هه‌ورامان لانکی شۆڕش وبه‌رخۆدان وده‌ڤه‌رێكی سووتاوو وێران

 پارێزه‌ر
رفعت هه‌ڵه‌بجه‌یی

سوید

 

هیچ مرۆڤێکی دڵسۆزوخاوه‌ن ویژدان نیه‌ ئه‌و ڕاستیه‌ نه‌زانێت که‌ده‌ڤه‌ری هه‌ورامان به‌درێژایی مێژوولانك وقه‌ڵایه‌کی سه‌ختی کوردایه‌تی بووه‌ .بۆ هه‌موو شۆڕشه‌ یه‌ك له‌ دوا یه‌که‌کانی گه‌لی کورد هه‌رله‌داستانی خان ( ئه‌حمه‌دخانی زه‌ڵم ومحمود خانی دزلی یه‌وه‌ هه‌تا شۆڕشه‌کانی ئه‌مڕۆ ) شایه‌دی ئه‌و ڕاستیانه‌ن .ناوچه‌ی هه‌ورامان به‌هۆی سروشتی سه‌ختیه‌وه‌ هه‌میشه‌ قه‌ڵغانێکی به‌رگری بووه‌ بۆ بزوتنه‌وه‌ی ڕزگاریخوازی گه‌له‌که‌مان هه‌رگیزدوژمنان نه‌یان توانیوه‌ کۆنترۆڵی بکه‌ن .هه‌ورامان گابه‌ردی نیه‌گوله‌ی دوژمنی پێوه‌ نه‌بێت ولادێ ی نیه‌ نه‌ڕوخابێت وڕه‌زو باخی نیه‌ نه‌سوتابێت یه‌که‌م پرۆسه‌ی ڕاگواستن له‌ هه‌ورامانه‌وه‌ له‌ساڵی1978ده‌ستی پێ کرد .سه‌ره‌ ڕای ئه‌م هه‌موو خه‌بات وتێکۆشانه‌ی ناوچه‌ی هه‌ورامان .که‌چی به‌داخه‌وه‌ سه‌رکرده‌ بێ ئه‌مه‌ك وسپڵه‌کانی کورد ،نه‌وه‌ك هه‌ر لایه‌کیان لێ نه‌کردۆته‌وه‌وئاوه‌دانیان نه‌کردۆته‌وه‌ ،به‌ڵکو دوای ڕاپه‌ڕین جارێکی تر کردیانه‌وه‌ جێگای ململانێی حیزبایه‌تی ودواتریش کردیانه‌ مه‌یدانی شه‌ڕی ناوخۆ بۆبه‌رژه‌وه‌ندیه‌کانی  خۆیان. خه‌ڵکی هه‌ورامان له‌هیچ قۆناغێکی مێژوویدا ئه‌وه‌نده‌ لاوازوو ساده‌و ساویلکه‌ نه‌بوون به‌رامبه‌ر به‌ ده‌سه‌ڵات خه‌ڵکی هه‌ورامان له‌ سه‌رده‌می زێڕینی دا له‌سه‌ده‌ی 19و20 هه‌میشه‌خاوه‌نی ده‌سه‌ڵاتی خۆیان بوون وفه‌رمانڕه‌وا بوونبه‌ سه‌ر ناوچه‌کانی تری کوردستاندا.که‌ چی به‌داخه‌وه‌ وا ئه‌مڕۆبه‌هۆی کۆمه‌ڵێ به‌رپرسی هه‌ورامی لاوازو به‌رژه‌وه‌ند په‌رست وده‌روێشه‌وه‌ ئه‌م ده‌ڤه‌ره‌و خه‌ڵکه‌که‌ی بونه‌ته‌ سوته‌مه‌نی وهیچ حیزبو لایه‌نێك خۆی به‌خاوه‌نی نازانێت ،چونکه‌ ئه‌مڕۆ خاوه‌نی حکومه‌ت وبه‌رله‌مانن وپێویستیان به‌چیاکان ولادێکانی هه‌ورامان  نیه‌ .تا جارێکی تر ته‌نگاو ببن وئاش به‌تاڵێکی تربکه‌ن ئینجا ئه‌وساکه‌ به‌ ڕاکردن و بێ شه‌رمانه‌ په‌نا دێننه‌وه‌ بۆ چیا سه‌رکه‌شه‌کانمان.به‌ پیلانێکی ترو به‌ ده‌م وچاوو ده‌مامکێکی ترخه‌ڵکی هه‌ورامان هه‌ڵ ده‌خه‌ڵه‌تێنن.من وه‌کو تاکێکی خه‌ڵکی هه‌ورامان پێم شه‌رمه‌ ئاوا مافه‌ سیاسی وکۆمه‌ڵایه‌تی وئابووری وڕۆشنبیریه‌کانی خه‌ڵکی هه‌ورامان ئاوا هه‌رزان فرۆش ده‌کرێت به‌وحیزبه‌ بێ ستراتیژوسته‌مکارانه‌ ئه‌وانه‌ چیان بۆ خه‌ڵکی هه‌ورامان کردوه‌ بێجگه‌ له‌ نه‌هامه‌تی ووێرانکاری به‌ بیرتان نایه‌ت چۆن له‌ شۆڕشی ئه‌یلولدا له‌و په‌ڕی دنیاوه‌ ده‌هاتن پیاوه‌ ئازاو قاره‌مانه‌کانی هه‌ورامانیان شه‌هید ده‌کرد ته‌نیا  له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی که‌ زوڵم و زۆری عبدلوه‌هاب ئه‌تروشیان قه‌بوڵ نه‌ده‌کرد شه هیدی نه‌مر که‌مالی ئه‌حه‌ ڕووش زیندوترین به‌ڵگه‌یه‌ .وه‌کو کورد وتویه‌تی حه‌ق ده‌سێنرێ نادرێت چاوه‌ڕێ ی ئه‌و دوو حیزبه‌ مه‌بن حه‌قتان بدانێ ده‌بێت ده‌ست بکه‌ن به‌ چاویاندا مافه‌کانی خۆتانیان  لێ بسێنن .له‌وه‌ عه‌یب تر نیه‌ مرۆڤ خاوه‌نی ژیری بێتو (العقل ) که‌چی گوێ ڕایه‌ڵی کوێرانه‌ی ده‌سه‌ڵات بکات به‌ خۆڕایی ئه‌و زوڵم وسته‌مه‌ی له‌ده‌سه‌ڵاتی کوردیم بینی به‌رامبه‌ر به‌خه‌ڵکی هه‌ورامان له‌ ڕژێمی به‌عسم نه‌دی بۆیه‌ په‌یامی خۆم ده‌نێرم بۆ ڕۆشنبیره‌کان وسیاسه‌ت مه‌دارانی هه‌ورامان و ئه‌م پرسیاره‌یان ئاراسته‌ ده‌که‌م سوێندتان ده‌ده‌م به‌خوێنی شه‌هیدان شه‌رم نیه‌ بۆ ئێمه‌ی هه‌ورامی دوای ئه‌و هه‌مووخه‌بات و تێکۆشان وماندووبوونه‌ی که‌ بۆ شۆڕش کردومانه‌ ئێستا ئه‌نفالچیه‌کان خاوه‌نیدیواخانی گه‌رموئۆتۆمۆبیلی دوایین مۆدێل وده‌فته‌ره‌ دۆلاربن وخه‌ڵکی ئێمه‌ش خاوه‌نی که‌رو خانووی وشکه‌ که‌ڵه‌ك وده‌رگایته‌نه‌که‌وپه‌نجه‌ره‌ی له‌وح که‌چی سوێندیش به‌ سه‌ری سه‌رۆکه‌کانیکورد  بخۆین گه‌مژه‌یی مرۆڤ ئالێره‌دا ده‌رده‌که‌وێت که‌ ده‌بێته‌ پلیکانه‌وبه‌رژه‌وه‌ند په‌رستان به‌سه‌ریدا سه‌ر ده‌که‌ون .ته‌نها جارێكئاووڕ له‌ مێژووی زێڕینی خۆتان بده‌نه‌وه‌ بزانن پیاوه‌ مه‌رده‌کانی

