|
گفتوگۆکردن له‌سه‌ر کێشه‌ی ته‌عریب، که له‌سه‌ر بناخه‌یه‌کی
شۆڤینیستی و توانه‌وه‌ی گه‌لێک که نه‌ته‌وه‌ی کورده له نێو
نه‌ته‌وه‌ی عه‌ره‌بدا، مێژوویه‌کی دێرینی هه‌یه و
به‌به‌رده‌وامی به‌شێوه‌ی جۆراوجۆر له‌لایه‌ن نه‌ته‌وه‌ی
کورده‌وه به‌ربه‌راکانێ کراوه و ده‌کرێت، تا ئه‌و کاته‌ی
له‌ڕه‌گوڕیشه‌وه هه‌ڵده‌که‌نرێت، چونکه وه‌ستاندنی ئه‌و
پرۆسه شۆڤینییه نه‌ک ته‌نها خزمه‌ته به کورد به‌ڵکو
خزمه‌ته به مرۆڤایه‌تیش. کاتێکیش باسی حیزبی کۆمۆنیستی
کرێکاری عێراق له‌و په‌یوه‌ندییه‌دا ده‌کرێت، مه‌به‌ست
سووکایه‌تی نییه به ئه‌ندامانی ئه‌و حیزبه و گه‌له‌کۆمه‌کی
نییه لێیان وه‌کو ئه‌ندامانی ئه‌و پارته لێتێگه‌یشتوون، تا
ڕاده‌یه‌کی وا که به‌داخه‌وه کاک ئیبراهیم حسین، په‌یڤه‌کان
له‌گه‌ڵ گولله به‌راورد ده‌کات و وتاره‌که‌ی من و هاوبیری
هێژام کاک نووره‌دین وه‌یسی، له‌گه‌ڵ هێرشی ئاسایش بۆسه‌ر
ئه‌ندامانی ئه‌و حیزبه له سلێمانی ده‌خاته تای یه‌ک
ته‌رازووه، ئه‌مه‌ش هه‌مان ئه‌و عه‌قڵییه‌ته چه‌کداریی و
حیزبیانه‌یه که له ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕستدا زاڵه، یان وه‌ک
کورد ده‌ڵێت دۆ و دۆشاو تێکه‌ڵکردنه.
من له ژێر ڕووناکایی وتاره‌که‌ی کاک سامان و سیاسه‌تی ئه‌و
پارته، ڕه‌خنه‌کانم گه‌ڵاله کردووه، ئاخر ئه‌وان به ئاشکرا
و بێپه‌رده پارێزگاری له عه‌ره‌بی هاورده و ده‌عریب ده‌که‌ن
و گهڕانهوهی کورده‌کان به "ته‌کردید"کردن له‌قه‌ڵه‌م
ده‌ده‌ن، ئه‌مه‌ش هه‌مان سیاسه‌ت و هه‌مان بانگاشه‌ی
ئیسلامییه‌کانی سه‌ر به موقته‌دا و تورکه شۆڤینییه‌کانه،
چونکه هه‌موو دژیی ئه‌وه‌ن که که ئه‌و عه‌ره‌بانه‌ی به‌زۆر
کوردستانیان ته‌عریب کردووه، بگه‌ڕێنه‌وه بۆ شوێنی خۆیان.
کورت و کورمانجی ئامانج یه‌که به‌ڵام دیدوو بۆچوونه‌کان
جیاوازن.
