|
.تيَرِوانين
و ديدو بؤضوونى ضةند نووسةريَكى كورد لة ئةوروثا لة سةر ئةم
دياردةية,
بةشى
يةكةم
طةورةترين
باس و خواسيَك كة ئةمرِؤ بؤتة مانشيَتى سةر طؤظارو رِؤذنامةو
سايتة كوردييةكان,
ئةويش بيَزراوترين دياردةيي فةساد و طةندةلَيية.
ئةم
نةخؤشيية كوشندةو ترسناكة,
ظايرؤس ئاسا رِؤذ بة رِؤذ لة برةو زيادبووندايةو بؤتة خؤرةيةك
لة جةستةي هةردوو حيزبدا جيَطير بووةو لة ناووضوونى مةحالَة.
,رِق
و توورِةيي جةماوةر وا خةريكة بةرةو هةلَضون دةضيَت بة هؤى
ئةنفلؤنزاى طةندةلَييةوة
,
طةر
دةسةلآت بة خؤيدا نةضيَتةوةو ئاورِيَك لةو جةماوةرة نةداتةوة,
هةر خةريكى ثرِكردنى طيرفانةكانيان بن,
كة هةرطيز ثرِبوونى بؤ نيية!!
ئةوا هيَدى هيدى ثردى نيَوان طةل و دةسةلآت بةرةو رِووخان و
ليَكترازان دةضيَت.
هةر
دةسةلآتيَك دوور بيَت لة فةساد و طةندةلَى وسيستةمى دادثةروةري
و يةكسانى شوناسي بيَت,
بةرامبةر بة هةموو ضين و تويَذةكانى نيَو كؤمةلَطا زؤر ئةستةمة
ئةو دةسةلآتة مالَ ئاوايى لة جةماوةر بكات
,بة
ثيَضةوانةشةوة ظايرؤسى طةندةلَى ضؤن بووة هؤى مالَ ئاوايى
كردنى بزوتنةوةى فةتح لة دةسةلآت,
ئاوا رِؤذيَكيش ضاوةرِيَي هةر ثارت و دةسةلآتيَكة كة
هاوشيَوةى بزوتنةوةى فةتح بيَت
.
ثرسيارةكان ليَرةوة دةست ثيَدةكات.
ئايا
ئةو هؤكارةكانة ضين كة برةو بةم دياردة قيَزةوةنة دةدات ؟
ئايا ض
ئاليةت و ميكانيزميَك شياوة بؤ ضارةسةركردنى ؟
ئايا
ثةرلةمانيَك جورئةتى ئةوةى نةبيَت كة وةزيريَك,
بةريَوبةريَك,
كاربةدةستيَكى ثلة بالآ بانط هيَشتى ليَثرسينةوة بكات
,
ئايا
ئةوة ض ثةرلةمانيَك بيَت؟
ئايا
ئةمة ضى سيستةميَكة مةكتةبى سياسيى هةردوو حيزب بوودجة بؤ
حكومةت و حيزبةكانى تر دابنيَت ؟ ئةى ثةرلةمانيَك نةتوانيَ
بوودجةى تايبةت بؤ حكومةت و حيزب و رِيَكخراوةكان دابنيَت
,
ئيتر
كامةية رِؤلَ وكاريطةرى ئةم ثةرلةمانة ؟!
ئايا جطة لة مةكتةب سياسيى هةردوو حيزب نةبيَت
,
ضى
تاكيَكى كؤمةلَطا دةزانيَت بوودجةو داهاتى سالآنةى حكومةت
ضةندةو ضؤن سةرف دةكريَت و ضى بةسةر ديَت ؟!
ئايا لة
دايك بوونى هيَزيَكى بةرهةلَستكار وةك ضاوديَر دةتوانيَ,
دياردةى طةندةلَى و فةسادى كةم بكاتةوة؟
ئايا
رِؤذنامةنووسان و ميدياكانى دةرةوةى دةسةلآت تا ضةندة
دةتوانيَ طةندةلَيي نيَو دةزطاو موئةسةساتةكان ئاشكرا بكةن ؟
ئايا
بةهةدةر بردنى سةروةت و سامانى كؤمةلَكا لة لايةن هةردوو
حيزبةوة نا ضيَتة خانةى طةندةلَى داراييةوة ؟
يةك
طيرفانى حيزب و حكومةت لة ض دونيايةكى ديموكراسى وجودى هةية؟
بة
حيزبى كردنى هةموو زانكؤو ثةيمانطا و قوتابخانةكان و كرِينى
نووسةران و رؤشنبيران ناضيَتة خانةى طةندةلَى رؤشنبيرييةوة؟
ئايا
خروقات و تةزويرو ثيَشيَلكارى و دةنط كرِينى كاتى
هةلَبذاردنةكان ناضيَتة خانةى طةندةلَى سياسييةوة؟
رفتارى
نا شارستيانةى ثياوانى ثؤليس و ئاسايش و ثاراستن بةرامبةر بة
خؤثيشاندةران بة طوللة ديسان ئةمةش ناضيَتة خانةى طةندةلَى
سياسييةوة؟
طرتنى
سةرؤكى ثارتى ضارةسةرى كوردستان و ئةندامةكانيان لة كاتى
خؤثيشاندانةكةى سليَمانى و هةروةها سوتاندى بارةطاكانى
يةكطرتوو لة دةظةرى بادينان,
لة كاتى هةلَبذاردنةكان,
ئةمةش ديسان دةستدريَذى نيية بؤ سةر ئازاديية سياسييةكان و
نةخويَندةوةى فكرى بةرامبةر ؟ هةموو ئةمانة بة طةندةلَى سياسيي
ناوزةد ناكريَت؟
ئةمانةو
ضةندين ثرسيارى ترى لةم شيَوة لة ناخى زؤربةى تاكةكانى
كؤمةلَطا ثةنطى خواردؤتةوة,
,
هيوا
داريين ئيَوةى بةريَز هؤكارو ضارةسةرةكانى ئةم ثةتاية
دةستنيشان بكةن,
سةرةتا
نووسةر ئازاد قةزاز,
قوتابى ماستةر لة بوارى فةلسةفةو ئاين لة هؤلَةندا ووتى
"
طةندةلي
بةبؤضووني من دياردةيةك نيية كة لةسةرةوةأا ثةيدا بووبصت.
طةندةلي كةلتوورصكة لة كؤمةلطاي ئصمةدا.
حالةتصكة مرؤظ هةر لةمندالييةوة لة ناو خصزان و قوتابخانةو
طةرةكةيدا ثصي ئاشنا دةبصت.
ئةم مرؤظة طةندةلكراوة لةهةر كوص بصت طةندةلي تيايدا أةنط
دةداتةوة.
بؤية من ثصمواية سةركردة و جةماوةر,
داراو نةدار,
هةذار و دةولةمةند,
كؤمةل و تاك,
أصكخراو و ناأصكخوار لة حالةتي طةندةليدا دةذين.
طةندةلي ئيداري ناو حكومةت,
طةندةلي ئيداري ناو ثارتةكان,
طةندةلي ئيداري ناو أصكخراو كؤمةلةكان,
طةندةلي ئيداري ناو خصزانةكان و تا دةطاتة طةندةلي ئيداري
تاكصك لة ئاست لةشي خؤي و دةروون و ناخي خؤي أةنطدانةوةي ئةم
حالةتةي طةندةليية.
لة ئةنجامدا كةش و هةوايةكي طةندةلي دةخولقصنص.
سةرضاوةي طةندةلي لةو حالةتة دةرونيةوة هةلدةقولصت كة تؤ لةو
شوصنةي تيايدا دةذيت هةست بة نامؤيي بكةيت.
واتة ئةو شوصنة بة هي خؤتي نازانيت كةواتة بؤ خةمي بخؤم.
