پێشڕەو حسێن چ وەك دەرهێنەر چ وەك ئەكتەر و هەندێجاریش وەك نووسەر، منی لەسەر شێوازێك لە بینین راهێناوە كە پێشوەخت بەرچاو ڕونییەكم هەبێت لەسەر بەرهەمەكانی، رەنگە هۆكاری ئەوەش بۆ ئاگاداربوونی ئیشكردنی ئەوبێت لە شانۆ دا وەك یەكێك لەو لایەنانەی كە ئاماژەم پێدا، بەڵام ئەوەی ئەمجارە پێشڕەوی هێنایەوە بەرچاومان جۆرێك لە گۆڕانكاری بوو لە فۆڕم و بەركەوتنی رەگەزەكانی نمایشدا، گەر وەك پرۆسێسی بینین تەماشای ئەم نمایشە بكەین ئەوا ئەو گۆڕانكارییانە دەبینین كە لە منی ئاوێنەو نمایشی پێشوتریشی ( كاتی هاتووە)یدا هەبوو، بەڵام ئەو ئەو گۆڕان و جیاوازییەش نەیتوانیبوو پێشڕەو لە قۆناغێكەوە بباتە قۆناغێكی جیاوازتری خۆی، ئەم حاڵەتە پەیوەستە بە هۆشیاری و ئاستی رۆشنبیریی و توانای ئەو لە كاری شانۆییدا، چونكە مانەوەی ئەو لە چوارچێوە و سنوورێكی دیاریكراودا زیان بەو توانا گەورەیەی پێشڕەو دەگەیەنێت لە كاری شانۆییدا، كە بە بڕوای من پێشڕەو وەك ئەكتەر توانایەكی گەورەو پڕ وزەیە لەسەر شانۆ، كە بەردەوام لە كاتی نواندنی ئەودا نیگاو سەرنجی ئێمەی لە ناو هۆڵەكەدا بەلای خۆیدا راكێشاوە، بەڵام ئاڵۆزییەك لە روئیاو بۆچوونی ئەودا هەیە لە سەر تەختەی شانۆ و لە كاتی دەرهێنانی تێكستی نمایشدا كە جۆرێك لە پەرتەوازەیی و پەرش و بڵاویی تێڕوانییەنەكانی ئەوی داگیركردووە و بە ئاڕاستەیكی نەخوازراوی دەبەن، ئەمەشە زۆرجار وادەكات ئێمە زیاتر لە شانۆدا وەك دوو لایەنەكەی تر بینینمان لە سەر پێشڕەو بێت(نواندن و كاری وەرگێڕان، كە پێشڕەو یەكێكە لەوەرگێڕە باشەكانی ئەدەبیاتی شانۆیی و تا ئێستاش چەندین كتێبی باشی لەو بوارەدا بۆ كوردی وەرگێڕاوە).

هەر لە ناونیشانی ئەم كورتە نووسینەدا، (رامانێك لە منی ئاوێنە) دەمەوێت بە شێوەیەكی گشتی رامانێكی خێرا و كێوماڵێكی رۆژنامەنووسیانە بۆ ئەم شانۆییە بكەم لە لایەنی (سینۆگرافیا، زمان، دەرهێنان، نواندن) كە هەریەكێك لەو رەگەزانە چەند دێڕێكیان لە بارەوە بڵێم بەو هیوایەی ئەم نووسینە دەرگا بكاتەوە لە رووی ئەو كەشە بێدەنگەی نێوەندی هونەرییمان، كە زۆرێك لە نمایشەكان لە بێدەنگییەكی بێتامدا لە یاد دەچنەوە..

*سینۆگرافیا:

لە (منی ئاوێنەدا) دەرهێنەر سینۆگرافیایەكی سەرنجراكێشی بەرفراوانی لە سەر تەختەی شانۆ دروستكردووە، لە یەكەم چركەی دەستپێكردنەوە ئەكتەر لە ناو ئەم سینۆگرافیایەدا جێگەی سەرنج و لێوردبوونەوەی ئێمە بوو، تا ئەو بێدەنگییە زۆرەی كە لە نمایشەكەدا هەبوو، بەڵام لە گەڵ دیالۆگ و قسەكردنی ئەكتەرەكان بە زمانێكی تێكشكاوی ئاڵۆز سەرجەم بینینی ئێمە لە سینۆگرافیا سەرنجڕاكێشەكەی نمایشەكەوە بە دوای ماناو فەلسەفەی ئەو زمانەدا دەڕوات كە بە بڕوای من ئەو زمانە تێكشاو نا واقعییە نەبایە بایەخ و جوانی زیاتری ئەو سینۆگرافیایە دەردەكەوت، رێكخەری ئەو پەیوەندییەش بە پلەی یەكەم دەرهێنەر لێی بەرپرسەو ئەكتەر جێبەجێكاری ئەو پەیوەندییەیە لە نێوان خۆی و سینۆگرافیاو رەگەزەكانی تری نێو نمایشەكە، لە یەكەم چركەساتی دەستپێكردنەوە تا دوا چركەكانی كۆتایی نمایش.

