|
له‌ماوه‌ی رابردوودا له‌لایه‌ن چاپخانه‌ی ره‌نجه‌وه،
كتێبێكی شیعری قه‌باره بچوك بۆ شاعیری ناسراوی
دووره نیشتمان ( جه‌مال غه‌مبار) چاپ‌و بلاوكرده‌وه،
ئه‌م كتێبه شیعرییه كه ده قه‌سیده‌ی كورت‌و
درێژی له‌خۆ گرتووه، به‌شێكه له ئه‌زموونی
شیعری جه‌مال غه‌مبار كه له‌ماوه‌ی ده ساڵی
ژیانی مه‌نفایدا نووسیونی‌و به‌بوونی هێناون.
بێگومان قسه‌كردنی جدی له‌سه‌ر ده‌نگه شیعریه
داهێنه‌ره‌كان، به‌رپرسێتییه‌كی گه‌وره‌ی ئه‌ده‌بی
ئه‌خلاقییه‌‌و ناكرێت لامسه‌لایی و راگوزه‌رانه
ته‌نها به‌پشت به‌ستن به توانا سنورداره عه‌قڵیی‌و
فكریه‌كانی خۆمان بێت، چونكه ئه‌گه‌ر به‌و ساده‌ییه
له سه‌ر ئه‌زمونی قوڵ‌و ده‌وله‌َمه‌ندی هه‌ر
شاعیرێك قسه بكه‌ین، دوواجار وه‌ك ئه‌وه وایه
به‌پای په‌تییه‌وه به‌ناو شوشه‌دا هه‌نگاو بنێین،
وه‌لێ به‌پێی توانا هه‌وڵده‌ده‌ین كورته
ناساندێك بۆ كتێبی ( روبارێك به‌قه‌ڵه‌می خۆی) بكه‌ین
به‌و ئومێده‌ی بتوانین خزمه‌تێك به‌و ئه‌زموونه
شیعریه‌ی ناو دوو توێی ئه‌م كتێبه بكه‌ین‌و به‌رچاو
روونیه‌ك بده‌ین به خوێنه‌ران له‌سه‌ر دنیای
تێكسته شیعریه‌كانی ناو ئه‌م كتێبه.
غه‌مبار له‌پێشه‌كیه‌كی كورت‌و پوختی ئه‌م كتێبه‌یدا
ده‌ڵێت: چۆن ده‌چنه ناوباخچه‌ه‌یك ئاوا وه‌رنه
ناو بارانی ئه‌م شیعرانه‌وه،له‌گوڵجاری ئه‌م
دیوانه‌وه داوه‌تتان ده‌كه‌م سه‌مایه‌كی هێمن له‌گه‌ڵ
ئه‌م وشانه‌دا بكه‌ن، پێمخۆشه ئه‌وه بڵێم بۆ ئه‌وه‌ی
شیعر ئه‌و سیحره‌ی له‌ده‌ست نه‌دات كه هه‌موومان
ئه‌باته‌وه لای ژیان، هه‌موومان ئه‌باته‌وه لای
حه‌قیقه‌ت، بۆ ئه‌وه‌ی شیعر هه‌میشه ئه‌و نه‌یژه‌نه
جوانه بێت خه‌مه ئینسانیه‌كانمان بژه‌نێت، شیعر
هه‌رده‌م ئه‌و نه‌سیمه بێت رۆحمان بخاته سه‌ر له‌ره‌ی
بیركردنه‌وه له‌و عیشقه‌ی كه پێی ده‌ژین، بۆ
خاتری هه‌موو ئه‌و به‌هایانه‌ی شیعر هه‌ڵگریه‌تی،
ئه‌ز حه‌ز ده‌كه‌م هه‌میشه رێز له‌شیعر بگرم.
