بێشکهبۆ/ هه‌ڵه‌بجه‌ی بووکی شاره‌زوور، بێنازترین بووکی دنیا! حه‌مه فه‌ریق حه‌سه‌ن چیرۆکی:
ئه‌وتا، ئه‌وه بێشکه‌که‌یه‌تی، هێشتا ورده زه‌نگوڵه‌ی زه‌رد، حه‌تحه‌تۆکه و چاوه‌زاره ڕه‌نگاوڕه‌نگه‌کانی پێوه ئاوێزانن، ده‌زانم ببوایه به پیاو سمێڵێکی ڕه‌شی قه‌ترانیی ده‌هێشته‌وه، کۆتایی تاڵه‌کانی باخواردوو، که‌مێک ده‌که‌وته خوار دابڕاویی لێوی. باوه‌ڕ ناکه‌م وه‌ک باوکی تووڕه بێت، تووڕه بوایه، نا، ناهێڵم، بڵێم نه‌مده‌هێشت، له‌سه‌ر نه‌رم و نیانی و هێمنی ڕامده‌هێنا. به‌ڵام به‌هێز، باسک و باهووه تووکنه‌کانی با بچنه‌وه سه‌ر ئه‌و. سه‌ر باوکی، باوکی خه‌تی ده‌خسته قژی و به‌لای ڕاستدا هه‌ڵیده‌دایه‌وه. ئه‌گه‌ر (با) بوایه، کڵافه‌یه‌کی شۆڕده‌بۆوه سه‌ر هه‌نیه‌ی.. پێم خۆش نییه باڵای بچێته‌وه سه‌ر باڵای من، با باڵای من له‌گڵ گیرێ. باڵای ئه‌و جوان بوو، ئه‌گه‌ر بڵێی له‌به‌ری پاڕامه‌وه و تکای خوێنێکم تێدا کرد و پێم گوت، ئه‌م ئیجازه‌یه مه‌چۆره‌وه، مه‌ردی چاك به، خۆت وته‌نی هه‌ڵه‌بجه سویسره‌ی فیراره‌کانه، به‌ڵام بێقه‌زابێ به‌قسه‌ی نه‌کردم، وتی (( مه‌لیح ناتوانم.. تۆ و گۆران نه‌بوونایه ته‌په‌م پێدا نه‌ده‌دا و خۆم ده‌مزانی چیم ده‌کرد... )) ده‌ستی شکاوم نه‌مکرد ئه‌و کاته لێی بپرسم، پیاوه‌که ئه‌گه‌ر من و گۆران نه‌بووینایه چیت ده‌کرد، قه‌ت بووه پیاو هاوسه‌ر و جگه‌رگۆشه‌که‌ی لێ ببێته ته‌وق.. هه‌رچه‌ند وتم مه‌چۆره‌وه، کوڕه مه‌چۆره‌وه، پارووه نانێک هه‌ر ده‌بێ بیخۆین، کونجێک هه‌ر ده‌بێ تیا بسه‌کنێین و بیکه‌ینه داڵده، مه‌چۆره‌وه زۆر له‌م جه‌نگه نه‌فره‌تییه ده‌ترسم، که‌چی ئه‌و توند به‌خۆیه‌وه گوشاردمی، ماشه‌ڵڵا، چه‌ند توند گوشاردمی، سه‌رم ژوور ئاستی دڵی که‌وتبوو، داهاته‌وه، چاومان نووقاند و لێومان به‌لێوی یه‌که‌وه نا، گۆران نوستبوو، ده‌ستی له ده‌سرازه‌که‌وه ده‌رهێنابوو، ناسک، خرپن، ده‌ستی ماچ کرد و جانتاکه‌ی کرده شانی، ماڵئاوایی له من کرد و دڵی نه‌هات ئه‌و به‌ئاگا بێنێ... (( دره‌نگه مه‌لیح ، وه‌ره به‌لایانه‌وه!)) ئه‌وه خۆ من بانگ ده‌که‌ن، دره‌نگی چی، با ژه‌می نیوه‌ڕۆیان که‌مێک دوابکه‌وێ، خۆ قیامه‌ت ڕانابێ، منداڵێ خۆشم بوونایه هه‌ر هینده خزمه‌تم ده‌کردن.. [مه‌لیح له‌وساوه به‌دیار به‌لۆعه‌که‌وه هه‌ڵکورماوه. به‌لۆعه‌که تافه تاف ئاوێکی ڕوونی له‌به‌ر ده‌ڕوات. ئاوه‌که