زمان:

زمان كلیلی چوونە ژورەوەی شانۆگەریی (منی ئاوێنە) یە، چونكە لە سەرەتاوە تا كۆتایی پەیڕەوی یەك جۆر لە سیستەمی زمان لەم نمایشەدا ناكرێت، زمانێك هەیە تێكشكاوە، زمانێك هەیە لاڵ، زمانێك هەیە نا ڕوون و نادیار، وەك ئەوەی بە زمانێكی نا كوردی بێت.....هتد ئەم شێوازە ئیشكردنە لای دەرهێنەر گەڕان بووە بە دوای دۆزینەوەی زمانێكی تایبەت بە دەر لە زمانە باوەكان، بەڵام دواجار جۆرێك بەدحاڵیبوونی دروستكرد لە نێوان نمایش و بینینی ئێمەدا، كە نا رۆشنیی و دامەزراوەییەك ببینین لە گوتاری نمایشەكەدا، كە زۆر جار گوتاری نمایشەكانی پێشڕەو بە تایبەتی ئەم دوو ئیشەی كۆتایی (كاتی هاتووە، منی ئاوێنە) جۆرێك لە شپرزەیی و خۆكۆنەكردنەوەو نا ڕوونی هەیە لەو گوتارەی كە دەیەوێت بە بینەری بڵێت، ئەم حاڵەتە لە سەدا سەد پێچەوانەی زمانی ئاخافتن و زمانی نووسینی (پێشڕەوحسێن) خۆیەتی ئەو لە زمانی نووسین و وەرگێڕان و ئاخافتنی رۆژانەیدا زۆر بە ڕوونی و بێگرێ دەدوێت، بەڵام نازانم ئەم ئاڵۆزییە لە زمانی نمایشەكانییدا لە چییەوە سەرچاوەی گرتووە؟

دەرهێنان:

لەو دێڕانەی پێشوودا بۆچوونی خۆمم لە سەر دەرهێنان بە شێوەیەكی خێرا خستە ڕوو، ئەوەی ئێستا پێویستە بیڵێم وەزیفەی دەرهێنەرە لە بەرامبەر نمایشێكدا كە جۆرێك لە ئاڵۆزی و فرە مانایی و فرە مەدلولی و فرە هێمایی تێدا دەبینرێت، كە بە بڕوای من ئەم فرە چەشنەییانە لەم رەگەزانەدا ئەركی دەرهێنەری هێندەی تر ئاڵۆزكردووە كە نەتوانێت وا بە ئاسانی خۆی كۆبكاتەوە، بە تایبەتی لە بەرامبەر ئەو تیمپە جیاوازانەی كە ئەو هێنابونییە سیاقی نمایشێكەوە، كە هەریەك لەو رەگەزانەی كە ئەو ویستبووی ئیشی لە سەر بكات بە جیا مانای قوڵ و هێمای قوڵیان هەبوو، بەڵام لە چوارچێوەی نمایشەكەدا جگە لە قورسكردنی ئەركی دەرهێنەر جۆرێك لە ئاڵۆزیشی دروستكردبوو، هێنانی ئەو ماسیە لە سەرەتای دەركەوتنییەوە فەلسەفەیەكی روون و قوڵی هەبوو، پاشتر ئەو ماناو فەلسەفییە لە درێژەی نمایشەكەدا ون بوو، كتێبەكانی نێو نمایشەكەو ئەو كتێبە گەورەیە ئەركێكی سەرنجڕاكێشی هەبوو، كە جۆرێك لە تەفسیری تایبەتی هەڵدەگرت، كە سەرجەم خوێندنەوەو دنیابینین مرۆڤ لە ئاوێنەی ئەو كتێبەدا بێت، بەڵام پاش دڕاند و بێبایەخكردنی لە سەرەوەی تەختەكانی تەختەی شانۆ ئەو مانایەش ون بوو، ئەو تەسجیلە لە چەند حاڵەتێكدا مانای قوڵی هەبوو، بە تایبەتی لە تۆماركردنی دەنگی ئەكتەرەكان و لێدانەوەی، هێنانی ئەو موفرەدانە بەو شێوە تەختەییە، وەك تفەنگی ئەكتەرەكەو كورسییەكان و پەیژەو كەرەستەكانی تر جێگەی سەرنج بوو، بەڵام لە ناو ئەو قەرەباڵغییەی نمایشدا وون بوون، مردنی ئەكتەرەكان و زیندووبونەوەیان و ئەو گۆرانییە تێكشكاوو هۆرە تایبەتییانە كردارگەلێكی سەرنجڕاكێشبوون، بەڵام لە بەر ئەوەی زەمینەسازی تەواو بۆ دەركەوتنی ئەم حاڵەتانە نەكرابوو جۆرێك لە ونبوون و تێكەڵاوی دەبینرا لە نێوانیاندا. كە هەریەك لەو شتانەی كە باسمكرد بە جیا بۆ خۆی جوانییەكی سەرنجراكێشی هەبوو.