ئةو مرؤظانةي لةبةردةستتدان بة مرؤظي خؤتي نازانيت ئيتر بؤ
خةميان بخؤم.
سةركردةكاني كورد لة هةموو كةس زياتر لةو حالة نامؤييةدا دةذين
بؤية ناتوانن خةمي جدي جةماوةرةكةيان بخؤن.
مرؤظي نامؤ تةنها خةمي ئةو ضةند سات و ئةو شوصنة دةخوات كة جصي
حةوانةوةي خؤي بصت.
جصطةي حةوانةي دةسةلاتدارانيش تةنها كورسييكانيانة بؤية زؤر بة
جدي خةمي لصدةخؤن.
هةرهصندة بةدةم جاماوةرةوة دةضن كة تام و ضصذ بة كورسييةكةيان
بدات.
هةموو شتةكان قؤرخ دةكةن لة ثصناوي مانةوةي كورسييةكةيان.
ثارتي و يةكصتي بوونةتة سةرضاوةي نةتةوايةتي,
سةرضاوةي ئاييني,
سةرضاوةي ئيداري و أصكخستن و ثارةو ثوليش.
ئةم قؤرخ كردنة شموليية هةتا بلصي ترسناكة.
سةرةراي هةمووي بوونةتة ثارتي ثصشرةو.
يةكطرتووش طيري خواردووة لة نصوان ئةوةي بةشداري دةسةلات بصت
يان ئؤثؤزسيؤن بصت.
بؤية يةكطرتوو تووشي دووفاقيةك هاتووة بة فيكر بوونةتة
ئؤثؤزسيؤن و بة سلوك بةشداري دةسةلاتن.
يةكطرتوو لة حالةتصكي لةرزؤكيدا دةذي و خؤي بؤ يةكلايي
ناكرصتةوة.
ثارتي و يةكصتي زؤر خؤشحالن بة بةشداربووني يةكطرتوو لة
دةسةلاتدا بؤ ئةوةي ئةوانيش بةشدار بن لةو طةندةليية,
ضونكة طةندةلي شتصك نيية بة ثارتي و يةكصتي يان بةيةكطرتوو
ضارةسةر بكرصت.
نةماني طةندةلي ثرؤسةيةكي زانستي و ثةروةردةيي و عيرفاني
درصذخايةن دةخوازص.
من خؤم طومانم هةية لةوةي ئةوانةي ئيمأؤ دةست بةكارن ثرؤذةي
لةم جؤرةيان ثصبصت.
بؤ
زياتر دةستنيشانكردنى هؤكارو ضارةسةرى ئةم دةردة كوشندةية
,
بةريَز
رِيَكار ئةحمةد سكرتيَرى ثارتى رِزطارى كوردستان,بةم
شيَوةية رِاى خؤى دةربرِى"
گه‌نده‌ڵی خۆره‌یه‌که‌و له‌جه‌سته‌ی ده‌سته‌ڵاتی داوه.
هۆکاری بره‌ودان به‌و گه‌نده‌ڵیه‌له‌ته‌سکبینی و به‌رژه‌وه‌ندی
تایبه‌تی حزبه‌وه‌سه‌رچاوه‌ی گرتووه.
ته‌سکبینی و به‌رژه‌وه‌ندخوازی حزب و سه‌رکرده‌کان ئه‌لگۆی
پیرۆزی و سه‌روه‌ریان بۆ خۆیان قوت کردۆته‌وه.
تراویلکه‌یه‌ک باڵی به‌سه‌ر ئایۆلۆژیای حزب کێشاوه، وا
تێگه‌یشتوون ئه‌گه‌ر سه‌رکرده‌نه‌بێ حزب نابێ ، ئه‌گه‌ر حزب
ده‌سته‌ڵاتدار نه‌بێ ، گه‌ل و نه‌ته‌وه‌نابێ ، جا بۆ ئه‌وه‌ی
نه‌ته‌وه‌بمێنێ و مافه‌کانی خۆی وه‌ربگرێ، پێویسته‌حزبه‌که‌ی
ئه‌وان هه‌بێ ، بۆ ئه‌وه‌ی حزبیش بمێنێ و ده‌سته‌ڵاتدار بێت
گه‌ره‌که‌سه‌رکرده‌به‌رۆحی پیرۆزییه‌وه‌بمێنێ و بپه‌رسترێ
.
سه‌رچاوه‌ی گه‌نده‌ڵیه‌کان له‌په‌رستنی تاک و تراویلکه‌یی
پیرۆزبوونی حزب هه‌ڵێنجراوه.
شکستی ده‌روونی و که‌سایه‌تی هه‌ندێک له‌گه‌نده‌ڵچیه‌کانیش
وایکردووه‌که‌داهاتووی روون نه‌بینن ، گه‌شبین نه‌بن ،
هه‌ربۆیه‌په‌له‌یانه‌و له‌سه‌ر ده‌رفه‌ت بازناده‌ن ،
ده‌یانه‌وێ زۆر کۆبکه‌نه‌وه‌و ئایینده‌مسۆگه‌ر بکه‌ن.
تا ئه‌و ژیری و لۆژیکه‌نه‌گۆڕدرێ ، گه‌نده‌ڵیه‌کان درێژه‌یان
ده‌بێ
.
میکانیزمی جۆراوجۆر هه‌ن ئه‌گه‌ر پێڕه‌وه‌یان لێبکرێ ،
به‌خێرایی گه‌نده‌ڵیه‌کان کۆتا ده‌بن
.
ئه‌گه‌ر
دیواری نێوان جه‌ماوه‌ر و سه‌رکرده‌کان رووخێنرا و خه‌ڵک
به‌هاو پیرۆزی خۆی وه‌رگرته‌وه، ئه‌گه‌ر هۆشیاری پێویست
له‌پانتاییه‌كی زۆردا بڵاوبێته‌وه‌و جه‌ماوه‌ر چه‌مکی راستینی
حزب که‌شێوازێکه‌بۆ گه‌یشتن به‌ئامانجه‌کان هه‌رس بکه‌ن و
به‌هه‌ڕه‌مه‌کی ده‌نگ به‌لیستی حزب و پاڵێوراوه‌کانیان نه‌ده‌ن
، گه‌نده‌ڵی خۆ به‌خۆ به‌ره‌و پووکانه‌وه‌ده‌ڕوات
.
تاکه‌رێگه‌ش ئه‌وه‌یه‌که‌هێزی ئۆپۆزیسیۆن چالاک و نه‌ترس
بێته‌مه‌یدان و رۆڵی خۆی کایه‌بکات ، په‌نجه‌بخاته‌سه‌ر
برینه‌کان و ده‌رمانیان بۆ بدۆزێته‌وه.
رێگه‌چاره‌ی گونجاو بۆ قه‌یرانه‌کان پێشنیار بکات
.
ئه‌رکی
ئۆپۆزیسیۆن له‌وه‌دا چڕ ده‌بێته‌وه‌که‌گه‌نده‌ڵیه‌کان له‌قاو
بدات ، کرده‌وه‌کانی ده‌سته‌ڵات له‌ژێر وردبینه‌وه‌چاودێری
بکات و به‌سۆز و به‌ڵێنه‌کانی ده‌سته‌ڵات فریو نه‌خوات
.
په‌رله‌مان ده‌بێ نوێنه‌ری خه‌ڵک بێ ، سه‌ربه‌خۆیی بڕیاره‌کانی
به‌حزب و سه‌رکرده‌نه‌سپێرێ ، هه‌ر په‌رله‌مانێک له‌و
بازنه‌یه‌ده‌رچوو له‌ئه‌رکه‌کانی خۆی دوور ده‌که‌وێته‌وه.