به نێو ورده‌گیا و زیخ وگڵه‌که‌دا ڕێ ده‌کات. له دووریی ده دوانزه هه‌نگاوێک، له ژێر په‌ردووی خانوویه‌کدا، که بانه‌که‌ی نیشتۆته زه‌وی، بزر ده‌بێ و جارێکی دی سه‌ر هه‌ڵناداته‌وه.] گورجێ ده‌ستم دایه بێشکه‌که و کردمه شانم، هاتمه قاتی خواره‌وه بۆ لای پووره فاتم، ته‌قینه‌وه‌یه‌کی دیکه‌ی گه‌وره هاته به‌رگوێم، پووره فاتم ڕاچه‌نی، زوو زوو چاوی ده‌ترووکاند و له‌ژێر لێوه‌وه ویردی ده‌خوێند.. (( وه‌ره ژوورێ مه‌لیح له‌گه‌ڵ ئێمه به.)) بێشکه‌که‌م برده قووڵایی ژووره‌که‌یان و نووساندم به‌ژێر نوێنه‌که‌یانه‌وه، پووره فاتم سه‌رێکی خیرای کێشا و هاته‌وه ژوورێ و وتی: (( هه‌یڕۆ، دووکه‌ڵ هه‌ڵده‌سێ، بۆردومانه!!)) قسه‌کانی پووره فاتم له زرمه‌ی ته‌قینه‌وه‌که زێتر دایچڵکاندم، خۆم دابووه په‌نا، جار به‌جاریش له په‌نجه‌ره ته‌نگه‌که‌وه ده‌مڕوانییه ده‌ره‌وه، بوو به‌گرمه و ناڵه، ته‌قینه‌وه‌کان وه‌ک له نێو سه‌رایه‌کدا ڕووبده‌ن، ده‌نگدانه‌وه‌یان هه‌بوو، ژێرخانێکی نیمچه تاریک، له فه‌ردای به‌یانییه‌وه کاره‌با نه‌مابوو، له دوورڕا زریک و هووڕ ده‌گه‌یشته لامان.. پووره فاتم به‌هه‌ردوو ده‌ست شڵپ به‌ڕوومه‌ته‌کانی خۆیدا کێشا، هێند توند به‌ڕوومه‌ته‌کانیدا کێشا، سه‌رکوڵمه‌کانی سوور هه‌ڵگه‌ڕان، هه‌ناسه‌یه‌کی ده‌نگداری خێرای هه‌ڵکێشا و وتی: (( هه‌یڕۆ، ئیستا ئاویش نامێنێ!)) هه‌رسێ کچه‌که‌ی پێکه‌وه ڕابوون، پێکیشه‌وه ده‌ستیان دایه سه‌تڵه‌که، به‌ڵام پووره فاتم له ده‌ستی ڕاپسکاندن و خۆی ڕۆیی، به‌په‌له و به‌بێ ئاو گه‌ڕایه‌وه، وتی: (( با بچینه ژێرزه‌مینه‌که‌ی ئه‌وبه‌رمان. ئه‌وێ قایمتره!)) ده‌ستم دایه بێشکه‌که‌م، له ده‌وری گه‌ڕێم، گۆڕان نوسبوو، دوایان که‌وتم، له‌کۆڵان ڕایه‌ڵی کاره‌با که‌وتبوونه سه‌ر زه‌وی، مانگایه‌ک وشک وه‌ستابوو، کلکی ڕه‌پ کردبوو، ده‌یبۆڕاند، دووکه‌ڵ له‌گه‌ڕه‌رکی خواروو هه‌ڵده‌سا، ژێرزه‌مینه‌که‌ی ئه‌وبه‌ر، درێژ، پڕ له هاڵاوی په‌نگخواردوو، دووکه‌ڵی جگه‌ره، قیژه‌ی منداڵ، ناڵه‌ی بریندار، شینی که‌س کوژراو، پیش خواردنه‌وه‌ی ژنی ژانگرتوو، ڕووناکی فانۆسه‌که‌یش هه‌ر لێڵ بوو، لای ده‌رکی ژێرزه‌مینه‌که، نزیک پلیکانه‌کان بێشکه‌که‌م دانا... (( بۆمبه‌کانی ئه‌م دواییه ده‌نگدانه‌وه‌یان نییه. ته‌په‌یه‌کیان لێوه‌دی و هیچی تر!)) پیاوێکی کامڵ ئه‌م قسانه‌ی کرد و