ڕیفراندۆم بۆ سه‌ربه‌خۆیی کوردستان یانیش بۆ دیاریکردنی مافی
چاره‌نووسی کورد هه‌نگاوێکی شارستانیانه‌یه و بڕواناکه‌م هیج
تاکێکی کورد لاری لێی هه‌بێت، ئه‌وه‌ی که جێگای گومان و
سه‌رسوڕمانه، داوای ڕیفراندۆم کردنه بۆ گهڕانهوهی
که‌رکووک بۆ ژێر ده‌سته‌ڵاتی ئیداره‌ی کوردیی ئه‌ویش به‌و
مه‌رج و شه‌رته‌ی که حککع بانگاشه‌ی بۆده‌کات واته به
به‌شداری عه‌ره‌به هاورده‌کان که به‌عس په‌ره‌وه‌رده‌ی
کردوون و به‌شیرو شه‌کری عروبه گۆشکراون، که نه‌ک که‌رکووک
به کوردستان نازانن به‌ڵکو هه‌موو کوردستان به به‌شێک له
نیشتیمانی عه‌ره‌ب ده‌زانن. چه‌ند که‌سێکی لێده‌رچێت تا ئێستا
هیچ عه‌ره‌بێکی عێراقی به ئاشکرا، دژی به‌عه‌ره‌بکردنی
کوردستان نه‌بوون و نین، به‌ڵام تا ئێستا کوردێک نه‌بووه که
بیه‌وێت گوندێکی عه‌ره‌ب، تورکومان یان ئاشووری به زۆر یان
به‌خۆشی خۆیان بکه‌نه کورد، جیاوازییه‌که له‌وێدایه، بۆیه
هیج نه‌ته‌وه‌ییه‌کی کورد دژی مافی تورکمان، عه‌ره‌ب یان هه‌ر
نه‌ته‌یه‌کی تر نه‌بووه، هه‌میشه شاخه‌کانی کوردستان و
بزووتنه‌وه‌ی ئازادیخوازی کورد داڵده‌ی ئه‌و عه‌ره‌بانه‌یان
داوه که کێشه‌یان له‌گه‌ڵ ده‌سته‌ڵاتدارانی عێراقدا بووه و
گیانی سه‌دان که‌سی عه‌ره‌بی پێشکه‌وتنخواز و ته‌نانه‌ت
نه‌ته‌وه‌په‌رسته‌کنیشیان له‌مردن ڕزگارکرادوووه، بۆیه
چواندنی نه‌ته‌وه‌ییه کورده‌کان له‌گه‌ڵ به‌عس و شۆڤینستی
عه‌ره‌بی، کارێکی نامه‌نتقی و ناعاقڵانه‌یه.
ڕه‌وانشاد، مامۆستا مه‌سعوود محه‌مه‌د، له نووسینێکیدا
ده‌ڵێت: ئه‌گه‌ر مه‌زبه‌ته‌یه‌ک له نێوان گیانله‌به‌رانی
گۆشتخۆر و گۆشتنه‌‌خۆرا، بکرێت که تێیدا گۆشتخواردن حه‌رام
بکرێت، ئه‌وا گینله‌به‌ره گۆشتنه‌خۆره‌کان به هه‌رده
په‌نجه ئیمزای ده‌که‌ن، به‌ڵام ئایا گیانله‌به‌ره
گۆشتخۆره‌کان ئیمزای ده‌که‌ن؟(داوا لێبووردن ده‌که‌م که
ئه‌گه‌ر فه‌رموده‌که‌ی مامۆستام ده‌قاوده‌ق وه‌ک خۆخ
نه‌نووسیبێت به‌ڵام مه‌به‌سته‌که‌ی ئه‌وه‌یه). له‌به‌ر
ڕۆشنایی ئه‌م نمونه ساکاره، به‌ڵام مانا فه‌لسه‌فییه‌دا،
ده‌مه‌وێت بڵێم نه‌ک کورد به‌ڵکو هه‌موو نه‌ته‌وه‌یه‌کی
داگیرکراو و کۆلۆنی کراو، له هه‌موو که‌س زیاتر تامه‌زرۆی
ئازادی و یه‌کسانی و سڕینه‌وه‌ی سنووره‌کانه، به‌ڵام ئایا