ئه‌وه‌ی پێشتر ئاگاداری شێوازی نووسینی شیعری غه‌مبار
بوبێت، دركی به‌و حاڵه‌ته نامۆیی‌و ته‌نهاییه
كردووه كه سایه‌ی به‌سه‌ر فه‌زای خه‌یاڵ‌و فكرو
پانتایی ده‌قه‌كانیدا كێشاوه، ته‌نهایی‌و
نامۆبوونی ئه‌و له‌ناو نیشتماندا به‌جۆرێك له‌پڕۆسه‌ی
نووسیندا فۆڕمه‌ڵه ببوو كه مرۆڤ هه‌ستی ده‌كرد
كۆمه‌ڵێك ده‌نگی دژ به‌یه‌ك له‌ناو ناخیدا
هاواریانه‌‌و ناگه‌نه شوێنێك، ئه‌و به‌قوڵی خۆی
دابوویه ده‌م شه‌پۆله تاریكه‌كانی ره‌شبینی، هه‌ر
بۆیه له‌ڕێگه‌ی شیعره‌وه هه‌وڵی ده‌دا یان بڵێین
پڕۆژه‌یه‌كی هه‌بوو بۆ سه‌رله‌نوێ تێچوونه‌وه به‌ناو
ژیاندا، ئێستاش كه له‌مه‌نفا ده‌ژی له‌فۆڕمێكی
جیاوازتری نامۆیی‌و ته‌نهاییدا ده‌ژی‌و له‌ره‌وتی
ئه‌و تێكستانه‌ی له‌پشت زه‌ریا زۆر دووره‌كانه‌وه
نووسیونی زیاتر هه‌ست به‌حاڵه‌ته ده‌روونیه‌كانی
شاعیر ده‌كرێت، ئه‌و تێكستانه‌ی له‌ده‌ره‌وه‌ی
نیشتمان نووسیونی گوزارشتێكی ته‌واون له رۆحێكی
ماندو و ناجێگر كه ته‌واو پاپه‌ندن به شوێن‌و هه‌ڵگری
شوناسی خه‌مه ئینسانیه‌كانی تاكی نامۆ و ته‌نهان،
پرسیار گه‌لێكن له دۆزینه‌وه‌ی رێگاكانی ئاسووده‌یی،
كۆمه‌ڵێك گومانی شیرینن له حه‌قیقه‌تی بوون و
ژیان، روانینێكی ته‌واو روون‌و شاعیرانه‌ن بۆ
رابردوو چ وه‌ك شوێن و چ وه‌ك كات كه زۆرجار له‌ناو
فه‌زای ئه‌و كات‌و شوێنه‌دا كاره‌سات‌و یاده‌وه‌ری
رژاون‌و هه‌میشه به‌ر ئاگایی شاعیرانه‌ی ده‌كه‌ون،
كه بێگومان له دنیای قه‌سیده‌كانی ناو ئه‌م
كتێبه‌یدا ره‌گه‌زی شوێن‌و كات پانتاییه‌كی زۆریان
داگیر كردووه‌‌و له‌ڕێگه‌ی سۆزێكی زۆره‌وه له
دیالۆگێكی به‌رده‌وامدایه له‌گه‌ڵ نیشتمان‌و مرۆڤ‌و
ئازار‌و یاده‌وه‌ریه‌كانیدا.
له قه‌سیده‌ی (نامبینی چۆن پایز ده‌بمه‌وه..
نامبیستیت چه‌ند له گۆرانیه بێڕه‌نگه‌كانی ئاو
ده‌چم)دا، شاعیر جۆره په‌شیمانییه‌كی له‌و هیجره‌ته‌ی
خۆی هه‌یه كه نیشتمانی جێهێشتووه، ئه‌و به‌هۆی
زاڵبوونی فه‌زای شیعریه‌وه به‌سه‌ر رێگاكانی سه‌فه‌ره
دوورو درێژ‌و پڕ له‌زه‌حمه‌ته جه‌سته‌یی‌و ده‌روونیه‌كانیدا
ده‌ڵێت:
هه‌تا ئه‌وێ باهه‌رچی گڕی سۆزی عاشقان هه‌یه
له‌خه‌رمانی هیجری من به‌رببێت،
با گوڵه‌كانی سینه‌م له‌گه‌ڵ هه‌ناسه‌كانی تۆدا
بمرن ئه‌ی ته‌نیا!
با شه‌قام‌و دره‌خته غه‌ریبه‌كانی ئه‌وێم
له‌گه‌ڵ ئێواره‌ی تۆدا پیاسه‌یه‌ك بكه‌ن ئه‌ی ته‌نیا..!