په‌رله‌مانی کوردستان چونکه‌حزب ده‌ستی به‌سه‌رداگرتووه،
ئه‌ندامه‌کانی به‌بڕیاری سه‌رکرده‌کانی حزبه‌وه‌ئه‌و
کورسیه‌یان پێدراوه‌ناتوانن له‌بڕیارو سیاسه‌تی حزب ده‌ربچن
.
راسته‌په‌رله‌مان هه‌ڵبژێردراوه‌و خه‌ڵک ده‌نگی پێداوه،
به‌ڵام خه‌ڵک ده‌نگی به‌پاڵێوراوه‌کان نه‌داوه، خه‌ڵک ده‌نگی
به‌لیستی حزب داوه، که‌واته‌ئه‌ندامانی په‌رله‌مان به‌پله‌ی
یه‌که‌م نوێنه‌ری حزبن
.
نوێنه‌ری حزب پێی سپێردراوه‌که‌داکۆکی و پارێزگاری
له‌سیاسه‌تی حزب بکات ،له‌م سۆنگه‌یه‌وه‌ئه‌و
نوێنه‌ره‌رێگه‌‌به‌خۆی نادات لێپرسینه‌وه‌له‌ئه‌ندامێکی دیکه‌ی
حزب بکات که‌به‌شکستی حزب ته‌واو ده‌بێ
.
کاتێ
مه‌کته‌بی سیاسی حزب گه‌ڵاڵه‌داده‌ڕێژێ و بودجه‌داده‌نێ
په‌یڕه‌و له‌هیچ سیسته‌مێک ناکات
.
ئه‌و
خۆی به‌یاسادانه‌ر و بڕیارده‌رو فه‌رمانڕه‌وا ده‌زانێ ،
ئه‌مه‌ش به‌‌ته‌واوی له‌بنه‌مای دیموکراسی و سیسته‌می
په‌رله‌مانییه‌وه‌دووره.
ئه‌وکاته‌ی مه‌کته‌بی سیاسی خۆی به‌ده‌سته‌ڵات ده‌زانێ و
په‌رله‌مانیش خۆ ویستانه‌سه‌ربه‌خۆیی خۆی له‌ژێر ده‌ستی حزب
داده‌نێ ده‌بینین بێبه‌ندوباری و په‌شێوی له‌سیاسه‌تی یاسادان
سه‌رپشک ده‌کرێ ، له‌ئاکامیشدا گه‌ل و نیشتمان زه‌ره‌رمه‌ند
ده‌بن
.
:
بێگومان
ئه‌گه‌ر هێزێکی به‌رهه‌ڵستکار به‌واتای به‌رهه‌ڵستکاری ئه‌رێنی
له‌دایک ببێ و درێژه‌به‌تێکۆشان بدات ، ره‌وشه‌که‌ده‌گۆڕێ
.
ئه‌و
کاته‌ده‌سته‌ڵات خۆی له‌به‌رانبه‌ر هاوڕکێک
ده‌بینێته‌وه‌که‌هاتووه‌و کێبه‌رکێی له‌گه‌ڵدا ده‌کات
.
ده‌سته‌ڵات نا‌یه‌وێ شوێنه‌که‌چۆل بکات بۆیه‌پێشبڕکێ ده‌کات و
ناچار ده‌بێ که‌گه‌نده‌ڵیه‌کان که‌م بکاته‌وه‌یان
بیانشارێته‌وه.
هێزێ
ئۆپۆزیسیۆن ده‌بێ چاودێریکردنی به‌سه‌ر کاره‌کانی
حکومه‌ته‌وه‌به‌ئه‌رکی خۆی بزانێ ، نابێ ئه‌و چاوه‌ڕوانیه‌ی
هه‌بێ که‌ده‌سته‌ڵات خۆی ئه‌و رۆڵه‌ی پێبسپێرێ
.
هه‌ر
هێزێک ئه‌گه‌ر ده‌ستوور له‌ده‌سته‌ڵاته‌وه‌بۆ
به‌رهه‌ڵستکاربوونی وه‌ر بگرێ ده‌بێته‌پاشکۆو ناتوانێ
به‌ئه‌رکی سه‌رشانی خۆی هه‌ڵبستێ
.
رۆژنامه‌نووسان و میدیاکان رۆلی یه‌کجار گه‌وره‌یان هه‌یه ،
ئه‌گه‌ر راستگۆیانه کاربکه‌ن و خۆیان به‌ده‌سته‌ڵات نه‌فرۆشن ،
ده‌توانن زۆرینه‌ی گه‌نده‌ڵیه‌کان ئاشکرابکه‌ن و رای گشتی
دروست بکه‌ن و شه‌قام بوروژێنن
.
ئه‌گه‌ر
جه‌ماوه‌ر له‌نیوه‌ی ئه‌و
گه‌نده‌ڵیانه‌ئاگاداربێته‌وه‌که‌به‌درێژایی ١٥ ساڵی رابردوو
ئه‌نجام دراون ، ره‌وایه‌تی ده‌سته‌ڵات ده‌که‌وێته‌ژێر
پرسیاره‌وه.
کۆمه‌ڵگه‌جۆش و خۆشێکی دیکه‌به‌خۆیه‌وه‌ده‌بینێ
.
سه‌ره‌نجام گۆڕانێکی گه‌وره‌دروست ده‌بێ و له‌قازانجی
به‌رژه‌وه‌ندی گشتیدا دێته‌وه.
ده‌سته‌ڵات بۆخۆی چه‌ندین ده‌زگه‌و که‌ناڵی راگه‌یاندنی
هه‌یه، ژماره‌یه‌کی زۆر رۆژنامه‌نووسی ده‌سته‌مۆکراو
ئاراسته‌ده‌کات ، ئه‌وانیش پرۆسه‌ی چه‌واشه‌کاری
درێژه‌پێده‌ده‌ن
.
لێره‌دا
ئه‌رکی رۆژنامه‌نووسی به‌ویژدان و راستگۆ سه‌خت و گرانتر
ده‌بێته‌وه، هه‌م ده‌بێ وه‌ڵامی قه‌ڵه‌مفرۆشان بداته‌وه‌و
ده‌مکوتیان بکات ، هه‌م ده‌بێ گه‌نده‌ڵی و ساخته‌کاریه‌کان
بخاته‌روو
.
رۆژنامه‌نووس و میدیا ئه‌رکی پاڵاوتنی هه‌یه.
نابێ له‌پێناو یه‌کخستنی بیروباوه‌ڕه‌کان کاربکات ، ده‌بێ چاک
و خراپه‌کان پێشان بدات ، دواتر بۆ خه‌ڵک ده‌مێنێته‌وه‌که‌چاک
له‌خراپ جیابکاته‌وه و سه‌باره‌ت به‌پرسی گه‌نده‌ڵیه‌کان
بڕیاری خۆی بدات
.
مخابن
پاوانخوازی و داخستنی بازنه‌ی رووداو ، هه‌واڵ و زانیارییه‌کان
له‌لایه‌ن ده‌سته‌ڵاته‌وه‌ئه‌رکی رۆژنامه‌نووس و میدیاکانی
ده‌ره‌وه‌ی ده‌سته‌ڵاتی زۆر قورس و سه‌ختر کردۆته‌وه.
ده‌بێ سه‌ره‌تا هه‌وڵ بدرێ که‌هه‌موو رۆژنامه‌نووس و
ده‌زگایه‌کی راگه‌یاندن ئازادانه‌ده‌ستیان به هه‌واڵ و
زانیاریه‌کان رابگات
.
