سه‌رۆکه‌ یاخی‌ بوه‌‌‌کانی کورد و شه‌هرستانی بێ مێژووناسه‌ سه‌ر ته‌نوریه‌کانمان
له‌ ساحیبقرانه‌وه تا سه‌رده‌شت
 

  

ئاشتی شئخ سه‌لام



به‌ درێژای مێژوی دیارمان هه‌ر له‌ململانێ و به‌رنگاربوونه‌وه‌ی زوڵم و زۆری داگیرکه‌راندابووین بێ پێکانی ئامانج هه‌رچۆنێ خوێندنه‌وه‌ی جودای بۆ بکه‌ین له شۆڕشی شێخه‌کانه‌وه‌ تا شۆڕشی نووێی هیچکامیان له‌یاخی بوون زیاتر هیچ مۆرکێکی نه‌ته‌وایه‌تی تێدا نادۆزیته‌وه ،به‌تێکڕا ‌هۆکاری که‌مکردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی ناوچه‌یی شێخه‌کان بووه‌ و دواتر به‌رگێکی به‌هاره‌ی شۆرشی به‌خۆیدا پۆشیوه بێ بوونی بنه‌مای پته‌و وه‌ ئاماده‌باشی و‌ له‌ یه‌که‌م بارانی پایزدا هه‌ڵوه‌ریوه‌. نه‌بوونی ڕۆحی یه‌ک ماڵی و خۆ به‌ گه‌وره‌تر زانینی هه‌ریه‌ک له‌ سه‌ره‌یاخی بووکان فرسه‌تی نه‌داوه‌ یه‌کتر وه‌ک یه‌کلا قبووڵ بکه‌ن تاله‌به‌ره‌نگاربوونه‌وه‌دا دوژمن که‌ڵکی لێ وه‌رنه‌گرێ به‌ڵکوو هۆکاری سه‌ره‌کی بوه داگیرکه‌ران هێزی ئێمه‌یان پێ په‌رت و لاواز کردوه،‌ توانیویانه‌ سه‌ره‌ک خێڵه‌کانمان هه‌ڵفریوێنن نه‌ک میلله‌ت ،‌ خۆدزینه‌وه‌یان له‌ هۆکاره‌ سه‌ره‌کیی داڕمانی یاخی بونه‌که‌یان خستۆته‌ ئه‌ستۆی دوژمن گوایه‌ کوردیان هه‌ڵخه‌ڵه‌تاندوه‌ ،بیریان چوه‌‌ گه‌ر دوژمن دوژمن بێ دایم له‌هه‌وڵدان ئه‌بێ تۆ بدۆڕێیت ئه‌وه‌ش یاسای سروشته‌ی مرۆڤه‌ ‌وه ‌کاری خۆیه‌تی به‌چاکی کردوویه‌تی، هه‌رده‌م سه‌ره‌کان هۆکاره‌ به‌رچاوه‌کان بۆ ساده‌ترین مرۆڤ ، میلله‌تیان پێ خه‌فانوه‌ فێڵیان لێکردوین نه‌ک دوژمن ،کام یاخی بوون و پووکانه‌وه‌ به‌رامبه‌ر عاره‌ب ،فارس یا تورک بوختان به‌ دوژمن نه‌کراوه ‌ته‌ پارسه‌نگ ، به‌ڵکو نه‌بوونی کاریزمای سه‌رکرده‌ و هه‌ژاری فیکری و نه‌بوونی پلانی و زه‌مینه‌ی گونجاو هۆکاری دواکه‌وتنی خه‌باتی نه‌ته‌وایه‌تیمان بوه‌‌ ئه‌بوایه‌‌ شان به‌شانی میله‌تانی چوارده‌ورمان بووایه‌ نه‌ک له‌ دوای شه‌ڕه‌ جیهانیه‌کان. کلتوری کوردییه‌ .هۆکار نه‌ک ئاینیی وه‌ک هه‌ندێ له‌ خۆ به‌چه‌پ زانه‌کان کردویانه‌ته‌ به‌هانه‌ گه‌ر موسڵمان بوونی کورد تانه‌ی له‌سه‌ربێ و هۆی دواکه‌وتنی خه‌باتی بێ، خۆ عا‌ره‌ب و فارس و تورک وه‌ک ئێمه‌ بوون بۆ لای ئه‌وان نه‌بۆته‌ هۆکار. دیاره‌ له‌ بوختانکردندا خه‌ڵاتی نۆبل مان پێ به‌خشراوه‌. ئاشبه‌تاڵه‌کانی سه‌رکرده‌کانمان مێژووی له‌وه‌ زۆرکۆنتره‌. ‌به‌ میراتی له‌ بارزانی بۆمان مابێته‌وه‌ ئه‌مه‌ بوختان کردنه‌ پێی ،‌گه‌ر بمانه‌وێ لاپه‌ڕه‌کانی مێژوومان هه‌ڵبده‌ینه‌وه‌ پێوویستمان به‌مێژوو نووس و شوێنه‌وارناسه‌ کورده‌کانمان نابێ که‌کاتێ باسی مێژومان ئه‌که‌ن داهێنانی نووێی ئه‌کادیمیان دۆزیوه‌ته‌وه‌، سه‌رچاوه‌ی زانیاریه‌کانیان وه‌ک سه‌رگورشته‌ به‌زمانی بازاڕ ئه‌ڵێن بیرمان دێ باوکمان وای ووت وابوو وابزانم فڵان ساڵ بوو له‌ قسه‌ی پیرێژنه‌کانی سه‌رته‌نوور زیاتر هیچ زانیاریکی به‌به‌ڵگه‌وه‌ تێدانیه‌ گه‌ر ئه‌مه‌ حاڵی ئاکادیمیه‌کانمان بێ قووڕ به‌سه‌ر ئێمه‌ی میلله‌ت .وه‌ک ئاماژه‌م پێ کرد پێوویستمان پێیان نابێ .به‌ناو شۆڕشه‌کانمان بۆ به‌دیهێنانی مافی کوردو کوردستانیان سه‌رکرده‌کانی له‌ منداڵێکی لاساری خۆماڵی و گووێڕایه‌ڵی داگیرکه‌ر زۆرتر نه‌ بوونه.