به ئا مانجی دۆ زینه وه ی ئه نفا ڵكرا وه كان له چاره نوو سێكی
نادیا رو نه زا نرا وه وه بۆ چا ره نو سێكی دیا رو ئا شكرا.....
ئه نفا ڵ دیرۆ كێكی كۆ نی هه یه ده گه ڕ ێته وه بۆ سه ر ده می په یدا بوو
نی ئیسڵام و ها تنی قور ئا ن بۆ جزیره ی عه ره ب، سور ه تی هه شت له قور ئا
ندا كه له حه فتا و پێنج ئا یه ت پێك ها تووه به نا وی ئه نفا ڵ له ما نگی
ڕه مه زا ن له سا ڵی دووه می كۆ چی له مه دینه ی منوه ره ها تۆ ته خوا ره
وه ، كه تیا یدا كو شتن و دیل كر دن و به تا ڵا ن برد نی سه ر وه ت و سا ما
نی نا مو سڵما نان بۆ مو سڵما نان حه ڵا ڵ كر دوه ، مێژوه كه ی ده گه ڕێته
وه بۆ هه زارو چوا ر سه د سا ڵ پێش ئێستا، به ڵا م ئه م جا ره یان له ڵا یه
ن گه لی عه ره بی به نا و مو سڵمانی ئێراق گه لی كو ر دی مو سلما نیا ن ئه
نفا ڵ كرد ،به به ر چا وی با قی گه ڵا نی تر ی مو سڵمانی نیشتمانی عه ره
بی و جیها ن گه لی كو رد ئه نفا ڵ كرا و بێ سه رو شو ێن كرا ن ،كه سیان نقه
یا ن نه كردبه ڵكو به شدا ریان كر دو یا ر مه تیشیان دا هه ر كه سه و پشكی
خۆ ی برد ،به پێ ی به لگه نا مه كان ده ر ده كه ون كه چه ند ین كیژۆ له ی
كور د درا ون به وو ڵا تا نی وه ك میسر و سعو دیه و ووڵا تا نی تر ی عه ره
بی .
به گر نگ وه ر گر تنی به لگه نا مه ی ده زگا ی مخا به را تی كه ر كو ك ژما
ره (1601)له ڕ ێكه و تی 10/12/1989كه نا وی هه ژده كچی كو ر دی تیا دا ها
توه درا ون ووڵا تی مسر ، ئه و مه لا خا نه قینیه ی له كا تی سه فه ری حه
جی دا له مه ككه ی مكڕه مه دا كچێكی ئه نفا ڵی بینیبو گو تبو ی من و چه ند
كچێكی تر لێره خۆ مان بینیوه ته وه من ئێستا چه ند منالێكم هه یه نا توانم
بگه ڕێمه وه خه لكی ده و رو به ری ده ر به ندیخانبوه ئه و كچه ، ئه ودوو
مسر یه ی به پێ ی كتا بی مخا برات ها تبوون له تۆ بزا وه ی كه ر كو ك دوو
كچی ئه نفا لیان بر دبوو.
پر ۆ سه ی ئه نفا ڵ له ڕ ێكه و تی 23/02/1988ده ستی پێ كرد تا 03/09/1988
به رده وا م بوو*، كه زنجیره یه ك ئۆ په را سیۆ نی سه ر با زی له چه ند ین
شو ێنی جیا جیا ی كور دستان ئه نجا م درا كه زیا تر له سه دو هه شتا و دوو
هه زا ر ها وو ڵا تی كور د تیا یدا بێ سه رو شو ێن كرا ن ، هه ر له م سا له
شدا چه ند ین شو ێنی تر ی كو رد ستان كیمیا با ران كرا وه ك با دینا ن و با
لیسا نو شێخ وه سا نا ن و هه له بجه و......هتد ته نها له هه له بجه دا
5000 هه زا ر ها وو ڵا تی شه هید بو ن و نز یكه ی 10000هه زا ریش بر یندا
رو په ككه و توو كه م ئه ندا م بو ون.