کاتێک
ده‌سته‌ڵات ته‌واوی ده‌رگه‌کان داده‌خات و به‌نهێنی کاره‌کانی
خۆی به‌ڕێوه‌ده‌بات و هه‌وڵی شاردنه‌وه‌یان ده‌دات ،
رۆژنامه‌نووس و میدیاکان دوو ئه‌رکیان له‌ئه‌ستۆ ده‌که‌وێ ،
هه‌م داوای مافی ره‌وای خۆیان له‌ده‌سته‌ڵات بکه‌ن تا
ده‌رگه‌کانیان بۆ بکاته‌وه، هه‌م ره‌فتار و کرده‌وه‌کانی
ده‌سته‌ڵاتیش به‌جه‌ماوه‌ر بگه‌یه‌نن
.
له‌سیسته‌می دیموکراسیدا حزب ئه‌گه‌ر فه‌رمانڕه‌واش بێ ، ده‌بێ
داوای یارمه‌تی له‌حکومه‌ت بکات
.
حکومه‌ت
بودجه‌بۆ حزبه‌کان دیاری ده‌کات
.
پێچه‌وانه‌ی ئه‌مه‌گه‌نده‌ڵی و خۆسه‌پاندن و تاکڕه‌وییه.
به‌حزبی
کردنی زانکۆکان نه‌ک هه‌ر گه‌نده‌ڵیه‌کی گه‌وره‌یه، سته‌مێکی
که‌موێنه‌یه‌له‌کاروانی زانست و رۆشنبیری و پێشکه‌وتنی
کۆمه‌ڵگه‌ده‌کرێ
.
ساخته‌کاری و پێشێڵکاری له‌کاتی هه‌ڵبژاردنه‌کاندا
گه‌نده‌ڵییه‌و له‌ترسی دۆڕان ده‌ستی بۆ ده‌بردرێ ، به‌ڵام
ده‌نگکڕین شێوه‌یه‌کی دیکه‌یه، با جه‌ماوه‌ر خۆی هۆشیار بێ و
ده‌نگی خۆی له‌ئاوێ نه‌کات
.
ده‌نگفرۆش و ده‌نگکڕ هه‌ردووکیان دراوی گه‌نده‌ڵیه‌که‌ته‌واو
ده‌که‌ن ، وه‌کو یه‌ک به‌رپرسیارن
.
ره‌فتاری ناشارستانیانه‌ی پۆلیس و ئاسایش به‌رانبه‌ر
به‌خۆپێشانده‌ران و ده‌ستڕێژی کردن(
ته‌قه‌کردن)
له‌خۆپێشانده‌ران رێزنه‌گرتنه‌له‌رای خه‌ڵک و زه‌وتکردنی
مافێکی ره‌وای گه‌له.
هه‌رچه‌نده‌رێپێوان و خۆپێشاندان یاساو رێسای خۆی هه‌یه، هه‌م
نابێ خۆپێشانده‌ران یاساکه‌ببه‌زێنن و پێشێلی بکه‌ن ، هه‌م
ده‌سته‌ڵاتیش بۆی نیه‌به‌گولله‌وه‌ڵامی خه‌ڵک بداته‌وه.
ئه‌رکی پۆلیس و ئاسایش ئه‌وه‌یه‌هه‌م داموده‌زگاکانی ده‌وڵه‌ت
بپارێزن و رێگه‌نه‌ده‌ن گێره‌شێوێن و خراپه‌کاران ره‌وتی
خۆپێشاندانه‌که‌بگۆڕن ، هه‌م ده‌بێ گیانی خۆپێشانده‌رانیش
بپارێزن و په‌رۆشیان بن ، به‌ڵام کاتێ پۆلیس و ئاسایش خۆیان
ته‌قه‌له‌خه‌ڵک ده‌که‌ن و خۆپێشانده‌ران خه‌ڵتانی خوێن ده‌که‌ن
سیمای دڕنده‌یی و دوژمنایه‌تی به‌رجه‌سته‌ده‌بێ
.
له‌پاسه‌وان و پارێزگاره‌وه‌بۆ نه‌یار و دوژمن ده‌گۆڕدرێن
.
ئه‌وانه‌ی فه‌رمان به‌پۆلیس و ئاسایش ده‌ده‌ن
که‌گولله‌به‌خۆپێشانده‌رانه‌وه‌بنێن ، تاوا‌نبار ده‌بن ، ده‌بێ
دادگه‌یی بکرێن و سزا بدرێن
.
هه‌رجۆره‌ده‌ستدرێژی کردنێک چ بۆ‌سه‌ر خه‌ڵک ، رێکخراو ،
داموده‌زگا یان که‌سایه‌تیه‌کی مه‌عنه‌وی بێت ، تاوانه، یاسا
نایپارێزێ ، به‌پێچه‌وانه‌وه‌سزای ده‌دات
.
جا ئه‌و
ده‌ستدرێژیکردنه‌هێزه‌کانی پۆلیس ، ئاسایش یان گروپێکی
دیکه‌ئه‌نجامیان دابێ
.
گرتنی
له‌خۆڕای خه‌ڵک ، به‌بێ بڕیاری دادوه‌ر هه‌ڵکوتانه‌سه‌ر ماڵی
خه‌ڵک یان باره‌گای رێکخراوێکی سیاسی ، کۆمه‌ڵایه‌تی و
فه‌رهه‌نگی له‌یاسا ده‌رچوونه.
هه‌ر ده‌رچوونێکیش له‌یاسا سزای خۆی هه‌یه.
ئه‌مه‌له‌گه‌نده‌ڵی سیاسی گه‌وره‌تره.
په‌ندێکی کورد هه‌یه، ده‌ڵێ
:
گه‌وره‌ئاو ده‌ڕژێنێ و بچووک پێی لێده‌خشێنێ
.سه‌باره‌ت
به‌گه‌نده‌ڵیش رامانی جۆراو جۆر هه‌یه، من پێموایه‌ئه‌گه‌ر
گه‌نده‌ڵی ره‌گی له‌کولتورو فه‌رهه‌نگی نه‌ته‌وه‌و
کۆمه‌ڵگه‌یه‌کیشدا هه‌بووبێ ، دیسانه‌وه‌له‌سه‌روو بۆ خواروو
هاتووه.
ئه‌گه‌ر ده‌سته‌ڵاتی سه‌روو بۆخۆی گه‌نده‌ڵی نه‌کات ، ئه‌وه‌ی
ژێره‌وه‌هه‌م جورئه‌ت ناکات ، هه‌م هێڵی سووریش نابه‌زێنێ
.
کاتێ
ده‌سته‌ڵاتی سه‌روو ، یان سه‌رووی حکومه‌ت و حزب ، یان سه‌رووی
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی و خوێندنگه‌یه‌ک یان
.....
یاسا
له‌ژێر پێ ده‌نێ و پێشێڵکاری ده‌کات ، به‌به‌رچاوی خوارووی
خۆیه‌وه‌گه‌نده‌ڵی ده‌کات ، ئیدی خواروو تێده‌گات
که‌لێپرسینه‌وه‌له‌گه‌نده‌ڵکاریه‌کان ناکرێ و سزاێک
نایگرێته‌وه، ئه‌مه‌ش هانده‌رێكی باش ده‌بێ تا به‌خێرایی
لاسایی بکاته‌وه، به‌تایبه‌تیش که‌کۆمه‌ڵگه‌ی
ئێمه‌کۆمه‌ڵگه‌یه‌کی چاولێكه‌ره، حه‌ز به‌لاسایی
کردنه‌وه‌ده‌کات
.
ته‌نانه‌ت له‌وانه‌یه‌هه‌ندێ به‌شی خواروو هه‌ر نه‌شزانن
گه‌نده‌ڵکارییه، ئه‌وان که‌په‌یڕه‌وی سه‌روو ده‌که‌ن ، چۆن
به‌زوویی په‌ی به‌هه‌ڵه‌و گه‌نده‌ڵکاریه‌کانی چاوگ ده‌به‌ن
.