شاعیر له‌و په‌ڕه‌گرافه‌وه ئیعلانی نامۆبوونی خۆی
ده‌كات له‌مه‌نفا‌و سۆزی بۆ یاده‌وه‌ریه‌كانی
نیشتمان ده‌جوڵێت، له‌راستیدا كۆی ئه‌م قه‌سیده‌یه
له چیرۆكی پیاوێك ده‌چێت كه رۆژگار پێی سه‌فه‌ری
لێكردبێت به‌كه‌وشداو ناچاری سه‌ر هه‌ڵگرتنی
كردبێت بۆ كه‌ناره‌كانی غه‌ریبی، پیاوێك كه له‌یه‌كه‌م
خاڵی سنووره‌وه رۆح و دڵی لای نیشتمان داده‌نێت‌و
نالی ئاسا به‌جه‌سته‌یه‌كی وشكی بێگیانه‌وه خۆی
ده‌دات به‌ده‌م شه‌پۆله‌كانی كۆچه‌وه، چونكه
ئیدی ئه‌و ده‌زانێت رووه‌و شارستانیه‌ت‌و كلتوورو
دنیایه‌ك هه‌نگاو ده‌نێت كه پێی نامۆیه‌‌و له‌گه‌ڵ
شعوریدا ناته‌بان:
ئه‌و نیگه‌رانه له‌وه‌ی
ئه‌م شارانه بۆچی رقیان له ئاسمانه !
ئه‌م ماڵانه له‌به‌ر خاتری چیی بێ په‌نجه‌ره‌ن
ئه‌و توڕه‌یه له‌وه‌ی كه‌س ناپرسێت
ئه‌رێ گوڵ هه‌یه بزانێت له‌كوێ جێماوه دڵی ئه‌و
؟
له‌قه‌سیده‌ی ( تا ئه‌به‌د چاوه‌ڕێ ، هه‌میشه
نائومێد وه‌ك چناری عاشقان) یشدا، هه‌مان حاڵه‌تی
شعوور كردن به ته‌نهایی‌و نامۆیی له‌فۆڕمێكی هونه‌ریتردا
دوو باره ده‌بێته‌وه، ئاخر ئه‌گه‌رچی كۆی ئه‌زموونی
شیعری‌و به‌تایبه‌ت شیعره‌كانی ناو ئه‌م كتێبه‌ی (جه‌مال
غه‌مبار) له‌چوارچێوه‌ی یه‌ك جۆر زمانی ده‌ربڕیندا
ده‌سووڕێنه‌وه، به‌ڵام ئه‌فسوونه‌كه‌ی له‌وه‌دایه،
فۆڕم‌و مانای جیاواز له‌ڕێگه‌ی گه‌مه‌ی زمانه‌وانییه‌وه
ده‌به‌خشێت به‌شیعره‌كان‌و دواجار له ئاستێكی به‌رزی
هونه‌ریدا وێنه‌كانی خۆی بنیاد ده‌نێت به‌جۆرێك له‌ناو
وێنه‌یه‌كی شیعریدا خوێنه‌ر ناچار ده‌بێت بۆ پێگه‌ی
بوونی خۆی بگه‌ڕێت:
ماڵی شیعرم
وه‌ك دڵی باخ، وه‌ك هه‌تاوی پێش مردن
وه‌ك په‌نجه‌ره‌ی گریانی خۆم له‌سه‌ر پشته !
بۆ ئه‌م ماڵه هه‌یه به پێڵاوی قسه‌ی ره‌قه‌وه
دێته ژورێ !
هه‌یه به‌شمشێری بوختانه‌وه
سه‌ده‌كانی رووناكیم به كوژراوی بۆ فڕێئه‌داته
حه‌وشه‌وه.
هه‌یشه به‌باده‌ی سڵاوه‌وه
هه‌ر له‌شه‌وی كۆلانه‌وه هاواری ماچ ده‌كات !
