چوارده
مین سا ڵوه گه ڕی تیرۆ ر كر دنی ( ڕه ئوف كا
میل ئا كره یی
)
سكر تێری ڕێكخرا وی تێكۆ شا نی ڕه نجده را نی كوردستان
1952-1993
یو سف ئه حمه د مه نتك
له دوا ی نیوه ڕۆ ی ڕۆ ژی
26/08/1992 خۆپیشاندا نێكی هێمنا نه به ڕێوه چوو، نا ڕه زایی
ده ر بڕ ین بوو دژ ی ئه و بۆ ردومانه ی حكو مه تی تور كیا له
نا و چه ی شه ڕنا خی كو ردستا نی با كور كر دبوی ،له با زا ڕی
شێخه ڵا ی هه ولێر به ره و به رده م پا رێزگا ی هه و لێر ، به
شدار بوا نی ئه م خۆ پیشا ندا ن : پا رتی ئا زا دی كو ردستان ،
ڕێكخرا وی تێكۆ شین ، ڕه و تی كۆ مۆ نیست،چه ند ین كه سا یه تی
تر ی چه پ و بێ ڵا یه ن به شدار بون ، به نده و ئا زاد ئا ر ما
ن و دارا مهند س و كا كله ڕه ش و خێزا نه كه ی به شدا ری ئه م
خۆ پیشاندا نه مان كر د تا به ر ده م با ره گا ی ئا سا یشی هه
و لێر ، دوو كه سیان له خۆ پیشانده ران گرت به تۆ مه تی ئه وه
ی سه ر به په كه كه ن به به ر چا وی ئه م خه لكه وه كه و تنه
لێدا نیان تا له خو ێنیان سور كرد ن هه ر چه ند هه و ڵ درا ئا
زا دیان بكه ن به ڵا م بێ سود بو ، سه ره تا ڕێگر ی هه بو له م
خۆ پیشاندا نه حكو مه ت نه ی ده و یست بكر ێ ، به ڵا م به شدار
بوان كۆ لیا ن نه دا به رده وام بون تا گه یشتینه به ر ده م ئا
سا یش ، له و ێ ده یا ن و یست خه ڵكه كه بڵا وه ی پێ بكه ن ،
به ڵا م بۆ یان نه چوه سه ر ، شه هید ڕه ئو ف و چه ند كه سێك
چو نه نا و ئا سا یش به مه به ستی به ر دا نی ئه م دو وكه سه
به ڵا م به ریان نه دان ، گووتیان ئه گه ر بڵا وه ی ڵێ نه كه ن
ئێره چۆ ل نه كه ن ئه وا ته قه تان لێ ده كه ین ، وه زعه كه تا
ده هات ئا لۆزتر ده بو ، من هه ستم كر د كه چه كداره كا نی ئا
سا یش به مه به ستی تۆق كر دنی نا و چه كه به م نا وه دا بڵا و
ده بونه وه ، كا ته كه ش به ره و تا ر یك بو ن ده چو، كه س ئا
گادار نیه له وه ی ئه وا نه ی بۆ گفتو گۆ چو بونه نا و ئا سا
یش هه مو یان به ڵیدا ن ڕا پێچی زیندان كر دبو له كا تی لێدا
نیان دا عه ینه كه كه ی شه هید ڕه ئو ف شكا بو ، شه هید
(عو مه ر هه مزه ) له 31 ی ئا ب
شه هید بو ، ئا مۆ زا ی دا را بو ها ت گو تی" دا را، یو
سف كو ره بڕۆن به قو ڕعان ئه لعان ده بته ته قه " منیش به ئا
زاد م گو ت ، هێنده ك له خۆ پیشانده ران له پێشه وه بون پێمان
گوتن شتێكی وا له ئا را دا هه یه به ڵا م سو دی نه بو هه ر چا
وه ڕوانی وه فده كه بون به ڵا م وه فده كه گیرا بون بۆ یه هیچ
سۆرا خیان نه بو بێنه ده ره وه، ئا سا یشیش پلا نی دا ڕ شتبو
ته قه له خه ڵك بكا ت بۆ بلا وه پێ كر دنیان ڕا شیان نه گه یا
ند بو كه وه فده كه ش گیرا و ن له ژوره وه ، ئێمه سێ هه نگا و
دوور نه كه وتبو ینه وه به ره و مزگه و ته كه ی نێوان ئا سا یش
و با زا ڕی هه و لێر، ته قه له هه موو لا یه ك ده ستی پێكرد له
گه ل یه كه م ده ست ڕێژ چا وم لێ بو چه ند كه سێك و منا لێك
پێكرا ن و به ر بو نه وه ، له و كا ته شدا ئێمه گه یشتبو ینه
نا و مزگه و ته كه ژنێكی ئه ندا می پا ر تی ئا زا دی كو ر دستا
ن شه هید بو چا وم لێ بو چۆ ن جه نا زه كه یا ن بلند كر دو ها
و ێشتیا نه نا و ڵا ند كڕۆ زه ر ێك ، هه مو خه لكی تا سان به م
كا ره سا ته ، ده یا ن گووت "وه ڵا با به ته وا و ما ن كر د كو
رد حو كم بكا ت به و نه و عه ی جا فه ر قیا ن چیه له گه ل به
عس ، له ئه لعا نه وه ته قه له خه لكی ده كه ن، جا رێ چ نه بو
ه ، ده بێ ماو ه كی دی چ به و حا له مه ی بكه ن ، خودا ده زا
نی ئه و ها بڕوات پیا و نا وێر ی فزه ی بكا تن ".