بۆیه‌من
پێموایه‌کۆتاکردنی گه‌نده‌ڵکاریه‌کان ته‌نیا به‌گۆڕانی
ده‌سته‌ڵات ، یان سه‌رووی ده‌سته‌ڵاته‌وه‌ده‌بێ
.
هه‌رجۆره‌ئارایشکردنێکی ده‌سته‌ڵات ، یان پینه‌کردن
رێگه‌چاره‌یه‌کی راستینی لێ وه‌به‌رهه‌م نایه‌ت
.
ثاشان
سةردار عةبدلكريم قوتابى ماستةر لة بةشى رِاطةياندن لة
هؤلَةندا وتى"
"
ئازادیه گشتیه‌کان"
بریتیه له به‌گه‌ڕخستنی تواناکان بۆ ئه‌وه‌ی به‌گوێره‌ی
یاسا داڕێژراوه‌کان، بتوانرێ خود
"ذات"
ده‌سته‌مۆ و ته‌حه‌کوم بکرێ.
ئه‌مه‌ش به‌و مانایه‌یه که پانتای په‌یوه‌ندی له نێوان
ئازادییه گشتیه‌کان و ده‌سه‌ڵاتی ده‌وڵه‌ت به‌هێزه، هه‌ر
بۆیه‌ش تۆ ناتوانی، دوور له چوارچێوه‌ی قانونێکی دیاریکراودا
باس له ئازادییه گشتیه‌کان بکه‌ی.
ئه‌م خاڵه به‌تایبه‌تی ده‌بێته خاڵی سه‌ره‌کی بۆ
جیاکردنه‌وه‌ی
"ئازادییه
گشتیه‌کان"
له"
مافه‌کانی مرۆڤ"،
مافه‌کانی مرۆڤ کۆمه‌ڵه مافێکی سروشتین، به‌ستراونه‌ته‌وه
به سروشت، ئه‌م مافانه هه‌ر هه‌بوونه و ده‌بن ئه‌گه‌رچی
ده‌سه‌ڵاته‌کان دانیشیان پێ نه‌نێن، واته مافه‌کانی مرۆڤ له
ده‌ره‌وه‌ی چوارچیوه‌ی قانوون دانه به پێچه‌وانه‌ی ئازادییه
گشتیه‌کان.
له‌مه‌وه بۆمان ده‌رده‌که‌وێ هه‌م مافه‌کانی مرۆڤ و هه‌م
ئازادییه گشتیه‌کان وابه‌سته‌ن به ده‌وڵه‌ت، هه‌موو جۆره
ده‌وڵه‌تێک له سه‌ریه‌تی پێداویستیه‌کانی ژیانی ڕۆژانه‌ی
خزمه‌تگوزارییه گشتیه‌کانی هه‌ر تاکێک دابین بکات، ئه‌مانه
هه‌ر هه‌موویان ئه‌رکی ده‌وله‌تن، بۆیه هیچ ده‌وڵه‌تێک تا
مافه‌کانى مرۆ له نزمترین ئاستدا مسۆگه‌ر نه‌کات، ناتوانێ
بوون و ئارامى و ئاسایشى وڵات دابین بکات، که فاکته‌رى
سه‌ره‌کى زامن کردنى به‌رده‌وامی ژیان و خۆشگووزه‌رانی
هاوڵاتیانن.
گه‌شه‌کردنی ئه‌م دیارده‌یه له کوردستان، ده‌گه‌ڕیته‌وه بۆ
ئه‌وه جۆره بیرکردنه‌ویه، نه‌یان توانیووه به‌ته‌واوه‌تی
له‌وه بگان که مافه‌کانی مرۆڤ، مافی سروشتین و ده‌بێ بۆ
هه‌موو تاکاکه‌کانی کۆمه‌ڵ وه‌ک یه‌ک ده‌سته‌به‌ر بکرێن،
دروستکردنی نه‌خۆشخانه‌یه‌ک، شه‌قامێکی جوان و فراوان، ئارامی
و ئاسایش،...هتد
مافی سروشتی هه‌موو مرۆڤێکن، جێ به‌جێکردنیان نه داهێنانه و
نه منه‌ت، تا ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌ڵاتدارانی ئێمه دروستکردنی
قوتابخانه‌یه‌ک به ده‌ستکه‌وتی مه‌زن و به چاکه‌یه‌کی
گه‌وره بزانن، مووچه‌دان به خێر و چاکه‌ی خۆیان بزانن، تا
به‌م ئه‌قلیه‌ته کاربکه‌ین، ئه‌وه تاک هیچ مافێکی نابێت و
دهسهڵات ئه‌م مافانه به‌هی خۆی ده‌زانێ و به‌خۆشی سه‌رپشکه
له به‌شینه‌وه و ڕاپه‌راندنیان،بۆیه‌ش گه‌نده‌ڵی هه‌ر
کۆمه‌ڵگایه‌ک لێره‌وه ده‌ستپێده‌کات.
به‌ڕای
من ده‌بێ سه‌ره‌تا له چاککردنی شه‌قامه‌کان و سیسته‌می
هاتووچۆ کردن و گه‌یاندنه‌وه ده‌ستپێبکه‌ین، ئێمه که
توانیمان هێڵی سپی له شه‌قامه‌کان دروستبکه‌ین، خێرای
لێخورین، ئاراسته‌کانی هاتووچۆ، به‌رینی شه‌قامه‌کانمان به
یاسا دیاری کرد، ئه‌وه سه‌رجه‌م قانوونه‌کانی سزادان و ماف و
ئه‌رکانمان بۆ دیاری ده‌کرێ، بۆ نمونه؛ ئه‌گه‌ر مناڵه‌که‌ت
له شه‌قامێک سه‌یاره لێیدا، که هێڵی سپی و ترافیک هه‌بێ، تۆ
ده‌زانی مناڵه‌که‌ت تاوانباره یان سه‌یاره‌که، به‌ڵام ئێستا
له شه‌قامه‌کانی کوردستان ئه‌رک و مافی که‌س دیاری نه‌کراوه،
به‌ر پرسێکی باڵا ده‌ست، پۆلیسێکی بێویژدان، گه‌نجێکی سه‌ڕه‌رۆ
، به‌هۆی هێزی ماددی یان ده‌سه‌ڵاته‌وه ده‌توانێ له
دادگاکان گره‌و له یاسا بباته‌وه، ئه‌گه‌ر ڕێگاو بان و
سیسته‌می هاتووچۆ رێکخرا، ئه‌وه سیسته‌می بازرگانی، نه‌خشه‌ی
شار، جۆری ئه‌و ماددانه‌ی له شه‌قامه‌کان به‌کارده‌هێنرین،
پاکوخاوێنی شار، دوا نه‌که‌وتن، سیسته‌می خزمه‌تگوزارییه
گشتیه‌کان...هتد
هه‌مووی ڕێکده‌خرێنه‌وه، بۆ هه‌موارکردنی یاسا له‌گه‌ڵ
سیسته‌می تازه‌ی رێگاوبان و هاتووچۆ ئه‌وه ده‌بێت یاسای
سزادانی کۆنی عیڕاقی چاک بکه‌ینه‌وه، سیسته‌می بازارگانی،
یاسای به‌ڵێندان، سیسته‌می پاراستنی خۆراک و ئه‌مان له هاتوچۆ
و ده‌یان شتی تر له یاسا بگۆڕ درێن، به‌مه‌ش گۆڕانکاری له
کۆمه‌ڵگا ده‌کرێ.
