من زۆر له‌و باوڕه‌دا نیم که‌ سه‌رۆک و سه‌رکرده‌کانی کوردستان له‌و باوه‌ڕه‌دا بن له‌ڕێگه‌ی ئاخاوتن و نامه‌ گۆڕینه‌وه‌وه‌ هه‌ڵوێسته‌ دهکه‌ن له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و کرداره‌ چه‌وتانه‌ی که‌ له‌په‌نا ده‌ستی ئه‌واندا ڕووده‌دات. بێمتمانه‌بوون به‌ ئه‌وان له‌ئه‌زموونێکه‌وه‌یه،‌ که‌ نه‌ک به‌ته‌نیا من، به‌ڵکو خه‌ڵکانێکی زۆر ده‌نگی ناڕه‌زایه‌تی و تووڕه‌بوونیان به‌گوێی ده‌سته‌ڵاتداراندا چپاندووه، که‌چی ووه‌ڵامێکیان چنگ نه‌که‌وتووه‌‌. له‌کاتی کوشتنی دوعادا نامه‌یه‌کی تری له‌م بابه‌ته‌م ئاراسته‌ی ئه‌وان‌ کرد، به‌ڵام هه‌ڵوێست وه‌رنه‌گرتن و ناجدی بوونیان له‌به‌رامبه‌ر ئه‌و کرداره‌ پڕ له‌ شه‌رم و دژه‌ مرۆییه‌دا، وای لێکردم که‌ زیاتر سوور بم له‌سه‌ر ئه‌و باوه‌ڕه‌ی که‌‌ زۆرجار ده‌سته‌ڵات ته‌مبه‌ڵترین یه‌که‌یه‌ له‌به‌رامبه‌ر ئاڵوگۆڕپێکردن یاخوود ڕووبه‌ڕوو بوونه‌وه‌ له‌ گه‌ڵ ڕوودا و کاریگه‌رییه‌ نێگه‌تیڤه‌کانی له‌گۆمه‌ڵگادا. وا بۆ جارێکی تر له هه‌ستێکی پڕ تووڕه‌یی و شه‌رمه‌زاربوونم له‌وه‌ی که‌رۆژکارێک هاوڵاتی هه‌رێمێک بووم‌ که‌ تێیدا جیگه‌ی ده‌نگێکی ئازادی له‌چه‌شنی سه‌رده‌شت عوسمانی ڕۆژنامه‌نووسی تێدا نابێته‌وه،‌ وه‌ دێوه‌زمه‌کانی تییونی خوێن ده‌ستی پڕتاوانی خۆیان به‌جه‌سته‌ی تیینوی ئازادی سه‌رده‌شت‌ سووور کرد، وه‌ سه‌رباری گشت بێئومێدیه‌کم به‌ له‌ده‌سته‌ڵاتدارانی هه‌رێم، ئه‌م نامه‌یه‌ ئاراسته‌ی ئه‌وان ده‌که‌مه‌وه‌.