داگیرکه‌ران و شه‌ڕخوازان، ئه‌وه قبوڵ ده‌که‌ن؟
کاک ئیبراهیم حسین دوای ئه‌وه‌ی که وانه‌یه‌کی دوورودرێژمان
له‌سه‌ر مرۆڤدۆستی بۆ ده‌ڵێته‌وه ده‌ڵێت:"
به‌لام با ئه‌و به‌رێزانه ئاسوده‌بن ئه‌وه‌ی پێی ده‌گوتری
عێراق وه‌ک جوغرافیا، قیمه‌ت وبه‌های تووریکی ته‌ڕی بۆ ئێمه
نیه". به‌ڵام ناوی حیزبه‌که‌ی کاک ئیبراهیم که عێراقێکی له
خۆی شه‌ته‌کداوه، پێچه‌وانه‌ی ئه‌و قسه‌یه‌ی ئه‌و هاوڕێیه و
پارته‌که‌یه‌تی، ئه‌وان وه‌کو ساتلینیستیه‌کان بڕوایان وایه
که ئه‌گه‌ر نه‌ته‌وه‌یه‌ک وڵاتی نه‌بێت ئه‌وا مافی ئه‌وه‌شی
نییه که پارتێکی کۆمۆنیستی به‌ناوه بێت ده‌نا بۆ ناوی
پارته‌که‌یان عێراقییه، باشه ئینسانینه و
ئینته‌رناسیۆنالیتنه‌تر نه‌ده‌بوو ئه‌گه‌ر پارته‌که‌یان ناو
بنایه "پارتی کۆمۆنیستی کرێکاری" یان بۆ "پارتی کۆمۆنیستی
کرێکاری کوردستان" نه‌بێت. له وڵاتێکی وه‌ک سوێد و زۆر وڵاتی
تریش له ئه‌وروپا پارته‌کان ناوی وڵاته‌کانییان به
پارته‌کانیانه‌وه نانێن بۆ نمونه پارتی چه‌پ له سوێد، زۆریش
مرۆڤدۆستن، له پارته ڕاستڕه‌وه‌کان مرۆڤانه‌تر بۆ کێشه‌کان
ده‌ڕوانن و له چه‌پێتی خۆشیان نه‌که‌وتوون.
حککع به ڕاست و چه‌پدا، هه‌چ شتێک بۆنی کورد و کوردستانی
لێبێت مۆرێکی ناسیۆنالیستی پێوه ده‌نێت و ده‌یخاته خانه‌ی
وه‌ک ئه‌وان ده‌ڵێن "دژی به‌شه‌ره‌وه"، ده‌نا کواو کوێی ئه‌و
پارتانه‌ی که ئه‌مڕۆ ئه‌و به‌شه‌ی باشووری کوردستان به‌ڕیوه
ده‌به‌ن یانیش پاشکۆیانن، ناسیۆنالیستن، ئه‌وه نه‌بوو هه‌ر
که‌سێک ده‌نگی نه‌دابایه بۆ په‌ڕله‌مانه‌که‌ی عێراق به
خاینیان ناوزه‌د ده‌کرد! هێنده‌ی خه‌ڵکانی نه‌ته‌وه‌یی
ڕه‌خنه‌یان له‌و پارتانه گرتووه و دژی ناعه‌داله‌تی و ئه‌و
غه‌دره‌ی له خه‌ڵکی هه‌ژاری کوردستانی ده‌که‌ن،
وه‌ستاونه‌ته‌وه، کێ کردوویه‌تی؟ جیاوازییه‌که ته‌نها
ئه‌وه‌یه که ڕه‌خنه‌کان له دیدێکی کوردستانیانه و
نه‌ته‌وه‌ییانه‌وه کراون، نه‌ک ئه‌وه‌ی که دژی ده‌سته‌ڵاتی
کوردی بوبێتن، ئێمه له دیدێکی نه‌ته‌وه‌ییانه و ڕوانگه‌ی
"ئازادی و یه‌کسانییه‌وه" ڕه‌خنه له ده‌سته‌ڵاتی کوردی
ده‌گرین، به‌سه‌ر پشتی نه‌ته‌وه‌که‌ی خۆماندا بازناده‌ین، به
چاکمان وتووه چاک و به خراپیش ده‌ڵێین خراپ، ئه‌گه‌ر ئه‌و
خراپه سه‌دله‌سه‌د کوردیش بێت.