وشه گه‌لی وه‌ك پێڵاو و شمشێر و قسه‌ی ره‌ق‌و سه‌ر
بڕین، له‌لایه‌ن شاعیره‌وه هێماگه‌لێكن بۆ سه‌رده‌مێكی
ترسناك‌و بێڕوحم كه تێیدا مرۆڤ ماندوو ده‌بێت له‌هه‌موو
شتێك، مه‌دلولاتی ئه‌م وشانه ئاماژه‌ن بۆ چركه
ساتێك كه ئیدی مرۆڤ بێئاگایی‌و له‌ناكاودا چاوه‌ڕوانی
قه‌ومانی شتێك ده‌بێت ره‌نگه له‌رۆحیدا رووبدات
یاخود له‌شوێنێكی شعوریدا، بێمتمانه‌یی‌و نا
ئارامی ده‌روونی ده‌بنه واقیعێكی داسه‌پاو و
شوێنی شته جوان‌و به‌ها پیرۆزه‌كانی ئینسان ده‌گرنه‌وه.
ئه‌م قه‌سیده هه‌وڵێكی شاعیرانه‌ی شاعیره بۆ
دۆزینه‌وه‌ی ده‌ریچه‌یه‌ك هه‌تا لێوه‌ی ته‌ماشای
نیشتمان‌و سلێمانی یه‌ك به‌یه‌كی ئه‌و شوێنانه
بكات كه یاده‌وه‌ریه‌كانی شاعیری لێڕژاوه‌‌و
رۆژگارێك له ئامێزیاندا گۆرانی خۆشه‌ویستی چڕیوه،
ئه‌و به‌حه‌سه‌ره‌ته‌وه ئاوات ده‌خوازێت بۆ ته‌نها
جارێك بگه‌ڕێته‌وه لایان‌و بۆنی كۆلان‌و سنه‌وبه‌رو
گوڵه‌كانی بكات، له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا دڵنیایه له‌وه‌ی
سلێمانی ئێستا شاره‌كه‌ی جاران نییه‌‌و ته‌واوێك
رۆژگار گۆڕیویه‌تی، بۆیه گومان ده‌كات له‌وه‌ی كه
ئه‌گه‌ر بشگه‌ڕێته‌وه بیروه‌ریه‌كانی حاشای لێبكه‌ن‌و
شار بڵێت نایناسم:
وه‌ك بڵێیت رۆحم به‌ر دڵی ژنێك ده‌كه‌وێت
یان مردنێك چاوه‌ڕێمه،
یان وه‌ك بڵێیت به‌یانییه‌كی تر كۆتره‌كانی
نیشتمان له‌فڕینێكی تردا نه‌بینمه‌وه !
( رۆژانێك سلێمانی له‌وێ بوو لای خودا) ئاستی هه‌ستكردن
به غه‌ریبی‌و تاسه‌ی بینینه‌وه‌ی شار و پله‌ی ته‌نهایی‌و
سۆز و گومان، له‌م قه‌سیده‌دا به‌رزتر ده‌بێته‌وه،
هێزێك له‌ناوه‌وه‌ی ڕا ده‌یجوڵێنێت‌و به‌ره‌و
نیشتمان‌و شار، ده‌نگێك له نادیاره‌وه ده‌یخاته
سه‌ر كه‌ڵكه‌ڵَی گه‌ڕانه‌وه، له‌راستیدا خودی گه‌ڕانه‌وه
له‌لای غه‌مبار ته‌نها پرسێكی فه‌نتازی‌و شاعیرانه
نییه، به‌ڵكو زیاتر پڕۆژه‌یه‌كی پێویسته بۆ
درێژه دان‌و به‌رده‌وامی له ژیاندا كه رۆحی ئه‌و
پێویستیه‌تی، مرۆڤ بۆ ئه‌وه‌ی له‌حه‌قیقه‌تێكی یه‌ك
ره‌هه‌نددا نه‌ژی، هه‌میشه شه‌رعیه‌ت به‌وه ده‌دات
كه له‌ژیان ناڕازیه‌‌و هه‌وڵ ده‌دات بۆ گۆڕینی
دۆخه زاتیه‌كانی خۆی، وه‌لێ غه‌مباری شاعیر له
ده‌ره‌وه‌ی ئه‌م ته‌فسیره‌ی ئێمه‌وه له ناو
شیعرو پڕۆسه‌ی داهێناندا هه‌وڵ بۆ ژیان‌و دنیایه‌كی
تر ده‌دات‌و له‌حه‌قیقه‌تیكی تر ده‌گه‌ڕێت كه وزه‌یه‌كی
زاتری پێببه‌خشێ بۆ به‌رده‌وام بوون، به‌لام
دیسان پرسیار‌و گومانه‌كان ناخی ده‌كرۆشن‌و زاڵده‌بن
به‌سه‌ر ئه‌و پڕۆژه‌یه‌ی كه بۆ گه‌ڕانه‌وه
كێشاویه‌تی:
ئێستا له‌به‌رده‌م شورا قوڕاویه‌كانی سلێمانیدا
به باوه‌شێك مه‌نفاوه راوه‌ستاوم..