نواندن:

بۆخۆم لەم نمایشەدا یەكێك بوو لەو رەگەزانەی كە بە وریاییەوە چاودێرییم دەكرد، بەتایبەتیش لە بەر دوو خاڵ، یەكەمیان ئەو پێنج ئەكتەرەی تر كە خوێندكاری پەیمانگەی هونەرەجوانەكان بوون بۆ خۆم یەكەم جاربوو لە سەر تەختەی شانۆ بیان بینم، دووەم (كاردۆ عەزیز) وەك توانایەكی زۆر باش لە نواندندا هەمیشە جێگەی سەرنجی رەخنەگران و بینەرانە، بەڵام لایەنی یەكەم ئەو پێنج ئەكتەرە وەك ئەوەی لە نمایشێكدا دەركەوتوون بە دەر لە كارنامەو دیمەنەكانی پڕۆڤەی پەیمانگە ئەمە خاڵێكی گرنگە، بە تایبەتیش بوونی جۆرێك لە توانای سەركێشی لای هەندێكیان لە توانای دەنگی و جەستەیی، ئەمە دەبێتە ئەزموونێكی باش بۆ كاری داهاتوویان، بۆ ئەوەی لە زۆرترین ئەزموون، باشترین تواناو زۆرترین تەكنیك كۆبكەنەوە.
گەرچی خاڵی دووەم بە لای منەوە (كاردۆعەزیز)ە كە پێویستە كاردۆ بە خێرایی ئەم قۆناغە لە ئەزموونی كاری هونەریی تێپەڕێنێت، لە ماوەی ئەم پانزە ساڵەی كە من كاردۆم ناسیوە پێم وایە ئەزموونی ئەو لە سەر تەختەی شانۆ لە سێ قۆناغدا بوو، یەكەمیان قۆناغی خوێندكاری لە پەیمانگەی هونەرەجوانەكان، كە چەند ئەزموونێكی نواندنی باشی لەگەڵ هۆرێن غەریب هەبوو، لەوانە( ئۆڤیلیا، سەرەتا بەرد بوو)، قۆناغی دووەمی دوای تەواوكردنی پەیمانگە و كاركردنی هاوبەشی لەگەڵ گۆران عەلی كەریم و پێشڕەو حسێن، لە نمایشی ( كۆتایی رۆژێكی درێژ و ژیانی من) بینیومە، بە بڕوای من ئەم قۆناغە لە كاركردنی كاردۆ و پێشڕەو جۆرێك لە رێكخراوانەتر بوو، تا ئەو قۆناغەی ئێستایان، بە تایبەتیش ئەو كاتانەی چ گۆران چ پێشڕەو وەك دوو چاوی ورد لە خوارەوەی تەختەی شانۆوە چاودێری كاردۆیان دەكرد لە نواندندا، ئیتر نامەوێـت باسی توانای (سەرەتا بەرد بوو، ئۆڤیلیا) بكەم كە كاردۆ چ توانایەك بوو لە سەر تەختەی شانۆ، لە گەمەكردن بە یادەوەری و توانست و لێهاتوویی جەستەو دەنگی خۆی، كاردۆ لە هەر كاتێك و لە هەر جێگەیكدا بێـت دەتوانێت سەرنجی بینەران بۆ لای خۆی رابكێشێت و دەتوانێت بە دەرهێنەرەكان بڵێت توانایەكی گەورە لە سەر تەختەی شانۆ هەیە و چەند هەوڵبدەن ناتوانن فەرامۆشیبكەن، هەروەك چۆن (پێشڕەوحسێن) یش رۆژگارێك وەك ئەكتەر خاوەن ئەم توانایە بوو..
هیوادارم رۆژێك و لە نمایشێكی تردا ئەو توانا ئەفسوناوییانەی ئەم دوو كەسە ببینم و هەریەكەیان لە جێگەو پانتاییە فراوانەكەی خۆیدا ئەو بانگەشەیە بە من و بەو بینەرانە بڵێن كە بە جۆرێكی ورد سەیری كارەكانی ئەوان دەكەن.

*منی ئاوێنە.. ، وەرگیراو لە دەقی ( خۆتاوانباركردن) ی (پیتەر هاندیكە). دەرهێنانی پێشڕەو حسێن، نواندنی (كاردۆ عەزیز، رێباز قادر، هونەر عومەر، زانا نەوزاد، دیدار عومەر، راژان عەزیز).
ئێوارەی 20/6/2008 لە سەر هۆڵی پەیمانگەی هونەرجوانەكانی سلێمانی نمایشكرا، شانۆییەكەش بەرهەمی بەشی شانۆی پەیمانگەی هونەرجوانەكان بوو.