ئه و شه وه هه ر كه سه و
بڵا وه ی لێ كر د، ئه و هه وا له به سه ر تا پا ی شا ر دا بڵا
و بۆ وه بوه جێ ی قسه و با سی خه لكی نا ڕه خا یی ده ر بڕین به
را مبه ر به م كا ره ، رۆ ژی دوا تر كا ك عه با س وكاك قا در
نا درم بینی قسه مان له سه ر وه زعی گیرا وه كان و ڕۆ ژی كا ره
سا ته كه كر د ، كه س هه وا لی گیرا وه كا نی نه ده زا نی ، چه
ند ڕۆ ژێك دوا تر له ڕێگه ی برا ده رێكی خۆ شه و یسته وه توا
نیم هه وا لێكیان بزا نم ئه وه بو ئه و برا ده ره با سی شه
هید( ڕه ئوفی )بۆ كر دم كه چۆ ن به قۆ ندا غه تفه نگ لێا ن دا
وه و عه ینه كه كه یان شكا ندوه ،گوتی" ئه و پیا وه هی ئه وه
نیه له سجن بیت ده زا نی چه ند زیره ك و كور د په روه ره، به
ڵا م ئێستا لێدا نی له سه ر نه ما وه " به لێ نی دا كه زۆر ئا
گاداری بێت و یا ر مه تی بدا ت ، منیش هه وا له كه م به كاك عه
با س وكاك قا در گه یاند دواتر یش ما مۆ ستا كا وه م بینی و
نا سیم ، ئه و برا ده ره م چه ند جا رێكی تر بینیه وه هه وا لی
سا غ و سه لا مه تی شه هید ڕه ئو ف و ئه وا نی تر ی بۆ ده هێنا
م ، به م بۆ نه یه وه من نا سیم ، ئه م برا ده ره پێ ی گو تبو
كه من برا ده را نی وان ده بینم له ده ره وه هه مو جا رێك كه
ده ها ت ده ی گو ت كا ك ڕه ئوف هه والت ده پر سێ ، هه ر به هۆ
ی ئه م برا ده ره وه جا ر ێك له زیندان چو مه ڵا ی و سه ر دا
نم كر د كا تێك بینیم مرۆ ڤێكی ڵا وا زو سا ده ڕو خۆ ش تا بلێ
ی هۆ شیا رو زیره ك ، گو تم توخوا هه ر كه سێك ویژدا ن و ئه
خلا قی هه بێت چۆ ن ده ستی تێ ده چێت له له شێكی وا ڵا وا
زبدات كه ئه م جۆره مرۆ ڤا نه له وا نه یه به ر گه ی لێدا ن نه
گرن ،ئه مه سه ره تا ی نا سینیم بوو.