به‌رپرسانی هه‌رێمی کوردستان، ئێوه کاتێک باس له‌ئازادی و ئاسایشی هه‌رێم ده‌که‌ن، بانگێشه‌کانتان ته‌نانه‌ت گوێی ئاسمانیش که‌ڕ ده‌کات. کاتێک له‌شاشه‌ی ته‌له‌فزیۆنه‌کانتانه‌وه‌ سه‌رقاڵی چاوپێکه‌وتن و پێشاندانی مانۆره‌ سیاسییه‌کانتانن، مرۆڤ شاگه‌شکه‌ ده‌که‌ن به‌ به‌ڵێن و په‌یمانه‌ یۆتۆپیاییه‌کانتان. که‌چی له‌پایته‌خته‌که‌تاندا، که‌زۆر جار به‌ قه‌ڵای دیمۆکراسی، یاخوود به‌ شاری ئایدیاڵی پێکه‌وه‌ ژیان له‌عێراقدا ده‌یشوبهێنن، چه‌ندین کاری قێزه‌وه‌ن و پڕ له‌شه‌رمه‌زاری ئه‌نجام ده‌دریت، که‌ دوا کاره‌ستیان تیرۆرکردنی سه‌رده‌شته‌. که‌چی ئێوه‌ش زۆر بیده‌ربه‌ستانه‌ له‌ڕێگه‌ی به‌ڕۆتینکردن و ئاسایکردنه‌وه‌ی ئه‌و تاوانه‌، له‌میدیاکانه‌وه‌ ده‌ڵێن هه‌ندێ سه‌ره‌دوامان ده‌ستکه‌تووه‌ . ئه‌م جۆره‌ تاوانانه و چۆنێتی هه‌ڵوێست نواندنتان له‌به‌رامبه‌ریان‌، ئه‌و هۆکارانه‌ن که‌ ئه‌زموونی ده‌سته‌ڵاتداریتی ئیوه‌ ڕۆژ دوای ڕۆژ ناشرینتر ده‌کات. بێهه‌ڵوێست بوونتان له‌ئاست ئه‌م جۆره‌ ڕفتاره‌ دژه‌ مرۆییانه‌دا‌، پێچه‌وانه‌ی ته‌واوی بانگێشه‌و به‌ڵێنه‌کانتانه‌. چونکو له‌سایه‌ی ده‌سته‌ڵاتدارێتی ئێوه‌دا ‌کوشتنی خه‌ڵکانی چالاک له‌بواری ڕه‌خنه‌گرتن له‌ کاره‌ چه‌وت و گه‌نده‌ڵییه‌کانتان بووه‌ته‌ کارێکی ڕووتین و ئاسان.
ئێوه‌ بۆ یه‌ک چرکه‌ هه‌ڵوێسته‌یه‌ک بکه‌ن، سه‌رده‌شتی ڕۆژنامه‌نووس چه‌ند ڕۆژێک پێش ئێستا هه‌ناسه‌ی ده‌دا، کۆمه‌ڵێک خه‌ون و ئاره‌زووی هه‌بوو. ئه‌و تاکه‌ ڕێگه‌ بۆ گه‌یاندنی په‌یام و به‌ده‌ستهێنانی ئاره‌زووه‌کانی، بێجگه‌ له‌نووسین وقه‌ڵه‌م و دایه‌لۆک کردن هیچ شتێکی تری نه‌بوو. ئێوه‌ بیهێننه‌ پێش چاوی خۆتان، مرۆڤێک له‌هه‌وڵی ئه‌وه‌دا بوو که‌ دایه‌لۆک و ڕه‌خنه‌ بکاته‌ فه‌رهه‌نگ له‌ووڵاته‌که‌ی خۆیدا، که‌چی له‌په‌نا ده‌ستی ئێودا تیرۆر کرا.
ئێوه‌ بۆ چرکه‌یه‌ک وورد ببنه‌وه‌ له‌ مێژووه‌ی ده‌سته‌ڵاتدارێتی ئێوه‌دا چه‌ند خه‌ڵکانی چاڵاک له‌بواره‌ کۆمه‌ڵایه‌تی و سیاسی و ڕۆژنامه‌وانیه‌کاندا زۆر ناجوامێرانه‌ له‌ناو چوون‌‌. ئاخر ئێوه‌ خۆ داوای لێبوردنتان له‌خه‌لک کرد بۆ ئه‌و کوشت و بڕه‌ی که‌ له کوردستان به‌ڕپاتان کرد که‌ تاکو ئێستاش برینه‌کانی ساڕێژ نه‌بوون. که‌چی ڕفاندن و ئازاردانی که‌سانی چاڵاکی سیاسی ئه‌و دیاردانه‌ن که‌ به‌رهه‌می ده‌سته‌ڵاتی چه‌ند ساڵه‌ی ئێوه‌ن.