له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌ی به‌رامبه‌ری بوو، ئه‌ویش به‌ده‌ستی له‌رزۆکه‌وه جگه‌ره‌که‌ی له لێوی ترازاند، وتی: (( منیش پێشتر ده‌نگی وه‌ها کپ و متم نه‌بیستووه!... نه هاوه‌نه، نه تۆپه، نه ناپاڵمه... )) (( وسبه!.. یان گوێم ده‌زرنگێته‌وه، یان ئه‌وه‌تا له‌دوور هات و هاوارێکی عه‌جایه‌به.. وسبن، بابزانین ئه‌و گاڵه گاڵه چییه؟!)) [ هۆ خه‌ڵکی هه‌ڵه‌بجه شار چۆڵکه‌ن، دوژمن کیمیابارانمان ده‌کا.. هۆ خه‌ڵکی هه‌ڵه‌بجه!.. کیمیاوی... کیمیا!... ] له‌پڕ بازێکیان به‌سه‌رمدا هه‌ڵدا، دوو باز، سێ، پیره‌ژنه‌کانیش وه‌ک کچی چوارده ساڵ بازیان ده‌دا، بێشکه‌که‌م که‌وت، ڕاستم کرده‌وه، به‌بێشکه‌که‌وه قه‌تیس مام و به‌گیر وه‌ستام، عاسی ببووم، دوای هه‌موویان ژێرزه‌مینه‌که‌م چۆڵکرد، به بێشکه‌که‌وه هه‌ڵێ، سه‌ره‌وژوور، حه‌شامات به‌لێشاو که‌وتنه سه‌ر جاده‌کان، هه‌ناسه‌بڕکێ، هه‌نگاوی گورج، پیی په‌تی،، پێی به‌سۆل، گابۆڕ، پشیله‌میاو، قریشکه، نزای خواهاوار، زرووکه‌ی منداڵ، له دووڕیان و سێڕیانه‌کاندا لێک داده‌بڕان، فڕۆکه پۆله داڵاش بوون به‌سه‌ر شاره‌وه، هه‌ر ڕاست سه‌روژوور، که‌م له پێشمه‌وه دیاربوون، زۆر به‌دوامدا غاریان ده‌دا، ئه‌وانه‌ی له دوامه‌وه بوون پێم ده‌گه‌یشتنه‌وه، پێشم ده‌که‌وتن، کچۆڵه‌یه‌ک هه‌نگاوه‌کانی خاوبوونه‌وه، له‌بن دیوارێکدا تلیسایه‌وه، کوڕه هاورێکه‌ی به‌دیاریه‌وه حۆل ببوو، ده‌ستی دایه په‌لی، که‌چی کچه چه‌ناگه‌ی به‌سینگییه‌وه نووساند و پاڵی به‌دیواره‌که‌وه دا، ههردوو لینگی بڵابوونه‌وه... ئه‌م شان و ئه‌و شانم به‌بێشکه‌که کرد، گه‌یشتمه سه‌راوردی شار، بێشکه‌که‌م دانا، ده‌ستم بۆ ده‌سرازه‌کانی برد تا توندیان بکه‌مه‌وه، ویستم دیقه‌تی گۆران بده‌م، ژن و پیاوێک له ته‌مه‌نی خاڵ و خالۆژنمدا هه‌ڵیانده‌خسته‌وه و به‌ره‌وڕووم ده‌هاتن، له چه‌قی ڕێگه‌که‌دا ده‌ستیان گرت، دوو قۆڵی، سێ پێیه‌کی بێتام هه‌ڵده‌په‌ڕین، قاچه‌کانیان تێکده‌ئاڵان، ژنه‌که پێخاوس بوو، به‌ملاو به‌ولادا ده‌که‌وتن و هه‌ڵده‌سانه‌وه، دیسان په‌نجه‌کانیان تێکده‌په‌ڕاند، عیو عیوی پیاوه‌که تێکه‌ڵ ترپه‌ی هه‌نگاوی حه‌شامات و گرمه‌ی بۆمب و هاڕه‌ی فڕۆکه ده‌بوو، ژنه‌که فه‌قیانه‌که‌ی کرده ده‌سره و به‌رز به‌بان سه‌ریه‌وه بایده‌دا، پیاوه‌که‌ش لۆیه‌کی پشتوێنه‌که‌ی له دووی