نز یكه ی چوا ر تا پێنج ما
نگ له زیندان ما یه وه، كه ئا زا دیش كرا چه ند جار یه كتر ما
ن بینی به یه كه وه دا ده نیشتین زۆر تر با سی بزو تنه وه ی
چه پ و سه ر به خۆ یی و ئا زا دی ڕێكخرا و بون وده سه ڵا تی
حكو مه تی ئه و كا ت بوو ،نو سینگه كه ی كۆ مه لی هو نه ری شه
به نگ – نینا هی ئێمه بو له ته نیشت نو سینگه ی ڕێكخرا وه كه ی
ئه وان بو له بینا یه ی با زا ڕی هه و لێر، چه ند ڕۆ ژێك به
ر له وه ی تیرۆر بكر ێ به یه كه وه پیا سه مان ده كر د له به ر
ده م پلیكا نه كا نی ئا هه نگ گێڕا نی نز یك پا ر ێزگا ی هه و
لێر، ئێواره عه سر ێك بو ده ی گو ت" ده گه ڕێمه وه بۆ دهۆ ك "
ئه و كا ت تو ند و تیژ ی زۆ ر بو چا وه ڕوا نی زۆر شت ده كرا
به را مبه ر به گرو پ و ڕێكخرا و ه چه په كا ن بكر ێ، پێم گو ت
"باشه كاك ڕه ئو ف نا تر سێ ی له وه ی تیرۆر بكر ێ ی " گو تی "
ئه وانه هه مو شتێكیان له ده ست د ێ" ئه و ئێوا ره یه زۆر تر
با سی فشا رو گوشاره كانی ( پ،د،ك) و ( ی،ن،ك) ما ن ده كرد له
به را مبه ر بزو تنه وه ی چه پ و ئه وا نه ی ڕه خنه له ده سه
ڵا تیان ده گرن ، با س له وه ده كرا كه هه ردوو ده زگا ی زا
نیا ر ی و پا ر استن ده و ری گر نگ ده گێڕن له سه ر كو تكر دن
و كۆ كر دنه وه ی زا نیا ری، ئه و ئێوا ره یه ما لئا وا یمان
له یه كتر كر د.
نیوه ڕۆ ی ڕێكه و تی
27/05/1993 من و كا ك ئا زا د ئا ر مان له با زا ڕ پیا سه مان
ده كر د ، له به را مبه ر خوا ر دنگه ی مشوار كاك قا در نا در
م بینی خه ر یكی هه لوا سینی په ڕۆ یه كی ڕه ش بو به دیوا ری
قه ڵا ی هه و لێره وه، ئێمه ش چو ینه ڵا ی كاك قا در بۆ ئه وه
ی بزا نین كێ ئه مر ی خوا ی كر دوه گو تی " دو ێنێ ئێوا ره كاك
ڕه ئو فیان شه هید كر دوه " به ڕا ستی ئه وه هه وا لێكی له نا
كا وی زۆر نا خۆ ش بو.
ئێوا ره ی 26له سه
ر27/05/1993له نزیك ما له وه یا ن له دهۆ ك چه ند چه كدا ر ێك
ته قه ی لێ ده كه نو تیرۆ ری ده كه ن ،ئێستا ش تا وا نبا ران
نه گیرا نو نه درا نه دا د گا، سا لی 1993 حا كم ته حسین و
رێنا س و ئا را م له با دینا ن له ژێر فه ر مانڕه وا یه تی ده
سه ڵا تی كو ر د یه وه تیرۆر كران ،له سه رتاسه ری كوردستان
سالی 1993 زیاتر له ده كه سا یه تی چه پ و سیا سی و پیا وا نی
ئا ینی تیرۆر كرا ون .
چوار ڕۆ ژ دوا ی تیرۆ ر كر
دنی شه هید ڕه ئو ف كا مل ئا كر ه یی ، بۆ ئیدا نه كر دنی ئه م
كا ره ، ر ێپێوا نێكی گه وره له ڵا یه ن رێكخرا و پا ر ت و گر
و پ و كه سا یه تی و نیشتمان په ر وه ران تا به ر ده م په ر له
مان به ڕێخراو یا دا شتنا مه یان دا به په ر له مان ،كوردستان
ئا لۆزتر ده بوو سو پا ی تو ر كیان ده هێنا سه ر په كه كه ، شه
ڕی برا كو ژی له نێوان پا ر ته كو ر دی كان دروست بو،زۆر تر ین
خه لك به ره و هه نده ران كۆچی كرد ژیان وه كو پێویست نه ما له
كو ردستان با رو دۆ خێكی سیا سی ئا لۆ ز درو ست ببو هه ڕه شه ی
له ژیان ده كر د، كه س هیوا ی به هیچ نه ما بو بۆ یه زۆر تر ین
خه لكی كو ر دیش له م ڕێگا یا نه بو نه قو ر با نی هه ند ه را
ن، به لا م كۆ تا ییه كه ی هه ر ئه وه یه كه تیرۆر نا توا نێ
شه پۆ لی ئا زادی سیا سی بوه ستێنێ.