‌ ئێوه‌ له‌و ماوه‌ دوور و درێژه‌ی حکومڕانیتاندا، هه‌میشه‌ له‌به‌ره‌یه‌کی نیگه‌تیڤه‌وه‌ مامه‌ڵه‌تان له‌ گه‌ڵ خه‌ڵکانی ڕۆژنامه‌نووس و چالاکه‌وانی سیاسی و کۆمه‌ڵایه‌تیدا کردووه‌. ئێوه‌ هه‌میشه‌ دوور بوونه‌ له‌ هه‌ڵوێست نواندنی پۆزه‌تیڤانه‌ به‌رامبه‌ر به‌و کردارانه‌ی که‌ گۆمه‌ڵگا ناشرین ده‌کات و زیان به‌ مرۆڤه‌کان ده‌گه‌یه‌نێت. به‌ نیگه‌رانییه‌وه‌ مێژوو‌ی ده‌سته‌ڵاتداریتی ئێوه‌ برییته‌ له‌‌و تابه‌تمه‌ندیانه‌ که‌ ئێوه‌ له‌به‌ره‌ی مرۆڤی پۆزه‌تیڤ جیاکردوه‌ته‌وه‌ و داتانده‌ماڵێت له‌ گشت سۆزێکی مرۆڤ دۆستی. ئێوه‌ له‌به‌ره‌ی پوزه‌تیڤی خه‌ڵک نا‌ژمێردرێن و که‌لێنێکی زۆر قووڵتان له‌نیوان خۆتان و خه‌ڵکی ئازادیخواز درووستکردووه‌. چونکو مرۆڤی پۆزه‌تیڤ له‌هه‌ر بوارێکدا چالاک بێت، هه‌وڵه‌کانی ئه‌و هێما کردنه‌ بۆ لایه‌نی چاکه‌ی مرۆڤ، که‌ برییتیه‌ له‌خۆشویستینی ژیان و کارکردن بۆ قووڵکردنه‌وه‌ی نه‌ریته‌کانی ئاشتی و ئازادی، نه‌وه‌ک له‌ناوبردنیان. که‌چی له‌ژێر ده‌سته‌ڵاتدارێتی ئێوه‌دا‌ ئه‌م جۆره‌ که‌سانه‌ له‌نێو ده‌بردرێن.
سه‌باره‌ت به‌ هه‌ڵوێست نواندن و چۆنێتی مامه‌ڵه‌کردنتان له‌گه‌ڵ نه‌یارو که‌سانی جیاواز‌دا پێم خۆشه‌ نمونه‌یه‌ک له‌ چۆنێتی هه‌ڵوێست نواندنی پۆزه‌تیڤانه‌تان به‌بیر بێنمه‌وه‌، هه‌رچه‌نده‌‌ به‌هێچ شێوه‌یه‌ک چاوه‌ڕوانی هه‌ڵوێستێکی له‌وه‌ بابه‌ته‌ نیم له‌ ئێوه‌، چونکو ئه‌و‌ جوامێرییه‌ له‌ که‌سانی وه‌ک ئێوه‌وه‌ زۆر دووره‌. نیڵسن ماندێلا که‌ له‌به‌رامبه‌ر نه‌یاره‌کانی خۆیدا زۆر جوامێرانه‌ رفتاری کرد، وه‌ له‌ڕێگه‌ی کرداره‌کانییه‌وه‌ ئه‌وانیشی فێر ماناکانی پێکه‌وه‌ژیان له‌گه‌ڵ جیاوازی و ئازادییه‌کاندا کرد. ماندێلا‌‌ ڕابه‌ری خه‌ڵکێکی کرد که‌ به‌ئه‌ندازه‌ی خه‌ڵکی کوردستان ده‌رده‌سه‌ری و زوڵم و کوشتن و بڕینیان بینی. به‌ڵام ئه‌و بوو به‌ ماندێلا و ئێوه‌ش ڕۆژ دوای ڕۆژ له‌خه‌ڵکی دوور ده‌که‌ونه‌وه‌ و له‌سه‌نگه‌ری دوژمنکارانه‌وه‌ مامه‌ڵه‌ له‌گه‌ڵ ئه‌و که‌سانه‌دا ده‌که‌ن که‌ نایانه‌وێت چاوپۆشی له‌کاره‌ ناشرینه‌کانی ئێوه‌ بکه‌ن. ماندێلا بۆ زیاتر له‌ 27 ساڵ له‌لایه‌ن ده‌سته‌ڵاتدارانی ووڵاته‌که‌یه‌وه‌ زیندانی کرا. کاتێک که‌ئازاد کرا، زۆری