دوا ی ڕا په ڕینی به ها ری 1991 وپرۆ سه ی ئا زا دی گه ڵا نی ئێرا ق له ڵا
یه ن ووڵا ته یه كگرتوه كا نو ها و په یما نا نی، له 09/04/2003به غدا یان
ڕزگا ر كر دوو ڕژێمی به عسیان ڕوو خا ند له ما وه ی چه ند ڕۆ ژێكدا سه ر جه
م شا ره كا نی تری ئێراق ئا زا د كران ، ئه نجا م به ده یان تۆ ن به لگه نا
مه و دیكۆ مێنت كه وته به ر ده ستی ها ووڵا تیا ن و پا رته ئێرا قیه كا ن و
ها و په یمانا ن ژما ره یه كی زۆر له به لگه نا مه كان بر دران بۆ ئه مر
یكا ، هێنده ك له به ڵگه نا مه كان له وا نه یه به ده ستی ئه نقه ست له نا
و بر درا بن، به ده یان و سه دا ن گۆ ڕ ی به كۆ مه ڵ له سه ر جه م شا ره كا
نی ئێرا ق دۆ زرا نه وه زۆر تر ینیان له شا ره كا نی نا وه ڕا ست و خوا روی
ئێرا ق بوون ، جگه له م 500با ر زا نیه ی هێنرا ونه ته وه ئه وه ش له ڕێگا
ی كه سێكی شا هێد و دیتو ی نزیك ڕو دا وه كه ئه گه ر نا زا نیا ری زیا تر
له به ر ده ست دا نیه با قی تر بێ سه رو شوێنن وئه وی دۆ زرا ونه ته وه ش
نه نا سرا ون ته نها له ڕێگه ی جله كا نیا نه وه زا نرا ون كه كو ر د ن یا
عه ره بن .
به سه دا ن و هه زا را ن تا وا نبا ر یش ڕگا ریان بو و پا رته ئێرا قی و كو
ر دیه كان له په نا خۆ یان نا نو دا ڵده یان دان ، چه ندا نیشیان ڕه وا نه
ی ده ره وه كرد وئا سانكا ریان بۆ كر دن تا ڕزگا ر یان بوو ،زۆر له و جا ش
و مسته شا رو به عسیا نه ی به شدا ری ئه نفا لیا ن كرد بو و به د رێژا یی
حو كمی به عس ها و شا ن و ها و خه با تی بوو ن به سه دا ن تا وا نیا ن ئه
نجا م دا بو و ده ر هه ق به گه ڵا نی ئێرا ق له نێو پا رته ئێرا قی و كو ر
دیه كان جێیان بۆ كرا وه و پا ر ێزرا ن، هێنده ك له وا نه پا لێو ران بۆ
نێو لیستی ها و په یما نی كور دستا ن بۆ په ر له ما نی ئێرا ق و كو ر دستا
ن به هه ما ن ده ستوو ری جا را ن جا ش و ڕه فیق حزبی بو نه وه به لێپر سرا
و ی ئه م خه لكه ئا زار چێشتوه ی ژێر ده سه ڵا تی ئه وان .
هه ر چی بكر ێ بۆ كه س و كا ری ئه نفا ڵ و قو ر با نیا نی، بۆ دۆ زینه وه ی
چا ره نو سی نا دیا ره كا ن، بۆ دیا ر كر د نو هێنا نه وه ی ئه و پا كیزه
فرۆ شرا و درا وا نه ی به وو ڵا تی میسر و سعو دیه و ووڵا تا نی تر ی عه ره
بی هێشتا هه ر كه مه سه با ره ت به م تاوا نه گه و ره یه ی ده ر هه ق به وا
نكرا وه .