هه‌ورامان خه‌ڵکه‌ سیاسیه‌ کۆنه‌کانی هه‌ورامان چۆن ڕۆڵی حاکمیه‌تیان بینیووه‌ ودارده‌ست وده‌روێشی که‌س نه‌بوون بگره‌ خه‌ڵك ده‌روێشی ئه‌وان بووه‌ .یه‌کێك له‌و که‌ڵه‌ پیاوانه‌ شێخ ( حیسام الدین ) بووه‌ که‌ وه‌ڵامی نامه‌ی مه‌لیك مه‌حمودیشی نه‌داوه‌ته‌وه‌وفه‌رمانه‌کانیشی جێ به‌جێ نه‌کردووه‌ که‌چی پیاو ماقوڵه‌کانی ئه‌مڕۆمان نه‌وه‌ك له‌لای پێشمه‌رگه‌ دێرینه‌کان به‌ڵکو له‌لای ئه‌نفالچیه‌کان خزمه‌تکارن سوێند به‌ سه‌ری ئه‌وان ده‌خۆن هیوادارم خه‌ڵکی هه‌ورامان چاوویان بکه‌نه‌وه‌و چیترمافه‌کانیان

هه‌رزانفرۆش نه‌که‌ن وچاوو له‌ خه‌ڵکی ده‌ڤه‌ره‌کانی تر بکه‌ن له‌ پێش خستنی ناوچه‌که‌یان با به‌ر نه‌فره‌تی مێژوو نه‌وه‌ی داهاتوونه‌که‌وون ............

 
           

 

02/09/2015

 

goran@dengekan.com

 

dangakan@yahoo.ca