پێ نه‌چوو له‌ڕێگه‌ی هه‌ڵبژاردنه‌وه‌ بوو به‌ سه‌رۆکی ووڵاته‌که‌ی. ماندێلا سه‌رۆک بوو وه‌کو ئێوه‌، به‌ڵام جیاوازی ئه‌و له‌وێدا بوو که‌ کاتێک ‌هاوڕێکانی‌ ماندێلا لێیان پرسی ئێستا تۆ سه‌رۆکی ووڵاتی و پێمان خۆشه‌ بزانین ئه‌ته‌وێ چی له‌و که‌سانه‌ بکه‌ین که‌ تۆیان بۆ ئه‌و ماوه‌ دوورو درێژه‌ زیندانی کرد. ماندێلا له‌ ووه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌دا پێیان ده‌ڵێت: ئه‌گه‌ر من نه‌توانم له‌و که‌سانه‌ ببورم باشتر وایه‌ بچمه‌وه‌ زیندان‌. به‌رزی ئه‌م هه‌ڵوێسته‌ی ماندێلا له‌وه‌دایه‌ که‌ فه‌رهه‌نگی ئاشتی و پێکه‌ژیانی به‌رقه‌رارکرد له‌نێوان سپی پێست و ڕه‌شپێسته‌کانی وولاته‌که‌ی. که‌چی ئه‌وه‌ی له‌مێژووی هه‌رێمدا له‌ژێر ده‌سته‌ڵاتدارێتی ئێوه‌دا تۆمارکراوه‌، به‌هیچ شێوه‌یه‌ک قابیلی به‌راورد کردن نییه‌ له‌گه‌ڵ رفتارێکی له‌ چه‌شنی ئه‌وه‌ی ماندێلا. له‌ژێر ده‌سته‌ڵاتی ئێوه‌دا، بێجگه‌ له‌و ماڵوێرانیانه‌ی که‌به‌سه‌ر خه‌ڵکدا هێناتان، چه‌ندین که‌س به‌شێوازی زۆر نا جوامێرانه‌ تیرۆکران له‌به‌ر ئه‌وه‌ی زۆر ئاشکرا ‌ڕه‌خنه‌یان له‌ئێوه‌ گرت و گه‌نده‌ڵییه‌کانی ئێوه‌یان ئاشکراکرد‌. هه‌ر له‌ماوه‌ی ئه‌م چه‌ند ساڵه‌ی ڕابردوودا، ئه‌گه‌ر که‌سێک شتێکی نووسیبێت و دڵی ئێوه‌ی "سه‌رکرده‌ی مه‌زنی" ڕه‌نجاندووبێت، ئه‌وه‌ ڕووبه‌ڕووی لێپرسینه‌وه‌ و زیندانیکرن، یاخوود کوشتن بووه‌ته‌وه‌.
ئێوه‌ زۆر جار باس له‌ شه‌فافیه‌ت ده‌که‌ن و بڕیاره‌ به‌شێک له‌سه‌رقاڵییه‌کانی ئه‌م ده‌وره‌یه‌ی ده‌سته‌ڵاتداریتیتان بۆ ئه‌م گرفته‌ له‌کوردستاندا بخه‌نه‌گڕ. به‌ڵام شه‌فافیه‌ت به‌ته‌نیا ئه‌وه‌ نییه‌ که‌بزانیین کام ووزاره‌ت، یاخوود داهاتی فڵانه‌ وه‌زیر چه‌نده‌ و چۆن مامه‌ڵه له‌گه‌ڵ بوودجه‌ی ووزاره‌ته‌که‌یدا ده‌کات. شه‌فافیه‌ت پێویسته‌ له‌گشت بواره‌ جیاوازه‌کانی ده‌سته‌ڵاتکردندا بێت. که‌چی تاکو ئێستا بۆ زۆربه‌ی حاڵه‌تی تیرۆرکردنه‌کان پشتگوێخستن هه‌وڵی سه‌ره‌کی ئیوه‌ بووه‌ و هێچ که‌سێکی تایبه‌ت تاوانبار نه‌کرا و دیاریش نه‌کرا کێن ئه‌نجام ده‌رانی ئه‌و کاره‌ پڕ له‌شه‌رمه‌زارییانه‌. له‌ژێر ده‌سته‌ڵاتدارێتی ئێه‌وه‌دا، ئه‌م جۆره‌ مامه‌ڵه‌کردنه‌ بووه‌ به‌ به‌شێک له‌فه‌رهه‌نگی سیاسی له‌ کوردستاندا. ئه‌گه‌ر بۆ چه‌ند ساڵێک