ڕێكخرا وی چا ك بۆ ئه نفا ڵ و جینۆ سا ید ی كو ر د ما وه یه كه تێ ده كۆ شی
به ڕاست ئه وا نه شا یسته ی ده ست خۆ شی و پشتگیری لێ كر دنن ما دی و مه
عنه وی ، داد گا یی كرد نو وحو كمی پا نزه سا ڵ زیندا نی بۆ فرا نس ڤان ئه
نرات گه وره تر ین چا ڵا كیان بوو، زۆر ڵا یه ن و كه س هه وڵیان دا ئه م چا
ڵا كیه بقۆ زنه وه به ڵام خۆ شبه ختا نه هه و له كه یان ما یه پووچ ده ر
چوو مانگه شه و سه ر له ئێوا ره دیا ره ،من هیوای سه ر كه وتن و به رده وا
می بۆ چا ك و هه مو ئه و كه سا نه ده خوازم بۆ سه ر خستنی دۆ زی ئه نفا ڵ
و گه یشت به ئا مانجه كانی ترو داد گا یی كر دنی تا وانباران له هه ر شو
ێنێك بن له نا و ده سه ڵا ت و له ده ره وه ی ده سه ڵا ت و له ده ره وه ی
ووڵا ت بن، دۆ زینه وه ی ون بوو بێ سه رو شوێنكرا وه كانی ئه نفا ڵ و سه ر
جه م قور با نیه كانی تری كو ردستان .
من بۆ خزمه ت كر دن به دۆ زی ئه نفا ڵ و قوربا نیانی چه ند خا ڵێك ده خه مه
ڕو هێوا دارم سو دمه ند بێت :
1-
به ستنی كۆ نفرا سێكی به ر فرا وان بۆ ئه نفا ڵ و قور با نیا نی تری كورد
بۆ به ده ست هێنا نی كا ر نا مه یه ك تا بتوا نر ێ له ڕێگه یه وه لێكۆ لینه
وه و به دوا دا چو ن بۆ دۆ زه كه بكرێ بۆ دۆ زینه وه ی چا ره نو سیان به
فه ر می، سه ر جه م چین و تو ێژه كان تیا یدا به شدار بن به نو ێنه را یه
تی ، نو سه را ن ، ڕو نا كبیرا ن، پا ر ته ئێرا قی و كور دستا نیه كان
،پسپۆ ڕا نی یا سا ی نێو ده و له تی ، پسپۆ ڕا نی بوا ری ما فی مرۆ ڤ، پیا
وانی ئا ینی ، زا نكۆ كا نی كو ر دستان ، ، نه ته وه یه كگر توه كان ،ئه
منستی ئه نته ر نا شنال،یه كێتی ئه و روپا، جا معه ی عه ره بی، حكو مه تی
ئێرا ق و سه رۆ كا یه تی هه ر ێمی كور دستان و كا بینه ی پێنجه م و ڕێكخرا
وی چا ك به م كا ره هه ستن ، ئه گه ر ئه م كا ره ش ده سه ڵا تی كورد نه ی
كرد ئه وا له ڕێگه ی ڕێكخرا وی چا كه وه هه لمه تێكی سه رتا سه ری بكر ێ
بۆ ئه نجا م دا نی .
2-
سا زدا نی كۆ نگر ه یه كی ڕۆ ژنا مه نو سی له ڵا یه ن سه رۆك كۆ ما ر ی
ئێرا ق ، سه رۆ كی ئه نجو مه نی وه زیرا نی ئێرا ق، سه رۆ كی هه رێمی كو
ردستان ، سه رۆ كی حكو مه تی كا بینه ی پێنجه م، به فه ر می داوا له ووڵا
تا نی عه ره بی و جا معه ی عه ره بی بكرێ كه ئیدانه ی ئه نفا ڵ بكه ن و
داوای لێبوردن له گه لی كورد بكه ن، چاره نوسی ئه و كچه كوردا نه ی به وان
دراوه دیا ری بكر ێ و بگه ڕێند رێنه وه بۆ كوردستان تا به كه سو كا ریان
شاد ببنه وه.