‌ به‌درێژایی سه‌ده‌یه‌ک له‌ خوێن ڕژانی کورد هه‌پی به‌یاز له‌ده‌ستمان تۆپیوه‌ دووشه‌شیان خستۆته‌ده‌ست دوژمن . دیاره‌ قه‌ده‌ری ئه‌م میله‌ته‌ هه‌تیوی بێ باوکه‌، زڕباوه‌کانمان ئه‌م دایکه‌ خاکه‌‌یان به‌داگیرکه‌ر فرۆشتوه‌ به‌شی ئێمه‌ش مه‌ساسه‌ی خوێن مژینمان وه‌ نوو‌قلی ترش و شیرین‌ . بۆ پێوانه‌کردنی مێژوومان پێوویستمان به‌دراسه‌یه‌کی قوول نابێ به‌س به‌ *سامپڵ ێکی بچوک‌ ئه‌ویش به‌ وه‌رگرتنی له‌ 2003 وه‌ ‌ نه‌ دوژمن ئه‌توانێ بی گۆڕێت نه ‌خۆمان زه‌مان زه‌مانی عه‌وله‌مه‌یه‌ نه‌ک سه‌رته‌نووری مێژووناسان ڕووداوه‌کان وه‌ک خۆی ده‌بینرێ وه‌رگرتنی ئه‌و سامپله‌ مێژووییه‌ پێوویستی به‌ یه‌که‌یه‌که‌ له‌سه‌ری پێوانه‌ بکرێ ،باشترین یه‌که‌ش بۆی *شه‌هرستانی یه‌ و په‌یوه‌ندیه‌ گوریس گوریسێنه‌که‌یه‌تی له‌گه‌ل سه‌رکرده‌کورده‌کاندا گه‌ر سه‌یری مێژووی ئه‌م کابرایه‌ که‌ین هه‌موو حاڵه‌ته‌کانی تێدایه که‌دوژمن به‌ر‌امبه‌رمان ئه‌نجامی داوه‌‌ کاردانه‌وه‌ی سه‌ره‌کورده‌کانیش چۆن بوه‌ . ‌به‌راوردێ به‌کورتی هه‌ڵه‌ی سه‌رانی کورد نه‌ورۆزی 2003 نیمچه‌ ده‌وڵه‌تێکمان هه‌بوو سه‌رۆکمان حسابی بۆ ئه‌کرا عاره‌ب بێ ‌ڤیزه‌ نه‌‌ی ئه‌توانی سه‌ردانی بکا ،کورد له‌شکرێکی هه‌بوو ،په‌یوه‌ندی ڕاسته‌و خۆی هه‌بوو کورد هه‌رقل بوو کوردستان پێ ئه‌وترا عێراقه‌که‌ی که (another iraq)‌بوو سه‌کۆی به‌ناوو ئازادی بوو ،نه‌ورۆزی ئاشبه‌تاڵه‌که‌ی 2010 له‌دوای هه‌ڵبژاردنه‌کان کورد په‌راوێز خرا ‌ ده‌وڵه‌تی نه‌ماوه‌ خاکی چۆته‌ئاوو له‌شکری ملیشیایه‌ سه‌رۆکه‌کان ده‌عوه‌تی داگیرکه‌رانیش ئه‌که‌ن ئاوڕیان لێ ناده‌نه‌وه‌ سه‌کۆی ئازادی بۆ ته‌ قه‌سابخانی سه‌رده‌شته‌کانمان .کورد ئه‌بێ ڤیزه‌ له‌عاره‌ب وه‌رگرێ به‌قۆپی بمان کاته‌ سه‌ره‌ک کۆمار به‌ده‌عوه‌تی قه‌ل که‌کورد مله‌قوورته‌یه‌کیشی به‌رنه‌که‌وت.
بابگه‌ڕێنه‌وه‌ سه‌رکاک نا شه‌هرستانی
1. 2003 واسیته‌ی ئه‌کرد سه‌رۆکی هه‌رێم به‌س چاوی پێ بکه‌وێ
مانگی 5 ی 2006 بوه‌ وه‌زیری نه‌وت دوو ڕۆژ دوای ده‌ست به‌کاربونی له‌پۆسته‌که‌ی هێرشی کرده‌ سه‌ ر کورد چۆن به‌دڕێژایی مێژوو داگیرکه‌رانمان به‌س ده‌سه‌ڵاتیان هه‌بووبێ په‌لاماریان داوین .
2. کاتێ کورد نه‌وتی ڕه‌وانه‌کرد تانه‌ی گرت گوایه‌ یاسایی نیه‌ کاتێ درۆکانی ده‌رکه‌وتن وه‌عدی دابوو ڕێژه‌ی هه‌نارده‌کردنی نه‌وت بکاته‌ 4 ملیۆن به‌رمیلله‌ڕۆژێکدا بۆی نه‌کرا ووتی کورد ئه‌توانێ نه‌وت هه‌ناردی ده‌روه‌بکا نه‌ به‌مافی ئێمه‌ی زانی بێ به‌لکو ته‌نگه‌ژ‌ه‌ی خۆی سازش پێ بکا دروکه‌ی بشارێته‌وه.‌
3. له‌نزیکبونه‌وه‌ هه‌ڵبژاردنه‌کاندا هێرشی ده‌ست پێ کرده‌وه‌ سه‌ر کورد تاعاره‌به‌ شۆ فێنیه‌کان ده‌نگی پێ بده‌ن
4. کاتێ بانگه‌شی په‌رله‌مان کرا بۆ لێپێچینه‌وه‌ بای دایه‌وه‌ به‌لای کوردا یا کاتێ ئیئتتلافی شیعه‌ ترسیان لێ نیشت عه‌لاوی بێته‌سه‌ره‌ک وه‌زیران
5. ده‌ستی کرده‌وه‌ به‌هێرش کردنه‌ سه‌ر کورد له‌دوای پێکهێنانی ئیئتلافی گه‌وره‌ له‌گه‌ل ده‌وله‌تی یاسا لێره‌دا بۆمان روون ئه‌بێته‌وه‌ دوژمنانی کورد کاتێک ئاوڕێکی ره‌حمه‌ت له‌کورد ئه‌ده‌نه‌وه‌ له‌روانگه‌ی داننان نیه‌ به‌مافه‌کانمان به‌س به‌گوێره‌ی به‌رژه‌وه‌ندییه‌کانی خۆیانه‌ به‌پلانه‌وه‌ ئه‌چنه‌ پێش له‌ کورد له‌ هه‌مانکاتدا داریکیشیان به‌ده‌سته‌وه‌ له‌سه‌ر سه‌رمان جا گوریسه‌که‌ی ده‌ستیان خۆیان چۆن به‌رژه‌وه‌ندی نه‌ته‌وایه‌تی وتائیفیان پێوویست بکا شلی ئه‌که‌ن یا توند کوردیش لاوازترین به‌رامبه‌ره‌ بۆ یان. په‌یوه‌ندی به‌رژه‌وه‌ندی له‌گه‌ڵ ئێران و تورکیا له‌لایه‌ک تۆپباران له‌لایه‌کیش هه‌رێم دا ئه‌دۆشن، به‌غداش هه‌ره‌وه‌ها