بگه‌ڕێینه‌وه‌، که‌یسی تیرۆرکردنه‌کان گه‌واهی ئه‌م فه‌رهه‌نگه‌ پڕ شه‌رمه‌زاریه‌ن‌. لێره‌دا به‌ته‌نیا هه‌ندێ ناو ڕیزده‌که‌م که‌ ئێوه‌ هیچ کارێکتان نه‌کرد بۆ ئاشکراکردنی ئه‌و ده‌سته‌ خوێناویانه‌ی که‌ له‌پشت ئه تاوانانه‌وه‌ بوون و تیرۆرکردنی سه‌رده‌شتیش خه‌ریکه‌ به‌هه‌مان شێوه‌ به‌ڕی ده‌که‌ن. له‌ سلێمانی به‌کر عه‌لی، فه‌رهاد فه‌ره‌ج هتد، له‌ هه‌ولێر شاپوور، قابیل و هتد، له‌ بادینان، کامیل رووف، نه‌زیر عومه‌ر. من دڵنیام ناوی زۆرم له‌بیر چووه‌، به‌ڵام تیرۆرکردنی ئه‌م که‌سانه‌، له‌و ناوچانه‌ بووه‌ که‌ده‌سته‌ڵاتی ڕه‌های هه‌ردوو حزبه‌ سه‌ره‌کیه‌که‌ی تێدا زاڵ بووه‌. ‌گومانکردن له‌ئێوه‌ و هه‌ڵوێسته‌کانتا سه‌باره‌ت به‌م رفتاره‌ دژه‌ مرۆییه‌ ته‌نانه‌ت هه‌ندێ جار له‌ده‌ره‌وه‌ی سنووری کوردستانیشدا بووه‌. بۆ نمونه‌، سۆرانی مامه‌ حه‌مه‌ که له‌که‌رکووک تیرۆرکرا و ‌په‌نجه‌ی گومان به‌ئاشکرا خرایه‌ سه‌ر لایه‌نێک‌، به‌ڵام ئه‌و تاوانه‌ش له‌ژێر تارمایه‌کی زۆردا خرایه‌‌ نێو‌ ده‌فته‌ری بێده‌ربه‌ستی و هێڕشه‌کانتانه‌وه‌ بۆ سه‌ر خه‌ڵکانی ڕۆژنامه‌نووس و چاڵا له‌بواره‌ سیاسیه‌کاندا.
دیاره‌ گێڕانه‌وه‌ و ناوهێنانی ئه‌و قوربانیانه‌ی ده‌ستی تیرؤر وه‌ک کوڵاندنه‌وه‌ی برینێکی قووڵ وایه‌ بۆ زۆرێکمان. به‌ڵام ووردبوونه‌وه‌ لێیان،‌ ئه‌و لێکچوونه‌مان پێشان ده‌دات که‌‌ له‌شیاوازی هه‌ڵوێست وه‌رگرتن له‌ ئاستی تیرۆرکردنه‌کاندا هه‌یه‌. ئه‌وه‌مان پیشان ده‌دات که‌ ئه‌و که‌سانه‌ی ده‌یانویست و ده‌یانه‌وێت ئازادی بیروڕا و یه‌کسانی له‌بواره‌ جیاجیاکانی کۆمه‌ڵگادا به‌رقه‌رار بێت، دووژمنی ئێوه‌ی "سه‌رکرده‌ی مه‌زن" له‌به‌ر ئه‌وه‌ی ئێوه‌ قه‌ڵسده‌بن نه‌ک به‌ ته‌نیا به‌ ده‌مووچاوی ئه‌وان به‌ڵکو دووژمنی سه‌رسه‌ختی ئازادیشن که‌ ئه‌وان هه‌ڵگری په‌یامه‌که‌ین‌‌. ئێوه‌ به‌نیازن کۆمه‌ڵگا به‌کوێ بگه‌یه‌نن له‌ڕێگه‌ی ئه‌م جۆره‌ مامه‌ڵه‌کردنانه‌تانه‌وه‌ سه‌باره‌ت به‌ئه‌م جۆره‌ تاوانانه‌. ئێوه‌ باس له‌ بنه‌ماکانی سۆسیالدیمۆکراتی و مافی مرۆڤ و ئه‌و کۆده‌ مۆراڵیانه‌ ده‌که‌ن که‌ له‌کۆمه‌ڵگا دیمۆکراسییه‌کاندا به‌رقه‌رارن، که‌چی ڕۆژ دوای ڕۆژ خۆتان له‌هه‌ر پره‌نسیپێکی مۆراڵی داده‌ماڵێنن و سنووره‌کانی ئازادی له‌خه‌ڵک ته‌سکتر ده‌که‌نه‌وه‌.
