بۆ ئێمه‌ی پیاوی ڕۆژهه‌ڵاتی هه‌مووشتێک حه‌ڵاڵه‌  ... !‌

م . حه‌مید عه‌زیز

له‌ووڵاته‌ دوواکه‌وتووه‌کانی دنیاو به‌تایبه‌ت ڕۆژهه‌ڵاتی ناوه‌ڕاست زۆربه‌ی زۆری عه‌یبه‌کان و حه‌رامه‌کان و شته‌ ناسروشتی یه‌کان که‌ناڕه‌وایه‌ ده‌رهه‌ق به‌مرۆڤایه‌تی به‌داخێکی زۆره‌وه‌ به‌رئافره‌تان (‌دایک و خوشک و ژن)‌ ده‌که‌وێت وه‌ک و ئه‌وان مرۆڤی ئاسایی نه‌بن و خواوه‌ند به‌جیاواز دروستی کردبن . . . !! .  یه‌کێک له‌ڕه‌وشته‌ هه‌ره‌ جوانه‌کانی میلله‌ته‌ پێشکه‌وتووه‌کانی دنیا ئه‌وه‌یه‌ که‌ڕێز له‌ڕه‌گه‌زی مێینه‌ ده‌گرن چونکه‌ کچ و دایک و ژن و خوشکی نێرینه‌کانن ، وه‌هه‌روه‌هاله‌به‌رئه‌وه‌ی دروستکه‌ری خێزان و خێزانیش ‌ئه‌ندامی ‌کۆمه‌ڵگایه‌و کۆمه‌ڵگاش ئه‌و ژیانه‌یه‌ که‌به‌ هه‌ردو جنسه‌که‌وه‌ بنیاتی نیشتمان و ژیان ده‌نێن . له‌باری کۆمه‌ڵایه‌تی یه‌وه‌ ڕێزگرتنی ئافره‌تان یان ژنان به‌ڵگه‌ی نزیک بوونه‌وه‌ی به‌مه‌ده‌نی بوونی میلله‌تێک یان کۆمه‌ڵگایه‌که‌‌ چونکه‌ یه‌کێکن له‌به‌شداربووانی ئه‌م ژیانه‌ له‌گه‌ڵ پیاودا که‌ئه‌وانیش کاروفه‌رمان ده‌که‌ن بۆ ژیان و خه‌باتیش ده‌که‌ن بۆ سه‌ربه‌ستی مرۆڤ و به‌شداریشن له‌کاروانی ڕۆشنبیری و ڕامیاری و نیشتمان په‌روه‌ری وه‌ک و فه‌رمانی . . (مامۆستایه‌تی ، پێشمه‌رگایه‌تی‌ ، کارمه‌ندو .. هتد .) ئه‌م کورته‌ باسه‌ له‌باری کۆمه‌ڵایه‌تی یه‌وه‌ زۆر زیاتر هه‌ڵئه‌گرێ به‌ڵام پێمخۆشه‌ به‌کورتی بێت . هه‌مان باس له‌باری زانستی یه‌وه‌ ئه‌گه‌ر بمانه‌وێت شیته‌ڵی بکه‌ین ،‌ ڕه‌گه‌زی مێ له‌گه‌ڵ نێر هیچ جیاوازی یه‌ک له‌نێوانیاندا نی یه و هه‌موو مرۆڤین و هه‌ردوک به‌یه‌که‌وه‌ به‌رده‌وامی به‌ژیان ده‌ده‌ن . ئه‌م دوو ڕه‌گه‌زه‌ به‌هیج شێوه‌یه‌ک جیاواز نین وه‌ک مرۆڤ به‌ڵام جیاوازن له‌تواناکان وه‌کو جه‌سته‌ بۆ نمونه‌ : کاری دایکایه‌تی و منداڵ و په‌روه‌رده‌کردن زیاتر له‌ مێینه‌کاندا به‌هره‌‌یه‌ که‌چی کاری قورسی وه‌ک بیناسازی و هه‌ندێ کاری تری ده‌ره‌وه‌ زیاتر له‌ نێرینه‌کاندا به‌رگه‌ی گرتووه‌و هه‌یه‌‌ . ئه‌مه‌ش ئه‌وه‌ ناگه‌یه‌نێ هه‌موو پیاوێ به‌هێزه‌و ، هه‌موو ژنێ به‌سۆزه‌ ، چونکه‌ ئێمه‌ لێره‌دا به‌گشتی ( بشکل عام ) باس له‌ ژنان و پیاوان ده‌که‌ین .

