|
دزینی شیعر، جۆری زۆره، هه‌یه وشه‌كان ده‌دزێت، هه‌یه
بیرۆكه‌كه ده‌دزێت، هه‌یه وشه‌كان و بیرۆكه‌كه‌ش ده‌گۆڕێت،
وه‌لێ شیعره‌كه هه‌ر ده‌دزێت، هه‌یه پێی وایه: شاعیر
ئازاده چۆن ده‌دزێت، هیچ ڕه‌خنه‌گرێكیش مافی ئه‌وه‌ی نییه،
له قافدا بیگرێت.
بۆ ئه‌وه‌ی به‌رهه‌مت له‌م نه‌وه‌وه، بگاته ده‌ست ئه‌و
نه‌وه، ده‌بێت خاوه‌نی شێوازێكی تایبه‌تی بیت. ئه‌گه‌ر
هه‌میشه وێنه‌ی بازنه به په‌رگاڵ و چوار گۆشه به ڕاسته
بكێشیت، تا ماویت هه‌ر كۆیله ده‌بیت، نابێت هیچ كڵێشه‌یه‌ك
ڕه‌چاو بكه‌یت، ئه‌گه‌ر دوای شاعیرێكی ناودار بكه‌ویت،
هه‌میشه له دواوه ده‌مێنیته‌وه، ئه‌گه‌ر حه‌رام له
ئه‌ده‌بدا هه‌بێت، ئه‌وه‌یه دوای ئه‌م و ئه‌و بكه‌ویت.
گه‌ر بخوازیت له ئه‌ده‌بی كلاسیكه‌وه، فێری نووسینی شیعر
ببیت، وه‌ك ئه‌وه وایه، به هۆی ده‌سكه‌ته‌ورێكه‌وه، وێنه‌ی
ده‌سكه‌ته‌ورێك بكێشیت. شاعیر با به چاوی ڕێزیشه‌وه سه‌رنجی
ڕێسا دێرینه‌كان و یاساكانی نووسین بدات، وه‌لێ هه‌میشه
خه‌یاڵی لای نوێكردنه‌وه‌ی شیعره. شاعیر له پێناوی داهێنانی
ده‌نگدا، له ده‌رگای بێده‌نگی ده‌دات و له پێناوی
بنیاتناندا، هانا بۆ ڕووخاندن ده‌بات. شاعیر به هۆی نووسینی
به‌رده‌وامه‌وه، ده‌رك به هه‌ڵه و خه‌وشی شیعری خۆی ده‌كات،
چاوه‌ڕێی ئه‌وه نابێت، ئه‌م و ئه‌و هه‌ڵه و خه‌وشی
ده‌ستنیشان بكه‌ن.
كه په‌خشان ده‌نووسیت، وه‌ك ئه‌وه وایه، خه‌ریكی لێنانی
برنج بێت، وه‌لێ كه شیعر ده‌نووسیت، وه‌ك ئه‌وه وایه، له
برنج، شه‌راب چێ بكه‌یت. برنج به لێنان شێوه‌كه‌ی ناگۆڕێت،
وه‌لێ كه ده‌كرێت به شه‌راب، هه‌م شێوه‌كه‌ی ده‌گۆِرێت
و هه‌م خه‌سڵه‌ته‌كانیشی. چێشتی برنج ئینسان تێر ده‌كات، وه‌لێ
شه‌رابی برنج، ئینسان مه‌ست ده‌كات، دڵشاد، خه‌مگین و
خه‌مگینیش دڵشاد ده‌كات.
وێنه‌كێشی چاك، وێنه‌ی ڕۆح ده‌كێشێت، نه‌ك ڕوو، شاعیری چاكیش
بیرێك پێشكه‌ش ده‌كات، بێ ئه‌وه‌ی ناوی بهێنێت. ئه‌گه‌ر ئه‌و
وێنه‌یه‌ی كێشاوته، ته‌واو له‌و شته ده‌چێت كه مه‌به‌ستته،
ئه‌وه لێكدانه‌وه‌ت وه‌ك هی منداڵ وایه بۆ وێنه. ئه‌وه
ئاسانه وێنه‌ی دوو چاوی ماندوو بكێشیت، ئه‌وه سه‌خته،
ئازاری ناخ بخه‌یته ڕوو. ئه‌گه‌ر شاعیر ڕۆحی ده‌وڵه‌مه‌ند
بێت، زێڕیش له كنی هیچ به‌هایه‌كی نییه. شاعیر ئه‌گه‌ر ڕوون
و ئاشكرا بێت، باشتره له‌وه‌ی خۆی سه‌خت و ئاڵۆز نیشان بدات،
ئاخر زۆر جار وشه‌ی سووك، هه‌ڵگری مانای قورسه. شاعیر ئه‌گه‌ر
سه‌یر و سه‌رسوڕهێن بێت، باشتره له‌وه‌ی ئاسایی و ڕووكه‌ش
بێت.
ئه‌گه‌ر چی هیچ هێزێك ناتوانێت، گوڵ له وه‌رین، ڕزگار بكات،
وه‌لێ شیعر كه تۆڕێكی ڕووناكه له سۆز، ده‌توانێت ڕژێم له
هه‌ره‌س، شۆڕش له نسكۆ، له‌شكر له تێكشكان و ئینسان له مردن
قوتار بكات. له هه‌موو ڕسته‌یه‌كی شیعریدا، وشه‌یه‌كی
ئه‌فسووناوی هه‌یه كه جوانی به ڕسته ده‌به‌خشێت: (دڵۆپه‌ی
باران، ده‌نووك له گه‌ڵای داران ده‌دات.) ئه‌و وشه‌یه‌ی دێڕه
شیعره‌كه‌ی جوان كردووه، ده‌نووكه، ئه‌گه‌ر له‌بری ئه‌و
وشه‌یه، هه‌ر وشه‌یه‌كی دیكه دابنێت، وه‌ك ئه‌وه وایه،
زێڕت به زبڵ گۆڕیبێته‌وه.(*)
ڕه‌خنه‌گر ئازاده چۆن بیر ده‌كاته‌وه و له‌به‌ر ڕۆشنایی كام
ڕێبازی ڕه‌خنه‌ییدا ده‌نووسێت، به‌ڵام ده‌بێت، سه‌رنجی خوێنه‌ر
بۆ لایه‌نه جوانه‌كان، په‌یام و كرۆكی شیعره‌كه ڕابكێشێت و
ئه‌وه ده‌ستنیشان بكات، كه فڵان شاعیر چی تازه‌ی داهێناوه.
وه‌ك چۆن ئه‌وه ئه‌ركی ڕۆشنبیره، یارمه‌تیمان بدات، باشتر
له دنیا تێبگه‌ین، هه‌ر وایش ئه‌وه ئه‌ركی ڕه‌خنه‌گره،
كارێك بكات، جوانتر له شیعر تێبگه‌ین.
(*) ئه‌م باسه له‌به‌ر ڕۆشنایی
ئه‌م كتێبه دا نووسراوه: فن الكتابه ، تعالیم الشعراء
الصينيين، تونی بارنستون و تشاو بینغ، د. عابد اسماعیل، دار
المدى للثقافه والنشر 2004 بغداد. |