3-هه لمه ته تێكی به ر فراوانی ڕا گه یا ندن له سه ر تا سه ری جیهان بكر ێ
بۆ نا سا ندنی جینۆ سا یدی ئه نفا ڵ، به ڕه سمی نا سا ندنی له ڵا یه ن نه
ته وه یه كگرتوه كان و جیها ن، ئیدانه كرد نی دوو با ره بوو نه وه ی هه ر
كر دا ر ێكی له م جۆره له هه ر شو ێنێكی جیهان بۆ له نا و بر دنی به كۆ مه
ڵی مرۆ ڤ و چه و سا ند نه وه ی مرۆ ڤا یه تی،وه ك قه تل و عا می ئه ر مه
نیه كان له تور كیا و هۆ ڵۆ كۆ ست كه له ئه لما نیا ی نا زی دا به ملیۆ
نان جو له كه له ناو بر دران ، له نا و بر دنی به كۆ مه لی مو سڵما نه كانی
یو غسڵا فیا به ده ستی سر بیه كان.
4- ئیدانه كردنی تاوانی ئه نفا ڵ له لا یه ن حكو مه تی ئێراق به ڕه سمی و
داوای لێبوردن له گه لی كورد بكرێ، ڕۆژی 14/04به ڕه سمی به ڕۆژی ئه نفا ڵ
بنا سر ێ،كه س وكا ری قور با نیان و زیان لێ كه و توا ن قه ره بۆ بكر ێنه
وه ، با ری گو زه را ن و ژیا نیان با شتر و چا كتر بكرێ له وه ی كه هه یه ،
كا ریان پێ بد رێ ، خا نو یا ن بۆ دا بین بكر ێ ، هه مو ئه م پێدا ویستیانه
له سه ر بو دجه ی تا یبه تی ئێراق جێ به جێ بكر ێ ، حكو مه تی كو ردستا نیش
هه ر چی كه م و كو ڕیه كیان هه بو بۆ یان دا بین بكات،
5- داد گا یی كر دنی سه ر جه م تاوانبارانی به شدار بوو له جینۆ سا یدی ئه
نفا ڵ و سه ر جه م ئه و تا وا نا نه ی ده ر هه ق به گه لی كورد ئه نجا میان
دا وه ، به تا یبه تی ئه و جا ش و مسته شا رو به عسیا نه ی ڕۆ ڵی گر نگیان
هه بوه له ئه نجام دا نی تا وا نه كان ، چ ئه وا نه ی ئێستا په نا دراون له
ڵا یه ن پار ته عێرا قی و كور دیه كان و وه زیفه یان پێ درا وه ،چ ئه وا نه
ی ڕا یان كر دوه بۆ ده ره وه ی ووڵات له كا تی ده ر چو نیا ن بۆ ده ره وه
ئا سا نكا ریان بۆ كرا.
6-كۆ كر دنه وه و به ئه ر شیف كر دنی سه ر جه م به لگه نا مه و دیكۆ مێنته
كا نی تا یبه ت به ئه نفا ڵ و تا وا نه كا نی تری به را مبه ر به كورد كرا
وه ، پا را ستنیان له مۆ زه خا نه ی نه ته وه یی،چا پكر دنیان له چه ند به
ر گێكدا به سه رسه ر جه م رێكخرا وه مرۆ دۆ سته كانی جیهان دا دا به ش بكر
ێ له به را یی دا بۆ نه ته وه یه كگرتوه كان ،ئه منستی ئه نته ر نا شنال،یه
كێتی ئه وروپا، كۆ مه له ی وو ڵا تا نی عه ره بی بنێر در ێ وه ......
......هتد.
7- دۆزینه وه و هێنا نه وه ی ڕوفا تی قور با نیان ،نا شتنیان له گۆ ڕستا
نێكی تا یبه ت به ئه نفا ڵ ، درو ستكر دنی مۆنۆ مێنتێكی تا یبه ت به ئه نفا
ڵ، سا ڵا نه له 14-04به ڕ ه سمی یاد بكر ێته وه و ڤیستڤا لی بۆ بكر ێ، له
هه مو جیها ن خه ڵكی بۆبانگهێشت بكر ێ بۆ به شدار بو نیان له یا دی سا ڵا
نه ی ئه نفا ڵ.