؟
-
نوینه‌رانی په‌رله‌مانی کوردستان ، نوێنه‌ری حیزبه‌کانن،
به‌شیکی زۆری ئه‌م په‌رله‌مانتارانه له ژێر کاریگه‌ری
حیزبایه‌تی ته‌سک، ته‌که‌تولات، داهاتو پله‌وپایه، نزمی ئاستی
هوشیاری سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تی،...هتد
دانه، هه‌روه‌ها نیمچه دیکاتۆریه‌تێک له په‌یڕه‌و پرۆگرامی
ناوخۆیی و سیسته‌می کارکردن و به‌ڕێوه‌بردن له ناوپه‌ڕله‌مان
و جۆری ده‌نگدان له‌سه‌ر پرۆژه‌کان و هۆکاره ئیقلیمی و
نێوده‌وله‌تی و ناوخۆییه‌کانیس واده‌که‌ن ده‌سه‌ڵاتی
په‌رله‌مانتاره‌کان زۆر دیاریکراو بێت، هه‌روها ململانێی
حیزبیانه‌ی نادروست و موسه‌یس بوونی کۆمه‌ڵگا و ده‌نگ دان
له‌سه‌ر بنه‌مای ئایدیۆلۆجیا و مه‌حسوبیه‌ت هۆکارێکن بۆ ئه‌و
لاوازییه‌ی په‌رله‌مانتارانی کوردستان، ئه‌م وه‌رچه‌رخانه‌ی
به‌ڕێزتان داوای ده‌که‌ن، ده‌بێت سه‌ره‌تا له ئه‌قلیه‌تی تاکی
کوردستانی دروست بێت، ئینجا له ناو په‌رله‌مان
ره‌نگده‌داته‌وه، که‌تۆ ڕازیبیت به کۆیلایه‌تی، خاوه‌ن
کۆیله چیت بۆ بکات؟
-
هه‌ر
دوو حیزب له ناو په‌رله‌مان بودجه‌ی حیزبه‌کان دیاریده‌که‌ن
نه‌ک له باره‌گای مه‌کته‌بی سیاسی خۆیان، حکومه‌ت پاره‌ی
ئه‌م حیزبانه ده‌دات، دووه‌م من له به‌ڕێزتان ده‌پرسم، ئایه
تۆ بۆ مه‌سروفی یه‌ک خێزانی چوارکه‌سی چه‌ند جۆر مه‌سروفت
پێویسته؟ ئایه به به‌راوردی ئه‌م خێزانه بچوکه ده‌بێ
حکومه‌ت و ده‌سه‌ڵاتێک چ مه‌سروفێکی پێویست بێت؟ بۆ نمونه،
له کوردستان سه‌دان نه‌خۆشخانه و بنکه‌ی ته‌ندروستی هه‌یه،
ئه‌گه‌ر ئێمه ته‌نها باسی مووچه‌ی فه‌رمانبه‌ره‌کان بکه‌ین،
پاککردنه و نانخواردنی نه‌خۆش...
هتد له‌به‌رچاو بگرین، ئینجا ده‌زانین ئه‌م دامه‌زراوه
خزمه‌تگوزاریانه‌ی وه‌ک پۆلیس، هاتووچۆ، نه‌خۆشخانه،
په‌روه‌رده...
هتد چ مه‌سروفیکیان گه‌ره‌گه و چ داهاتێک لوش ده‌ده‌ن، بۆ
نمونه له هۆڵه‌ندا حکومه‌ت
77
هه‌زار
فه‌رمانبه‌ری هه‌یه ، له
18
ملیۆن
که‌س، که‌چی له کوردستان بۆ
5
ملیۆن ،
نزیکه‌ی پتر له یه‌ک ملیۆن فه‌رمانبه‌ر هه‌یه، تا له
کوردستان سیسته‌می سه‌رمایه‌داری و به خه‌سخه‌سه‌کردنی
ئابووری بوونی نه‌بێ، ئه‌م ئه‌رکه ده‌وڵه‌ت ده‌یگریته
ئه‌ستۆ خۆی، واته نیمچه حوکمێکی سۆشیالستین، ئینجا که
گه‌نده‌لیش هه‌بوو، خه‌ڵکی دز، یان سیسته‌می دامه‌زراوه‌یی
لاواز بوو، ئه‌م مه‌سروفانه زیاتر ده‌بن، من دڵنیام که ئه‌و
داهاته‌ی که به‌ڕیزتان باسی لێوه‌ده‌که‌ن هه‌مووی به
به‌فیرۆ ناڕوات و هه‌ر هه‌مووشی نادرزرێت، ئه‌مه گومانێکی زۆر
پاسیفه و نابێ وا به عمومیات باس له شته‌کان بکرێ، به‌شێکی
باشی ئه‌م داهاته زانراوه بۆ کوێ ده‌چێت، به‌ڵام به‌شێکی
دیاریکراویشی به فیڕۆ ده‌ڕوات و ده‌چێته باخه‌ڵی دزه
شه‌رعیه‌کان که مقاوله‌کانن و بازرگانه‌کانن، به‌شیکیشی
ده‌چێته باغه‌ڵی گه‌نده‌لچیه‌کان.
ئه‌م دیارده‌یه‌ش که‌م و زۆر له هه‌موو جیهاندا هه‌یه، له
هیچ شوێةێک ده‌وڵه‌ت به ئه‌قلیه‌تی زاهیدانه به‌ڕێوه ناچێ.
؟
ئه‌و
کاته‌ی ڕاگه‌یاندن له کوردستان بووه راگه‌یاندنێکی بازرگانی
و سه‌رمایه‌داره‌کان به‌ڕێوه‌یان برد.
تا راگه‌یاندن هی حیزب بێت یان سێبه‌ری حیزبه‌کان بێت،
باوه‌ڕت پێیان نه‌بێت.
که سه‌رکردایه‌تی حیزبه‌کان له‌سه‌ر حیسابی هاوڵاتیان و
جه‌ماوه‌ره‌که‌یان بۆ یه‌کتری ماستاو بکه‌ن، ئه‌وه
ڕاگه‌یاندنه‌کانیشیان ده‌بن به زوڕنای ئه‌وان، هه‌ندێکی
زورناژه‌نی کارا ده‌یژه‌نێ و هه‌ندێکی زوڕناژه‌نی تازه
پیگه‌یشتوو.
من له‌و
باوه‌ڕه‌دام هه‌ر به‌ته‌نها ئه‌م دوو حیزبه سه‌روه‌ت وسامانی
ئه‌م گه‌له به فیڕۆ ناده‌ن، به‌ڵکو هه‌موو حیزبه‌کان و
میلله‌تیش ئه‌م تاوانه ده‌کاتن، هه‌ر بێده‌نگیه‌ک، هه‌ر
ملکه‌چکردنێک له ئاست ئه‌م تاوانانه هانده‌رێکن بۆ
گه‌شه‌کردن و مانه‌وه‌ی گه‌نده‌ڵی، دژایه‌تی گه‌نده‌ڵی
"
فه‌رزێکی عه‌ینه، فه‌رزێکی کفایه نیه؟!"
، به
ڕای من هه‌موو حیزب و لایه‌نه‌کانی کوردستان به‌پێی قه‌باره و
سه‌نگی خویان ئه‌مه‌یان کردووه، هه‌ر هه‌موویان ده‌یکه‌ن و
کردوویانه ، لایه‌نێک نیه ئه‌م گه‌نده‌ڵیهی نه‌کردبێ،
ئه‌مه کاره‌ساته‌که‌یه.
ئه‌وه‌ی
له ده‌ڤه‌ری بادینان ده‌رحه‌ق به یه‌کگرتوو کرا له‌گه‌ڵ
ئه‌وه‌ی پارتی چاره‌سه‌ر زۆر له‌یه‌ک جیاوازن.
