ئاو گرنگترین بابهتی سهردهمه،
له هه مان كاتێشدا گهورهترین ئابڕووچوونی ئێستامانه

رێبوار حهسهن

ئه مڕۆ نزیكه ی چوارملیارد مرۆڤی جیهان لهههمان باروودۆخی سهدهکانی ناوهڕاستی سویدا دهژین. بابهتی ئاو گرنگترین بابهتی ئهمڕۆی مرۆڤه، زیاد له یهك ملیارد مرۆڤ تاکو ئێستا تهواو دهستیان ناگاته ئاوی خواردنهوه. خهمڵینراوه که نزیکهی 5،6 ملیۆن مرۆڤ دهمرن ساڵانه لهئهنجامی ئهو نهخۆشیانهی که پهیوهندیان به خراپی ئاوهوه ههیه. ههموو یهک دۆلار تهرخانکردنێك بۆ چاکردنی ئاو، قازانجی له ئابووری کۆمهڵدا دهگاته 3 تاکو 34 دۆلار بهپێی شارهزایان لهم بوارهدا، وهکو شارهزایانی بهشێکی کۆمپانیای ئاوی ستۆکۆلم دهڵین.

15 سهیپتێمبهری 2005 دهزگای نهتهوه یهکگرتوهکان باسیان له ئامانجه گشتیهکانی سهدهی نوێ دهکرد. نزیکهی 200 وولات کۆبوونهوه باسی ئایندهو پێشکهوتنی جیهانیان دهکردله گهڵ نههێشتنی ههژاری له جیهاندا، وه ئهرکی ووڵاتانی ههژارو دهوڵهماند لهم بوارهدا. لهم ئامانجانه بهنیوهکردنی ههژاری جیهان، چاکردنی یهکسانی ژن وپیاو، مافی خوێندن و چاکرنی تهندروستی، ژینگهی دروست و پێشکهوتنێك تهبا له گهڵ ژینگه و دهوروبهردا، ئاو دهستخستن و وه پاك و تهمیزی که ئهمهش مهرجی گهشهی جیهان و ئاسایش بوو..هتد...

ئێمه له ووڵاتی سویدا بابهتی گرفتی كه می ئاو زۆر له مێشکماندا نیه چونکه ئاوی ئاسایی له ههموو کاتێکدا ههیه و چ بۆ خواردنهوه چ بۆ کاری ڕۆژانهی تر، بهڵام له بیرمان نیه که زۆر دوور نهڕۆین ووڵاتی کوردستانمان ئاو بابهتێکی زۆر گرنگ و گرفتێکی ڕۆژانهی خهڵکه ههرچهنده پاره و سامانێکی زۆر ههن بهڵام پاره لهم بوارهدا به ئهندازهی گرنگی سهرف ناکرێت، ئهمه ش هۆی زۆره لهوانه لهبهرئهوهی ، پارهی سهرفکراو زوو نابێته قازانج چونکه پاره سهرفکردن بۆ بواری ئاو بابهتی ئاییندهی ژیانی خهڵکه و وه ههموو کهس ناتوانیت ههمووکات ئاوی بوتڵ و شووشه بكڕێت.

بابهتی ئاو له بابهتهگرنگهکانی نێودهولهتی دادهنریت، چونکه بارستایی سامانی ئاو زیاتر له وولاتی ههژاردا کهمه.

فاکتۆری ئاو دهبێته هۆیهکی سهرهکی ناکۆکی ئاییندهی نێوان ووڵاتان، نه بوونی ئاو دهبێته گرفتێكی سهرهکی لهبهر دهم پێشکهوتندا، بهپێی ڕاپۆرتی ده زگای نهتهوهیهکگرتووهکان دهڵیت که 11،3 ملیارد دۆلار بۆ چاکردنی بارودۆخی بێ ئاوی بهپێی ئامانجه جیهانیهکانی نهتهوه یهکگرتووهکان ، نزیکهی 84 ملیارد دۆلار قازانج دهگهیهنێت بهپێی حساباتی ئابوری کۆمهڵلیهتی.

داوا دهکهم که دهوڵهتی هه رێمی کوردستان به جدی كار بۆ گرفتی بی ئاوی بكات و خهمخۆرانه لهم گرفته گهورهیهبکۆڵێتهو ه و پێش ئهوهی کارهساتی بێ ئاوی کۆمهڵگای کوردوستان دووچاری سهرگهردانی ببێت لهم بارهیهوه ، به شێوهیهک که لهگهڵ ستاندهری ژینگهی جیهانیدا بگونجیت چونکه ئهمڕۆ لهم بوارهدا دهکرێت پاره سهرف بکرێت بۆ ئایندهی خهڵک نهک بۆ قازانجی خێراو کاتی..

کوردستان ئه گهر خانوبهرهی بهرزیشی تیابکرێت و به بێ چاره سه ركردنی گرفتی ئاو خهڵکی ژیانێکی پڕ چهرمهسهری و کولهمهرگی و بی ناوهرۆک دهژین، نهخۆشیهکان له کوردستان زیاددهبن چونکه دهستنهخستنی ئاو دهبێته هۆی بڵاوبوونهوهی نهخۆشی کوشنده و نه وه ی نوێی كوردستان ژیانیان دهکهوێته مهترسییهوه.

به پێی ئه و زانیاریانه ی هه یه كه ده بێت سه رچاوه ئاویه كان ئاستی گرنگیان زایدبكریت و بپارێزرین، ده زگا كانی ده وڵه ت ده بێت هاریكاری ته واو بكه ن بۆ ئه م مه به سته چونكه ئه ركی ده وڵه تی هه رێمه گرنگی بدات بهم کێشه ژیارییه ههر له ئێستاوه پێشبینی ئهو کارهساتانه بکات که رۆژ بهرۆژ رێژهی ئاو له کورتی ئهدات، به تایبهتی له وڵاتانی رۆژههڵاتی ناوهراستا،له کوردوستان ئهگهر بایهخ به سهرچاوه ئاوییهکان بدرێت دهتوانرێت ئایندهیهکی مسۆگهر لهو بارهیهوه بۆ دانیشتوانهکهی دابین بکرێت .

Rebwar Hassan ( Dhok, Environment and water Conference 2007-04-25,

رێبوار حهسهن ، سهرۆکی کۆمپانیای ئاوی ستۆکۆڵم

سه رۆكی دۆستانی ژینگه ی كوردستان