8- تا وانبا ر كر دنی ئه و ووڵا ته عه ره بیا نه ی تا ئێستا كچی كور دیان
ڵا یه و لێ ی بێ ده نگبوون ئه مه مانا ی به شدار بوو نو پشتگیری كر دنیان
ده گه یه نێ له حكو مه تی به عسی ڕوو خا وئه نجام دا نی تا وانی ئه نفا ڵ،
سزا دا ن و ئیدا نه كر دنیان له سه ر ئه م ڕه فتا ره یان ، ئه م هه لو
ێسته ی ووڵا تا نی عه ره بی به ڕا ی گشتی جیها ن ڕا بگه یه نر ێ و له سه ر
جه م كه نا ڵه كانی ڕا گه یا ندنی جیها نی بڵا و بكر ێته وه تا ڕا ی گشتی
ئا گا داری ئه م ڕه فتا ره نا مرۆ ڤا نه یه ببن.
9- له كا تی دا دگا یی كر دنی سه دام و ها وكا را نی له سه ر دۆ سیه ی جینۆ
سا ید ی ئه نفا ڵ ، نو ێنه ری ووڵا ته عه ره بیه كا نیش بانگهێشت بكر ێن و
ئا ماده بن له كا تی دا ن پیا نا نی تاوانباران به تاوانه كا نیان كه كچی
كو ر دیان دا وه به م ووڵا تا نه، نو ێنه ر ی ڕێكخرا وه كا نی ما فی مرۆ ڤ
له جیهان ئاماده بن ، كه ناڵه كا نی ڕا گه یا ندنی جیها نی ئاماده بن.
10- به ڕێ كر دنی كه مپینێكی گه وره و به ر فرا وان له سا یته كان و ڕۆژنا
مه كان و كه نا له كانی تر ی ڕا گه یا ندن بۆ كۆ كر دنه وه ی زۆر تر ین
ئیمزا ، تا وه كو وه ره قه یه كی به هێز به كا ر بهێنر ێ بۆ كا ر كر دن له
دۆ سیه ی ئه نفا ڵ و دیا ری كر دنی چا ره نو سی نا دیا ره كا نو گه ڕا ندنه
وه ی ئه و كچا نه ی درا ون به ووڵا ته عه ره بیه كا ن.
11- كا بینه ی پێنجه می حكو مه تی هه ر ێمی كو ر دستان ، چا ره نو سی ونبوه
كان ونا دیا ره كا نی شه ڕی برا كو ژی به ڕه سمی ڕا بگه یه نێ هه ر وه كو
چۆن به بۆ نه ی جه ژن یه كبو نی ئیدا ره یان ڕا گه یاند، دا وای لێبو ردن
له خه ڵكی كو ر دستا ن و كه س و كا ری شه هیدا ن زه ره رو زیان لێ كه و
توان و بكر ێ ، زیان لێ كه و توان قه ره بۆ بكر ێنه وه .
سڵا و ڕێز له ڕێكخرا وی چا ك و هه موو ئه و دڵسۆ زا نه ی بۆ دۆ زینه وه ی
چا ره نو سی ئه نفا ڵكرا وه كان تێده كۆ شن بێ ووچان و ماندوو بون .
یو سف ئه حمه د مه نتك
13/04/2006
*- عێرا ق وتا وا نی جینۆ سا ید / شا ڵا وی ئه نفا ڵ دژ ی كو رد / ڕێكخرا
وی چا و دێر ی ما فی مرۆ ڤ – خۆر هه ڵا تی نا وه ڕا ست/// وه ر گێڕا نی له
ئینگلیز یه وه – جه ما ل میر زا عه زیز.
|