ئه‌وه ‌لێره‌دا به‌رچاوی ساده‌یه‌کی وه‌ک من ئه‌که‌وێی سه‌ره‌کانمان ده‌یشارنه‌وه‌ ڕێکه‌وتن یان یا ململانێ یان له‌گه‌ل داگیرکه‌ر‌ان به‌س له‌سه‌ر بنه‌مای دارایی یه کاتێ دوژمنمان لێ ئه‌که‌ن به‌ برا له‌سه‌ر بری نه‌وت و پاره‌ و کورسیه‌ بۆخۆیان نه‌ک دۆزی نه‌ته‌وایه‌تی کورد و خاک . هه‌ندێ له‌سه‌ره‌کانمان سه‌رسامن به‌ ئیسرائیل و جوو ئه‌ی بۆ کراسێکتان له‌وان دانه‌دڕی به‌ یه‌ک‌ له‌سه‌ر ده‌ی ئه‌و ملیاره‌ دۆلارانه‌ی شه‌ڕیان له‌سه‌رئه‌کرد‌ له‌گه‌ل به‌غدا و وه‌ریان گرتوه‌ باله‌بری ئه‌وه‌ی سلێمانی و هه‌ولێرو دهۆکتان تاپۆ کرد با خاکه‌ داگیرکراوه‌کانمانیان پێ بکڕیایه‌ته‌وه‌ هه‌موو خانوو به‌ره‌ی ناو که‌رکووک 125 هه‌زار پارچه‌ ئه‌رزوو خانووه‌ ئه‌کرا دڵ و قودسی کوردستانیان به‌ به‌شێکی ئه‌وپاره‌یه‌ بکڕیایه‌و با به ‌تاپۆ بتان خستایه‌ته‌ سه‌ر خۆتان .‌
ئه‌و کات ئێمه‌ش ئه‌مان ووت به‌راست سه‌رۆکن شه‌ری بودجه و پاره ‌وله‌ %17 بۆ دۆزی کورده‌ نه‌ک دۆزی گیرفان .
پیاچونه‌وه‌یک به‌ ووته‌کانی شه‌هرستانی بۆ وه‌بیر هێنانه‌وه
23.5.2006
وه‌زیری‌ نه‌وتی‌ عێراق هه‌نارده‌کردنی نوتی هه‌رێم ئه‌بێ ڕه‌زامه‌ندی به‌غدی له‌سه‌ر بێ وه‌ پاره‌ی فرۆشتنه‌که‌شی بێته‌ خه‌زنه‌ی حوکمه‌ت ناوه‌ند
21.8.2006
ئه‌نجوومه‌نی پارێزگای که‌رکووک له‌ به‌یاننامه‌یه‌کدا ره‌خنه‌ی له‌ حسێن شه‌هرستانی وه‌زیری نه‌وتی عێراق گرتووه‌ چونکه‌ له‌م سه‌ردانه‌ی دوایی بۆ که‌رکووک چاوی پێیان نه‌که‌وتووه‌
27.11.2007
(پسپۆڕی‌ نه‌وت پشتگیری‌ له‌ هه‌ڵوێستی‌ شه‌هرستانی‌ ده‌كه‌ن دژ به‌ گرێبه‌سته‌ نه‌وتیه‌كانی‌ كورد
27.11.2007
حسێن شه‌هرستانی* وه‌زیری نه‌وتی عێراقی دایه‌وه‌ كه‌ له‌ چه‌ند رۆژی رابردوودا رایگه‌یاندبوو حكومه‌تی عێراق له‌گه‌ڵ حكومه‌ته‌كانی (سوریا، توركیا و ئێران)دا رێككه‌وتووه‌، بۆ ئه‌وه‌ی رێگه‌ له‌ هه‌نارده‌ی نه‌وتی هه‌رێمی كوردستان بگرێت.
26.3.2008
وه‌زیری‌ نه‌وتی‌ عێراق ئاماده‌ نه‌بوو پێشوازی‌ له‌وه‌فدێكی‌ ئه‌نجومه‌نی‌ پارێزگای‌ كه‌ركوك بكات
11.06.2008
وه‌زیری نه‌وت حوسێن شه‌هرستانی: عێراق ڕۆژانه شه‌ش ملیۆن به‌رمیل ده‌نێرێته ده‌ره‌وه له‌چوارچێوه‌ی پلانێكی درێژخایه‌ندا
21.08.2008
حسێن شه‌هرستانی: به‌هۆی گرێبه‌سه‌ته‌کانی حکومه‌تی هه‌رێمه‌وه‌ به‌یاساکانی سه‌دام کارده‌که‌ین
27/9/2008
شه‌هرستانی: گرێبه‌سته‌كانی‌ حکومه‌تی هه‌رێم نه‌خراونه‌ته‌ به‌رده‌ست حكومه‌تی‌ مه‌ركه‌زی‌ و پێداچوونه‌وه‌یان بۆ نه‌كراوه‌، له‌به‌ر ئه‌وه‌ نایاسایین
24.11.2008
بیره‌ نه‌وتییه‌كانی‌ كوردستان به‌بۆڕییه‌كانی‌ نه‌وتی‌ عیراق ده‌به‌سترێته‌وه‌
له‌كۆنگره‌یه‌كی‌ رۆژنامه‌نووسیدا بۆ هه‌ریه‌ك له‌سه‌رۆكی‌ حكومه‌تی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان نێچیرڤان بارزانی‌‌و وه‌زیری‌ نه‌وتی‌ عیراق حسێن شه‌هرستانی‌، رۆژی‌ دووشه‌ممه‌، بارزانی‌ رایگه‌یاند كێڵگه‌ نه‌وتییه‌كانی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان به‌بۆڕییه‌ نه‌وتییه‌كانی‌ عیراق ده‌به‌سترێته‌وه‌
5.3.2009
حسێن شه‌هرستانی‌ وه‌زیری‌ نه‌وتی‌ عێراق رایگه‌یاند كێلگه‌ نه‌وتیه‌كانی‌ باكوری‌ عێراق له‌ ژێرده‌ستی‌ پێشمه‌رگه‌دایه‌
6.2.2010
حسێن شه‌هرستانی‌: هه‌رێم مافی‌ ئه‌وه‌ی‌ نیه‌ هه‌نارده‌كردنی‌ نه‌وت رابگرێت
13.2.2010
حسێن شه‌هرستانی... نه‌وتی هه‌رێم نه‌وتی عێراقه‌ و پێویسته‌ بسپێردرێته‌وه‌ به‌ حكومه‌تی ناوه‌ندی