یه‌کگرتوو تاوانی ده‌رحه‌قکراوه و هێڕش کراوه‌ته سه‌ر
باره‌گاکانیان، له کاتێکدا ده‌بووا وه‌ک باقی حیزبه‌کانی تر
گشت مافه سیاسیه‌کانی خۆی پیاده‌بکردایه، به‌ڵام ئه‌وه‌ی
پارتی چاره‌سه‌ر شتێکی تره، ئه‌ویش ئه‌وه‌یه بێ مۆڵه‌تی
یاسای خۆپیشاندانیان کردووه، ئه‌مه‌ش نه‌ک له کوردستان له
هه‌موو جیهان یاساغه و ده‌چێته خانه‌ی سه‌رپێچی یاسایی،
بۆیه ده‌بێ له به‌راورد و پرسیاره‌کانمان ئاگادری پاشخانی
ڕووداوه‌کان بین.
هةروةها
ياساناس رةفعةت هةلَةبجةيي لة سويد بة شيَوازيَكى تر باسى لة
طةندةلَى كرد
"
به‌بۆچوونی من هۆکاری گه‌نده‌ڵ بوونی دام و ده‌زگاکانی
حکومه‌تی هه‌رێم سه‌رچاوه‌و هۆکاره‌کانی ده‌گه‌رێته‌وه بۆ
ده‌سه‌ڵاتی سیاسی.
له‌به‌ر
ئه‌وه هه‌موو قه‌یرانه سیاسی و ئابووری و کۆمه‌ڵایه‌تیه‌کان
له هه‌موو سیسته‌م و حکومه‌ته‌کانی دونیادا، ده‌که‌وێته
ئه‌ستۆی دهسهڵات.
دواتر ئه‌گه‌ر سه‌یری گه‌نده‌ڵیه‌کانی کۆمه‌ڵگای کوردی بکه‌ین
ده‌بینین هه‌ر هه‌مووی له‌سه‌ره‌وه ده‌ست پێ دکات بۆ
خواره‌وه له‌سه‌رکرده‌وه بۆ مه‌کته‌ب سیاسی یه‌کان و دواتر
به‌رپرسانی خواره‌ره و ئینجا وه‌زیره‌کان.
ئه‌توانم بڵێم گه‌نده‌ڵی بۆته به‌شێک له ستراتیژی دهسهڵات.
ده‌سه‌ڵاتی سیاسی خۆی بانگه‌شه‌ی گه‌نده‌ڵی ده‌کات.
بۆسه‌لماندنی بۆ چوونه‌که‌م پشت به‌م ڕاوستیه ده‌به‌ستم.
له هه‌موو سیسته‌مه دیموکراتیه‌کانی دونیادا دارایی و داهاتی
وڵات ده‌چێته ناو خه‌زێنه‌ی حکومه‌ته‌وه که وه‌زاره‌تی
دارایی یه، ئه‌ویش بۆدجه‌ی ساڵانی حکومه‌ت ڕاده‌گه‌ێنێت و
هه‌رحیزبێکیش بۆدجه‌یه‌کی بۆ داده‌نرێت به‌پێی یاسای حیزب و
ڕێکخراوه‌کان.
که‌چی له کوردستان هه‌موو داهات و دارایی وڵات ده‌چێته
گیرفان و حسابی دوو که‌سه‌وه، ئه‌وان گومرگی ده‌که‌ن ئینجا
باقیه‌که‌ی ده‌چێته هاردوو حیزبه‌وه ئه‌وانیش گومرگی ده‌که‌ن
باقیه‌که‌ی ده‌چێته ئیسابی حکوومه‌ته‌وه ئه‌ویش گومرگی خۆی
ده‌کات و میزانیه‌ی وه‌زاره‌ته‌کان دابین ده‌کات ئیتر وه‌زیر و
مدیر عامه‌کانیش گومرگی خۆیان ده‌که‌ن کاتێک داهاتی وڵات
ده‌گاته ده‌ست هاووڵاتی نیوه‌ی زیاتری ده‌چێته گیرفانه
قووڵه‌کانه‌وه.
ئه‌مه ڕاستیه‌که‌و هیچ که‌س ناتوانێ نکۆڵی ڵی بکات.
وه‌کو
له‌سه‌ره‌وه ئیشاره‌تم بۆ کرد گه‌نده‌ڵی بۆته به‌شێک له
ستراتیژی دهسهڵات.
له‌به‌ر ئه‌وه هیچ ئالیه‌ت و میکالمیزمێک نییه بۆ
چاره‌سه‌رکردنی ئه‌و گه‌نده‌ڵیانه.
چونکه
هه‌ر چاره‌سه‌رو ڕیفۆرمێک بگیرێته به‌ر بۆ نه‌هێشتنی
گه‌نده‌ڵی.
دهسهڵات و هه‌ردوو حیزب ده‌بێت ستراتیژی خۆیان بگۆڕن که
ئه‌وه‌ش هه‌نگاوێکی زۆر سه‌خت و ئاڵۆزه.
چونکه هه‌ر چاکسازیه‌ک له دام و ده‌زگا حیزب و حکومیه‌کاندا
بکرێت.
ده‌بێت له ده‌سه‌ڵاتی سیاسی یه‌وه ده‌ست پێ بکرێت.
چونکه هه‌تا گه‌نده‌ڵیه سیاسیه‌کان چاره‌سه‌ر نه‌کرێت
ناتوانرێت گه‌نده‌ڵی ئابووری و ئیداری چاره‌سه‌ر بکرێت.
له‌به‌ر ئه‌وه‌ی هه‌موو گه‌نده‌ڵیه‌کان له‌سه‌ره‌وه بۆ
خواره‌وه ده‌کرێن.
ده‌بێت چاره‌سه‌ریش هه‌ر له‌سه‌روه بۆ خواره‌وه بێت.
پێ
ناچێت هێچ کام له‌وسه‌رکردانه‌و له‌و حیزبانه ئه‌وه‌نده
دلسۆزو نیشتمان په‌روه‌ر بن ده‌ست له‌و داهات و بازرگانیه
هه‌ڵبگرن که له‌سه‌ر ئیسک و پروسکی جه‌ماوه‌ره‌وه ده‌ستیان
ده‌که‌وێت له‌به‌ر ئه‌وه ئالیه‌تی نه‌هێشتنی گه‌نده‌ڵی
ته‌نیا له ڕێگه‌ی دیموکراتیزه کردنی دهسهڵات و کۆمه‌ڵگاوه
ده‌بێت.
ئه‌وه‌ش له ئاسۆیه‌کی نزیکدا ده‌رناکه‌وێت.
له
سیسته‌مه دیکتاتۆره‌کانی دونیادا سه‌رکرده‌و حیزب ده‌سه‌ڵاتی
ڕه‌هایان هه‌یه و هه‌موو داهات و دارایی وڵات له ده‌ست
سه‌رکرده‌دا ده‌بێت، سه‌رکرده پاره به حیزب و به‌حکومه‌ت و
به په‌رله‌مان و ده‌دات له‌م جۆره سیسته‌مانه‌دا.
به‌رله‌مان ته‌نیا ده‌زگایه‌که بۆ ده‌نگدان و ده‌ست
به‌رزکردنه‌وه له‌سه‌ر ئه‌و بڕیارو ڕاسپاردانه‌ی که
له‌لایه‌ن سه‌رکرده‌و حیزبی ده‌سه‌ڵاتداره‌وه ده‌رده‌چێت.
وه‌کو به‌رله‌مانی کوردستان.
له‌م جۆره سیسته‌مانه‌دا که هه‌موو ده‌سه‌ڵاته‌کان له‌لایه‌ن
سه‌رکرده‌و حیزبه ده‌سه‌ڵاتداره‌کانه‌وه قۆرخ ده‌کرێت ئیتر
حیزبی به‌رهه‌ڵستکار ناتوانێ له دایک بێت و گه‌شه بکات.