به‌گشتی به‌وشێوه‌یه‌یه‌ ده‌نا ژن یان ئافره‌ت هه‌یه‌ هێنده‌ی سه‌د پیاو غیره‌تی هه‌یه‌ و ئیشکه‌ره هه‌یشه‌ به‌پێچه‌وانه‌وه‌یه‌‌ . به‌م باسه‌ ده‌مه‌وێ توێژاڵێک له‌ نه‌فامی و دوواکه‌وتویی پیاو لابه‌رم و بسڕمه‌وه‌ به‌رامبه‌ر ژنان و ئافره‌تان . خراپه‌کان و خیانه‌ته‌کان و پیاوکوژی یه‌کان و درۆکان و به‌رژه‌وه‌ندی یه‌کان پیاوانن نه‌ک ژنان به‌ڵام هه‌موو پیاوێک خراپ نی یه‌ و هه‌موو ژنێکیش باش نی یه‌ . ئه‌و بیره‌ یان ئه‌و ڕۆشنبیری یه‌ چۆنه‌ .. ؟ که‌ ئێمه‌ی پیاو هه‌قی خۆمان بێت هه‌موو کارێک و سه‌ربه‌ستی یه‌کمان هه‌بێت و به‌ئاره‌زوی خۆمان بکه‌ین له‌کرده‌وه‌کانماندا به‌ڵام ئافره‌تان بۆیان نه‌بێت و حه‌رامیش بێت سه‌رده‌ربێنن له‌ده‌رگا بۆ نمونه‌ : ئه‌گه‌ر چووین بۆسه‌یرانێک و ئاوی لێ بوو ، یه‌کسه‌ر پیاوان بۆیان هه‌یه‌ مه‌له‌ بکه‌ن و خۆیان فێنک بکه‌نه‌وه‌ به‌ڵام ژنان بۆیان نی یه‌ ... ! یان ئاهه‌نگێک که‌ده‌چین زۆربه‌ی زۆری پیاو هه‌ڵده‌په‌رێ ، پیاوێک سه‌رچۆپی یه‌که‌ی گرتووه‌ و قریوه‌ی دێ و نیگای کچان و ژنانیش ده‌کات ، به‌ڵام ژنه‌که‌ی بۆی نی یه‌ بێته‌ ناو شایی یه‌که‌وه‌و ده‌ستیش بگرێ ... ! زۆر نمونه‌ی تر هه‌یه‌ له‌سه‌ر ئه‌وه‌ی که‌پیاو بۆته‌ ئاغاو ژنیش بۆته‌ مسکێن ، پیاو هه‌موو شتێکه‌و ژنیش هیچ ،  به‌ڕاستی ئه‌م هۆشه‌ هی لاپه‌ڕه‌کانی سه‌ده‌ی ناوه‌ڕاسته‌ و پێویسته‌ گۆڕانکاری به‌هۆش و هزری پیاودا بێت ، له گه‌ڵ ڕێزم بۆ پیاوانی ڕۆشنبیر .

ئه‌گه‌ر سه‌یروسه‌مه‌ره‌ت گه‌ره‌که‌ سه‌یری که‌ناڵه‌ عاره‌بی یه‌کانی که‌نداو ( خلیج ) بکه‌ له‌کاتی ئاهه‌نگ و گۆرانی ووتنیاندا  ته‌نها پیاو هه‌ڵده‌ستێ و سه‌ما ده‌کا ژنانیش به‌په‌چه‌وه‌ و به‌عابای ڕه‌شه‌وه‌ دانیشتون خه‌ریکه‌ شه‌ق ده‌به‌ن بۆ تۆزێ سه‌ماو خۆ بادان . ئه‌گه‌ر سه‌ما حه‌رامه‌ با بۆ هه‌ردوو بوونه‌وه‌ره‌که‌ حه‌رام بێت .. ! . له‌لای خۆشمان به‌تایبه‌ت ناوچه‌ی بادینان ئافره‌تێک یان کچێک نابێ له‌گه‌ڵ کوڕێکدا بووه‌ستێ و چاک و چۆنی بکات ئه‌گه‌ر کردی و که‌سێکی خۆی بینی ئه‌وا بۆ ئێواره‌ کفن و دفنیش کراوه‌ . من پێم وایه‌ ئازادی تاکه‌ ووشه‌و قوتابخانه‌یه‌ که‌مرۆڤ فێری ‌لێپرسراوێتی ده‌کات به‌رامبه‌ر هه‌موو کرده‌وه‌ کۆمه‌ڵایه‌تی یه‌کان و که‌سایه‌تی ته‌واو ده‌دات به‌مرۆڤ . ئه‌و که‌سه‌ی ڕۆشنبیر بێت به‌هه‌مان شێوه‌ ڕێز له‌خۆی و ئازادی و که‌سانی دی ده‌گرێ ، ئه‌گه‌ر مرۆڤایه‌تی زانی ژیان هیچی تێدا به‌سه‌ر نی یه‌ و هه‌موو ده‌بینه‌ مێژوو بۆ نه‌وه‌ی دووای خۆمان ته‌واوی مافه‌ مرۆیی یه‌کان ده‌ده‌ینه‌ که‌سانی دی و به‌شێوه‌یه‌کی زۆر شیاو ڕێز له‌مرۆڤ و ئاره‌زووه‌کانی ده‌گر‌ین به‌تایبه‌ت ژنان و ئافره‌تانی کورد چونکه‌ زۆر زوڵم لێکراون له‌کۆمه‌ڵگای کوردیدا .