09.05.2010
حسێن شه‌هرستانی‌: گه‌یشتوینه‌ته‌ رێكه‌وتنێك له‌باره‌ی‌ ناكۆكییه‌كانی‌ بواری‌ نه‌وت له‌ نێوان هه‌ولێر و به‌غدا
حسێن شه‌هرستانی‌ ماده‌یه‌ك دژی‌ هه‌رێمی‌ كوردستان بۆ پڕۆژه‌ یاسای‌ بودجه‌ی‌ ساڵی‌ 2010 پێشنیار ده‌كات
16.05.2010
شه‌هرستانی‌: له‌گه‌ڵ‌ هه‌ولێر رێككه‌وتوین نه‌وتی‌ هه‌رێم بداته‌ وه‌زاره‌تی‌ نه‌وت
16.05.2010
حسێن شه‌هرستانی‌، وه‌زیری‌ نه‌وتی‌ عێراق رایگه‌یاندبو، به‌په‌سه‌ندكردنی پرۆژه‌ یاسای‌ نه‌وت‌و گاز هه‌رێمی كوردستان ده‌سه‌ڵاتی ئیمزاكردنی گرێبه‌ستی‌ له‌گه‌ڵ كۆمپانیا بیانییه‌كاندا نابێت
20.05.2010
حکومه‌تی عێراق ره‌زامه‌ندی له‌سه‌ر هه‌نارده‌كردنی نه‌وتی هه‌رێم نیشاندا