ئه‌ویش
به‌هۆی ئه‌و توندو تیژیانه‌ی که له‌لایه‌ن حیزبه
ده‌سه‌ڵاتداره‌کانه‌وه ڕووبه‌ڕووی ده‌بنه‌وه وه‌کو
ڕووداوه‌که‌ی یه‌کگرتوو له بادینان و که چه‌ند رۆژێک پێش
هه‌ڵبژاردن له‌لایه‌ن یه‌کێک له حیزبه
ده‌سه‌ڵاتداره‌کانه‌وه باره‌گاکانیان سوتێنران و چوارکه‌سیان
لێ شه‌هید کردن.
یاخود وه‌کو کاره‌ساته‌که‌ی به‌رده‌رکی سه‌رای سلێمانی پارتی
چاره‌سه‌ری دیموکراتی کوردستان که نه‌یان هێشت خۆپدشاندان
بکه‌ن و دواتر سه‌رۆکی حیزبه‌که‌یان و چه‌ند کادیرێکیان لێ
گرتن چه‌ند رۆژێک له زیندان مانه‌وه.
له
وڵاته دیموکراتیه‌کانی جیهاندا میدیاکان و ڕاگه‌یاندن
به‌کرده‌وه ده‌سه‌ڵاتی چواره‌من و هیچ حیزب و لایانێک
ناتوانێت به‌رله‌قه‌ڵه‌م کامێرای ئه‌وان بگرێت و وه‌کو
چاودێرێک هه‌میشه دوای کارو چاڵاکیه‌کانی حکومه‌ت و حیزب و
دهسهڵات که‌وتون له‌م جۆره سیسته‌مانه‌دا به‌رپرسانی له
ڕۆژنامه‌نووسان ده‌ترسن.
که‌چی له کۆمه‌ڵگای کوردیدا رۆژنامه‌نووسان له به‌رپرسان
ده‌ترسن و زۆربه‌ی جار تووشی هه‌ڕه‌شه‌و ئیهانه کردن
ده‌بنه‌وه‌و جاروباریش زیندانی ده‌کرێن و حوکم ده‌درێن.
---------------------------------------------------------------------------
.
عةلى
مةحمود بةرثرسى ناوةندى هةلَةبجةو دذ بة ئةنفالكردن و
جينؤسايدى طةلى كورد لة هؤلَةندا ووتى
" CHAK "
ديارة
طةندةلَي لة كوردستاندا بؤتة دياردةيةكي سستماتيك
,
تةواوي
جةستةي دةسةلآتي طرتؤتةوة
,
نةبووني
شةفافييةت
,
ثاوانكردني دةسةلآت لة لايةن حزبةوة
,
تةسكييةي حيزبي
,
ثةيوةنديية كؤمةلآيةتيية باوةكان و
...
هؤكاري
ئةم طةندةلَييةن و كوردستانيان كردووة بة يةكيَك لة نيشتمانة
هةرة طةندةلَةكاني جيهان
,
ئةطةر
ثار سالَ عيَراق
136هةمين
ولآت بوو لة كؤي
146
ولآتي
جيهاني لة طةندةلَيدا
,
ئةطةر
شةفافييةت هةبوايا لةو برِوايةدا بووم بكةوتايةتة ثيَش
بةنطةلاديش و نايجيرياشةوة
.
ئةوةي
برةو بةمة دةدات دةسةلآتداران و ئةو ثارتة بةناو ئؤثزسيؤنانةن
ناويَرن ببن بة خاوةندي خيتابيَكي سياسي ئازايانة لة هةمبةري
,
ناويَرن
قسة لة بؤطةني سةري ماسييةكة بكةن
.
بووني
شةفافييةت باشترين ميكانيزمة لة ثالَ ليَثرسينةوة لة سةروةت و
ساماني بةرثرسان
,
ليَثرسينةوة لة خزم و شةريكةكانيان بؤ كةمكردنةوةي ئةم دياردة
بؤطةنة
.
ئةو
ثةرلةمانةي رِؤذانة ويَنةي خةو ليَكةوتن و ضةثلَة حةماسييةكان
و دةنطداني بة كؤمةلَيان دةبينيين
, 85
ئةندامي
ثةرلةمان يةكةم داخوازيان زيادكردني موضةي خؤيان بوو
,
دةبيَت
ض ئوميَديَكمان ثيَيان بيَت
.
ئةمة
ئةو سستةمة ديموكراسيية عةنتيكةو مةنتيكةيةية برِيار واية
ببيَتة نموونةي ديموكراسي لة ناوضةكة
,
ئةمة
ئةو سستةمةية هةردوو ثارتي دةسةلآتدار هةموو كوردستانيان لةسةر
خؤيان تاثؤ كردووة
.
هةموو
كيَشةي ئيَمة طةندةلَي نيية
,
ثيَويستة لة ئيَستاوة بزانين ئةو ثارتة ض بةرنامةيةكي ثيَية بؤ
بة مةدةنيكردني كؤمةلَطةي كوردستان
,
ض
بةرنامةيةكي ثيَية بؤ ديموكراسييةت.
بة
داخةوة تاكو ئيَستا نةيانتوانيوة
,
نموونة
كةي توانراوة بوتريَت فلآن و فلآن ئةم هةموو ثارةيةيان لة كويَ
بوو
,
ئاسيا
سيَلَ قازانجةكةي دةضيَتة طيرفاني كيَوة
,
ئةي
كؤرِةك تيليكؤم هي كيَية ؟
.
ضؤن
ناضيَت
,
هةدةر
بردنةكة خؤي بؤ دزيية
,
بؤ
ئةوةية ثشكيان دةستبكةويَت
,ئةمرِؤ
تةواوي ثرِؤذة ئابورييةكاني كوردستان بةشيَكن لة طةندةلَي
,
لة
فرؤشتني تةنةرةكةوة تاكو فةشةل بووني ثرِؤذةكان
,
ئةمانة
هةموو بةرثرسة بالآكان بة برايانة لة نيَوان خؤيان بةشي دةكةن
,
دةلَيَن
بةرثرسيَكي زؤر طةورة لةسةر تةنةريَك لة سليَمانييةوة
طوازرايةوة بةغدا ؟؟؟ ئةمة طةندةلَي نةبيَت ضيية ؟
:
لة
كؤماري واق واقيش بووني نيية
,
حيزب
هةموو كات موفليسة
,
خؤ لاي
ئيَمةش حيزب موفليسة
,
بةلَطةش
ئةوةية هيض بةرثرسيَك لة دةرةوةي عائيلةي ماليكةكان تواناي
سةرفكردني هيضيان نيية
,
جطة لة
خانةوادةي هةردوو دةسةلآتدار
,
كةواتة
حيزب موفليسة
,
سةركردة
دةولَةمةندة
.
نةك
تةنها طةندةلَي بةلَكة بةشيَكة لة كؤيلةكردني مرؤظ
.
:
ئةوةي
دةنط بكريَت
,
مرؤظ
بكرِيَت ئامادةي ساختةشة
,
ئازاي
جةستةي ذياني سياسي كوردستان لة طةندةلَيدا بؤطةني كردووة
.
:
هةموو
كات رِذيَمة طةندةلَةكان بؤ ثاراستني دةسةلآت ثيَويستيان بة
سةركوت و ئيستبدادة
,
سةركوتيش لة ثيَناو ثاوانكردني دةسةلآتة بؤ ماوةي زياتر
,
بة
ئةزموون دةركةوتووة سستةمة دكتاتؤرييةكان هةميشة دوور بوونة لة
شةفافيةت و سستةمي طةندةلَ بوونة
,طرتنى
ئةندامان و لايةنطرانى حيزبةكانى دةرةوةى دةسةلآت و سوتاندنى
بارةطاكانيان,
نةك دةستدريَذيية بؤ سةر ئازادي سياسي بةلَكة دةربرِي نةبووني
ئازادي سياسيية لة كوردستان
.
|