ئه‌م دڵه شیعره‌ی من چه‌ند سه‌یره؟
ئاخر ره‌نگه ئه‌و
ئێستا منی وه‌ك عاشقێ له ئاوێنه‌كه‌ی ده‌رهێنابێ‌‌و
ره‌نگه وێنه‌كه‌می له‌ت‌و په‌ت كردبێ‌‌و
دابێتی به‌ده‌م تانجه‌رۆی مردنه‌وه
ره‌نگه بڵێت ئه‌م قه‌له‌نده‌ره كێیه
شه‌ڕ به‌خۆم‌و شه‌قام‌و چراكانم ده‌گێڕێت؟
پێی بڵێن به‌و قه‌له‌نده‌ره بڵێن
تازه من ئه‌و ناناسم
من باخچه‌كه‌ی جاران نییم.
شاعیر ده‌زانێت شار گه‌وره بووه‌‌و پڕ بووه له
گوناه.. پڕ بووه له‌خه‌تا‌و ئه‌و به‌رائه‌ته‌ی
منداڵی جێهێشتووه، ئه‌و دڵنیایه له‌وه‌ی سه‌رده‌مێك
هه‌ڵیكردووه له‌گه‌ڵ خۆیدا زریانی بێوه‌فایی
هێناوه، ئه‌گه‌رچی شاعیر به‌هه‌مان به‌رائه‌تی
منداڵی جارانه‌وه دێته‌وه بۆ شار، به‌لام شار
ئیدی ئه‌وی له ئاوێنه‌كه‌ی خۆیدا ده‌رهێناوه‌‌و
نایناسێته‌وه، نیگه‌رانی شاعیر له‌م قه‌سیده‌یه‌دا
ئه‌وه‌نده‌ی له‌ده‌ست زه‌مه‌ن‌و رۆژگاره ئه‌وه‌نده
له‌خودی شارو ئه‌و شوێنانه نییه كه ئه‌م خۆشی
ده‌وێن‌و شیعریان بۆ ده‌ڵێت.
دواجار ئه‌و په‌ڕه‌گرافه شیعریانه‌ی له كتێبی (
روبارێك به‌قه‌ڵه‌می خۆی) وه‌رمانگرتوون، ته‌نها
بۆ ناساندنێكی كورتی دنیای ئه‌و تێكستانه‌یه كه
مه‌نفا به جه‌مال غه‌مباری نووسیوه، ئه‌وه‌نده‌ی
ئێمه ئاگادار بین له‌سه‌ر ئه‌و چه‌مكانه‌ی كه جه‌مال
غه‌مبار له‌شیعره‌كانیدا كاریان له‌سه‌ر ده‌كات
زۆر نووسراون‌و تا ئه‌ندازه‌یه‌كیش له‌لایه‌ن چه‌ند
قه‌ڵه‌مێكی دنیای ره‌خنه‌وه راڤه‌ی شیعره‌كانی
كراون، ئه‌ز بێگومانم له‌وه‌ی كه ده‌قی نه‌مر و
جاوید، ئه‌و جۆره ده‌قانه‌ی كه له‌رۆحی مرۆڤه‌وه
نزیكن، پێویستیان به ته‌فسیركردن‌و لێكدانه‌وه‌ی
فره ره‌هه‌ندی زیاتر هه‌یه، ره‌نگه زۆرجار ده‌قێكی
ناوازه‌‌و جوان ببێته هۆی نووسینی بابه‌تێكی ره‌خنه‌یی
فره مه‌وداو فره ره‌هه‌ند كه ئاستی تێگه‌یشتمان
زیاتر بكات‌و مه‌ودای بینینمان فراوانتر بكات.
|