سه‌رچاوه‌:
ئه‌رشیفی شرق ئه‌وسه‌ت
سایتی وه‌زره‌تی نه‌وت
به‌رنامه‌ی مێژوی کورد کوردسات
سایدی سبه‌ی
ڤیبی کیدیا

* سامپل نمونه‌یه‌ک [عینة]
*حسێن ئیبراهیم شه‌هرستانی 1942 له‌ که‌ربه‌لا له‌دایک بوه‌ وه‌ خوشکه‌زای ئایه‌توللا عه‌لی سیستانی یه.‌ زانای ئه‌تۆمی یه‌ساڵی 1980 گیراو ئه‌مری له‌سێداره‌دانی ده‌رچوو توانی له‌ به‌ندینخانه‌ ڕابکا له‌ساڵی 1991 وه‌ له‌ ئه‌مه‌ریکا بوه‌. مانگی 5 2006.. کرابه‌ وه‌زیری نه‌وتی عێراق
کتێبه‌کانی :ڕاکردن به‌ره‌و ئازادی
چه‌ند په‌ڕه‌یه‌ک بۆ ڕۆژه ته‌نگه‌ژه‌کانی له‌به‌ندینخانه‌ی سه‌دام

ئاشتی شئخ سه‌لام
ف. ماینس


 

           

 

24/05/2010

 

goran@dengekan.com

 

dengekan@yahoo.com