ئه‌گه‌ر هاوڕێیانی حککع وا تێگه‌یشتبێتن که له ڕوانگه‌ی
کۆمۆنیستبوونیانه‌وه ڕه‌خنه‌یان لێده‌گرم، ئه‌وا به‌هه‌ڵه‌دا
چوون، چونکه بۆ من هیچ پارتێکی کوردستانی (ناڵێم عێراقی
چونکه ئه‌وه کیشه‌ی تاکی عێراقییه نه‌ک کوردستانی) جیاوازی
نییه تا ئه‌و کاته‌ی سازش له‌سه‌ر خاکی کوردستان ناکه‌ن و بۆ
یه‌کسانی کۆمه‌ڵگای کورد تێبکۆشن و بڕوایان به ئازادی
بێقه‌یدوشه‌رتی تاک له کوردستاندا هه‌بێت، خه‌ڵکی کوردستانیش
بڕیار ده‌ده‌ن کێ حکوومڕانیان بکات، جا کۆمۆنیستبن، ئیسلامی
یانیش دیموکرات و نه‌ته‌وه‌یی بن. دوو سه‌ده پێش ئێستا،
فه‌یله‌سوفێکی به‌ریتانی یوهان ستوارد میلس، که هه‌ندێک جار
به "به باوکی لیبرالیزم" ناوی ده‌برێت هێنده بڕوای به
ئازادی بیروڕا هه‌بووه که ده‌ڵێت:" ئه‌گه‌ر هه‌موو
مرۆڤه‌کانی دونیا یه‌ک دانه‌ی لێده‌رچێت، یه‌ک تێگه‌یشتنیان
هه‌بێت، نابێت مرۆڤایه‌تی ئه‌و مافه به‌خۆی بدات که بێده‌نگی
کات، له‌وه‌ی که ئه‌و که‌سه‌ش مرۆڤایه‌تی بێده‌بگ بکات
ئه‌گه‌ر ده‌سته‌ڵاتی گرته ده‌ست"، له‌و ڕوانگه‌یه‌وه نابێت
ئه‌و زۆرینه‌ی که ده‌سته‌ڵاتی گرته ده‌ست له کوردستاندا
مافی که‌مینه پێشێل بکات و سیته‌مێکی گه‌نده‌ڵ بهێنێته
ئاراوه که له خزمه‌تی خۆیدا بیت وه‌ک ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ له
کوردستاندا ده‌بینرێت. واته ڕه‌خنه‌ی من له حککع
ناکوردستانیه‌تی نه‌ک کۆمۆنیستبوونی، منه‌تیق ناڵێت پارتێک
له‌گه‌ڵ جیابوونه‌وه‌ی وڵاتێکدا بێت که داگیراکراوه
(هه‌رچه‌نده حککع کوردستانی پێداگیرکراو نییه) و به‌ڵام
به‌ناوی ئه‌و وڵاته داگیرکه‌ره‌وه بیه‌وێت حوکمی ئه‌و
وڵاته ڕزگارکراوه بکات، ئاخر حککع له هه‌ڵبژاردنی
شاره‌وانییه‌کانی هه‌رێمی سلێمانیدا به‌شداری کرد، به هیوای
ئه‌وه‌ی ده‌سته‌ڵات بگرێته ده‌ست.
کاتێکیش که که‌رکووک خرایه‌وه ژێر ده‌سته‌ڵاتی کوردی و ئه‌و
تورکومان و کوردانه‌ی که به‌زۆر ده‌رکراون، گه‌ڕانه‌وه سه‌ر
ماڵوموڵکی خۆیان و عه‌ره‌به هاورده‌کانیش گه‌ڕانه‌وه بۆ
شوێنی خۆیان، ئه‌گه‌ر ده‌سته‌ڵاتی کوردی که‌وته به کورد
کردنی تورکومان و ئاشووری و ئه‌و عه‌ره‌بانه‌ی که خه‌ڵکی
کوردستانن وخۆیان به خه‌ڵکی کوردستان ده‌زانن، په‌یمان بێت
کاک ئیبراهیم، من یه‌کێک بم له‌وانه‌ی به‌دژی سیاسه‌تێکی وا
بووه‌ستمه‌وه و هیوادریشم ئه‌گه‌ر خوانه‌کرده سیاسه‌تێکی وا
پیاده‌کرا، هه‌موو تاکێکی کورد ببێته ئیسماعیل بێشکچی و
دوکتۆر مونزر ئه‌لفه‌زلی مرۆڤدۆست و، ئه‌و سیاسه‌ته ڕیسوا
بکات.
|