ده‌خشا، خه‌ڵکه‌که تیژ به‌لایاندا ڕه‌ت ده‌بوون،، هه‌موو هه‌ر به‌لای یه‌کدا ڕه‌ت ده‌بوون،، له‌پڕ ژن و پیاوه‌که وه‌ستان، ئه‌مجا به‌رامبه‌ر به‌یه‌ک ههردوو ده‌ستیان تێک ئه‌ڵقاند، زۆر به‌ویقار بوون، من شه‌رمم ده‌کرد. ئه‌وقیش ببووم، ژنه‌که وه‌ک شه‌ربه قڵپ بکه‌یته‌وه قاقا پێده‌که‌نی و نه‌یده‌بڕییه‌وه، پیاوه‌که‌ش هه‌ڵده‌به‌زییه‌وه و به‌قاقا وه‌ڵامی ده‌دایه‌وه، سه‌ری قۆت، دیار بوو تازه پاک پاک تاشیبووی. پشتوێنه‌که‌ی که‌وتبووه ناوگه‌ڵی و له دووی ده‌خشا، ده‌ترسام، بۆیه ئه‌وق ببووم و له‌و قیامه‌ته‌دا، له جێی خۆم چه‌قیبووم، له‌پڕ پیاوه‌که به‌لادا هات و که‌وته که‌فچه‌ڕاندن،، که‌فی زه‌رد، که‌چی ژنه‌که بۆی دانه‌هاته‌وه، هه‌ر به‌ته‌نگیشێوه نه‌بوو، به‌ده‌م تریقه‌ی پێکه‌نینه‌وه، جۆره غاردانێ غاری ده‌دا، پێشتر ته‌نیا له گوێره‌که‌م دیوه، سه‌ره‌وخوار بۆ ناو شار تێیته‌قاند، خه‌ڵک له شار هه‌ڵده‌هاتن و ئه‌و بۆ ناو شار، فه‌قیانه‌کایشی هه‌ر به‌بان سه‌رێوه بوو، بایده‌دا،، من وه‌ستابووم ده‌سرازه‌که‌ی توند بکه‌مه‌وه، ده‌سرازه‌ی بێشکه‌ی گۆران گیان، ویستم ماچێکی بکه‌م، ئاپۆره‌ی خه‌ڵک و خوا هه‌روا ده‌هاتن، پیاده‌ی زامدار به‌کۆڵ، خورتی که‌نه‌فت به‌کۆڵ، کۆنه ساڵی گۆچان له مشت به‌هه‌ناسه‌ی سواره‌وه ڕه‌ت ده‌بوون، نه‌مده‌زانی به‌ره‌و کوێ ملیان ده‌نا، خۆشیان هه‌ر نه‌یانده‌زانی، له ئاستی ماڵی خۆمان دووکه‌ڵیکی سپیی چڕ حه‌واکه‌وت، هه‌ر به‌رز ده‌بۆوه، وه‌ک هه‌زار هه‌لاج پێکه‌وه لۆکه شی بکه‌نه‌وه، دووکه‌ڵ بڵاو ده‌بۆوه و بۆشایی داگیر ده‌کرد، ئه‌مجا له‌و به‌رزاییه‌وه شۆڕ ده‌بۆوه و ده‌نیشته سه‌ر زه‌وی و چون مار ده‌گشا و ده‌کشا و ڕووبه‌رێکی فراوانی داده‌پۆشی، بۆنی سیر ده‌هات، له‌و عانه‌‌دا مێرد منداڵێک سه‌ره‌وژوور هه‌ڵده‌هات و خۆی به‌دره‌خت و دیواردا ده‌کێشا، ده‌یقیژاند، ده‌ستێکی به‌چاوه‌کانێوه و ده‌ستێکیشی بۆ پێش خۆی درێژ کردبوو، پڕم به‌بێشکه‌که‌دا کرد و سه‌ره‌وژوور بوومه‌وه، بایه‌کی سارد به‌سه‌ر به‌فری بان (شنروێ) دا هه‌ڵیکردبوو، ڕیک به‌ره ڕووم ده‌هات، ڕووی سه‌رما ئاژن ده‌کردم، قاچه‌کانم سه‌رمایان بوو، گرمه و ناڵه‌یه‌ک به‌تیژی به‌سه‌رما ڕه‌ت بوو، زاتم نه‌بوو، نه‌موێرا دیقه‌تی بده‌م، هه‌ڵاتم، نه‌شمزانی ئه‌و هه‌موو خه‌ڵکه‌ی له ژێرزه‌مینه قووڵه‌که‌دا بوون چیان لێهات، چه‌ند