‌وانه‌ێه بتوانن له بومب دانان له ته‌ێاره‌کاندا که‌م
بکه‌نه‌وه، به‌ڵام له ژماره‌ی تیروریسته‌کان و تیژیی
شمشێره‌کانیان که‌م نابێته‌وه. له‌م وڵاته ئازادانه‌دا، که
خه‌ڵکه‌کانیان له روانگه‌ی موسوڵمانانی جیهادیه‌وه کافر و
پیسن، به میلیونان موسوڵمان و به هه‌زاران جیهادی ده‌ژین که
ژماره‌ێان تادێ زیاد ده‌کا. ئوروپاییه‌کان و ئه‌مریکاییه‌کان
دژ به تیروریسته ئیسلامیه‌کان نین و له دژیان خه‌بات
ناکه‌ن، به‌ڵکوو ئه‌وان حه‌زیا له قۆڵی خۆێاندا په‌روه‌رده
ده‌که‌ن و سکڵ له ژێر خۆڵه‌مێشدا ده‌شارنه‌وه، به هیوای
ئه‌وه‌یکه رۆژێک بتوانن له ژار و ئاگری ئه‌وان به قازانجی
خۆێان که‌ڵک وه‌ر بگرن و به‌هره‌مه‌ند بن.
ناوه‌روکی تیروریسم
له جیهاد داێه، له قه‌واره‌ی ناوه‌رۆکی ئیسلام داێه که
تیروریست په‌روه‌رده ده‌کا. گرتنی چه‌ند جیهادییه‌ک و یان
به‌رگرتن به ته‌قینه‌وه‌ی چه‌ند بومبێک، نیشانه‌ی سه‌رکه‌وتن
به‌سه‌ر تیه‌وریسمی ئیسلامیدا نییه. توندوتیژترین
ئا‌مرا‌زه‌کانی شه‌ر، له مێشکی جیهادیه موسوڵمانه‌کاندا شکڵ
ده‌گرێ. ئه‌م ئامرازانه به هیچ ده‌زگاێه‌ک ناتوانرێ
بناسرێن.
دیاره تا ئه‌و
کاته‌ی که ئوروپاییه‌کان ده‌ێانه‌وێ له رێگای ئیسلامه‌وه
به‌سه‌ر خه‌ڵکی وڵاتانیتردا سه‌ڵته‌ێان هه‌بێ، له دروست کردنی
ئه‌م ئامرازانه، که له مێشکی موسوڵمانه‌کاندا ئاماده‌ی
به‌کار هێنانن، به‌رگری ناکه‌ن.
ده‌سه‌ڵاتدارانی
وڵاتانی ئازاد، کون به کون و به هه‌مو هێزیانه‌وه به دوای
دیارده‌ێه‌کدا ده‌گه‌رێن که بوه‌ته هه‌ڵخرێنه‌ری هه‌ستی دژ
به ئینسان له تیروریسته ئیسلامیه‌کاندا. به‌ڵام تا ئێستا
له‌م باره‌ێه‌وه سه‌رکه‌وتنیان به‌ده‌ست نه‌هێناوه. ئه‌مه
له حاڵیکداێه که ئه‌مانه ده‌توانن ئه‌م ئه‌فیونه، له
ته‌واوی کتێبخانه‌کان، مزگه‌وته‌کان و ئینترنێت به هه‌مو
زمانێک بخوێننه‌وه. ئه‌ڵبه‌ته ته‌نیا خوێندنه‌وه‌ی قورئان،
نیشانه‌ی ناسینی فه‌رمانه‌کانی الله و ناوه‌رۆکی ئیسلام
نییه. که‌سێک ده‌توانێ ناوه‌رۆکی ئیسلام لێک بداته‌وه، که
ئه‌ندێشه‌ی به هیچ ئیمانێک ئالوده نه‌بێ. مه‌سیحیه‌ک،
جوله‌که‌ێه‌ک، به‌هاییه‌ک و زه‌رتوشتیه‌ک توانای ناسینی
ناوه‌رۆکی دژی ئینسانیی ئیسلامی نییه.
ئه‌ساس و بناغه‌ی
لێنه‌هاتویی و داماویی ئه‌م وڵاتانه، به‌رانبه‌ر به
تیروریسمی ئیسلامی، له کرداری خودی ئه‌وانداێه! چونکه
نیشانیانداوه که ئه‌وان له ناوه‌رۆکی تیروریسم بێزار و
نه‌ێار نین، به‌ڵکو له به‌کار هێنانیشی خۆ ناپارێزن و
نه‌ێانپاراستوه. ئه‌م وڵاتانه‌ی ئوروپایی و ئه‌مریکا، تا
ئێستاش تیروریسته‌کان، که له وڵاتانی تردا خه‌ریکی جیهاد و
کوشت و برن، به خباتگێرانی رزگاریده‌ر ناویان ده‌به‌ن. ئێستا
که برێک له جیهاد روی له ئوروپا کردوه، پێان ده‌ڵێن
تیروریسته ئیسلامیه‌کان. ئه‌م وڵاتانه که ئاگاهانه
ناوه‌رۆکی تیروریسم داده‌پۆشن، ناتوانن له دژی به‌شێک له
تیروریسته‌کان خه‌بات بکه‌ن. ده‌سه‌ڵاتدارانی ئه‌م وڵاتانه به
به‌رته‌سک و ته‌نگه‌به‌ر کردنی مه‌یدانی ئازادی له
کۆمه‌ڵگادا، خه‌ڵک له تیروریسته‌کان ده‌ترسێنن، نه‌ک
تیروریسته‌کان له سزادان.
|