شپرزه بووم خوایه گیان... تاریک داهاتبوو، کاتێ خۆم به‌چڕه‌یه‌کدا کرد، هه‌ستم کرد خشه خش و ته‌په‌ی پێ لێم نزیک ده‌بوونه‌وه و لێم دوور ده‌که‌ونه‌وه، چرای ئۆتۆمبیله هه‌ڵاتووه‌کان له چۆڵه‌وانییه‌که‌ی به‌رامبه‌ره‌وه یه‌کدییان ئاشکرا ده‌کرد و ده‌بوونه نێچیری فڕۆکه، دایکت بمرێ، په‌توویه‌کم نه‌هێنا تا به‌سه‌ریدا بده‌م، کێ بیری په‌تۆی مابوو، ئه‌ی ته‌مه‌ن درێژ بی کۆرپه‌که‌م، نه‌گریانێک، نه‌کڕووزانه‌وه‌یه‌ک، پێده‌چێ هه‌ستی کردبێ لێمان قه‌وماوه، بێشکه‌که‌م به‌گران له شانم داماڵێ، شان و قۆڵم جه‌مام ببوو، دامنایه بان سه‌وزه گیایه‌که، ورده زه‌نگوڵه‌کانی بێشکه‌که ده‌زرنگانه‌وه، قه‌ت زرنگانه‌وه‌ی وه‌هام نه‌هاتبووه به‌رگوێ، سوێ ئاڵابووه پێی ڕاستم، ده‌ستم برد، په‌نجه‌کانی ده‌ستم گه‌رم ڕاهاتن، تمه‌س بنی پێم زامداره، ئه‌وق ببووم، بیرم چووبوو لاسیکه‌کان له پێ هه‌ڵکێشم، یه‌خه‌ی کراسه‌که‌م ترازاند و مه‌مکم ده‌رهێنا و بۆ زاری گۆرانم برد، گۆی مه‌مکم به‌ر زه‌نگوڵه وردیله‌کان که‌وت، دیسان زنگه زنگ زرینگانه‌وه، ده‌زانی چی ڕوویدا، چی ببینم باشه، بێشکه‌که به‌تاڵ و حه‌تاڵ بوو، گۆرانی تێدا نه‌مابوو،، ده‌گه‌ڕام، ده‌سووڕام، ناوی پیر و مشایه‌خم ده‌هێنا، شتێکم ده‌خوێند پێشتر بیستبووم، خۆشم نه‌مده‌زانی چییه، به‌ڵام وابزانم ده‌نکه ده‌نکه‌ی قورئان تیابوو، له تاریکیدا چاوم بۆ ده‌گێڕا، له تاریکیدا گوێم هه‌ڵده‌خست به‌ڵکو له شوێنێکه‌وه گوێم له‌گریانی بێ، به‌ڵام گڕگڕ ده‌هاتمه‌وه سه‌ر بێشکه‌ی به‌تاڵ، بێشکه‌ی بێ گڕوگاڵ و بێ گریان، بێشکه‌ی وه‌ستاوی چه‌ق به‌ستوو، ئاوا گۆرانم سه‌ری تیاچوو، مه‌مکیشم دڵۆپ دڵۆپ شیری لێ ده‌چۆڕا، کۆرپه‌که‌م نه‌خۆش نه‌بوو، مه‌رگ بێ له ده‌رگه‌دان و بێ هه‌واڵ ناردن، له‌پڕ خۆی به‌ژووردا کرد، به‌دزییه‌وه هات، له (به‌غا) وه هات، که‌س ئاوی بۆ گه‌رم نه‌کرد، نه‌کردن، که‌س کفنی بۆ نه‌بڕی. نه‌بڕین، ئه‌ها ئه‌وه‌تا، ئه‌وه بێشکه‌ی کوڕه چاوگه‌شه‌که‌مه، له په‌نجه‌ره‌ی گه‌نجینه‌که‌وه دیاره نایفه‌وتێنم، قه‌ت نایفه‌وتێنم، بێشکه‌ی به‌تاڵ، لانکه‌ی چۆڵ، لانکه‌ی بێ گۆران... [ مه‌مکی به‌ژێر کراسه‌که‌یدا ده‌کاته‌وه.. به‌لۆعه‌که ده‌گرێته‌وه و ده‌چێته‌وه بۆ لای مناڵه بێ که‌سه‌کان.] هۆڵی کتێبخانه‌ی ئه‌وقافی سلێمانی 18ــ 23ی ئایاری 1993. |
|
|
02/09/2015 |