ئێوه‌ زۆرکه‌سی سیاسی و ئاکتیڤیستتان له‌زیندانه‌کانتان توند کرد له‌ژێر بیانووی جۆراوجۆردا، به‌ڵام کاتی ئه‌وه‌ هاتووه‌ بانگێشه‌ بۆ یه‌کتری قبووڵکردن و ژیان له‌گه‌ڵ جیاوازیه‌کاندا بکه‌ن. کاتی ئه‌وه‌ هاتووه‌، دوور له‌ ئه‌جیندای حزب و به‌رژه‌وه‌ندیه‌ بۆره‌کانتان، لایه‌نی چاکه‌ی مرۆف بوونتان به‌کار بێنن و کێ له‌پشت ئه‌و جۆره‌ تیرۆرانه‌وه‌یه‌ به‌سزاری خۆی بگه‌یه‌نن و کۆمه‌ڵگایان لێ بپارێزن. ئێوه‌ ئه‌رکتانه‌ ئاسایش و ئارامی خه‌ڵک بپارێزن، خه‌ڵکی (به‌هه‌ر شیوازێک) بێت بۆ ئه‌وه‌ ده‌نگی به‌ ئێوه‌دا تاکو به‌ ئاسووده‌ی له‌گه‌ڵ ئێوه‌دا به‌هه‌ره‌مه‌ندبێت له‌گشت خێر و خۆشییه‌کانی ئه‌و ووڵاته‌، نه‌وه‌ک پێچه‌وانه‌که‌ی، که‌ ڕۆژ دوای رۆژ دیواری ئه‌و جیاوازییه‌ به‌رزتر و به‌رزتر ده‌که‌ن له‌نێوان خۆتان و خه‌ڵکدا. ئه‌گه‌ر ئێوه‌ به‌ڕاستی وه‌ک بانگێشه‌ی بۆ ده‌که‌ن که‌ خۆتان به‌ "باوکی" نه‌وه‌کانی ئه‌و ووڵاته‌ ده‌زانن، ئه‌وه‌ ئاشكراکردن و سزادانی بکوژانی سه‌رده‌شتان له‌ئه‌ستۆیه‌. ئێوه‌ که‌ ئاماده‌ نین ‌به‌هیچ شێوه‌یه‌ک ده‌ستبه‌رداری کورسی و پۆسته‌کانتان بن، ئه‌بوایه‌ تیرۆرکردنی سه‌رده‌شت وای لێبکردبنایه‌ که‌ به‌شه‌رمه‌زارییه‌ ده‌ست له‌پۆسته‌کانتان هه‌ڵبگرن و داوای لێبوردن بکه‌ن له‌ فاشل بوونتات له‌پاراستنی گیانی ئه‌و ده‌نگانه‌ی که‌ده‌یانه‌وێت کۆمه‌ڵگا بخه‌نه‌ سه‌ر ڕێچکه‌یه‌کی درووست. ئێوه‌ که‌ هێنده‌ تینووی ده‌سته‌ڵاتن باشتر وایه‌ بکوژانی سه‌رده‌شت ئاشکرا بکه‌ن، وه‌ئه‌و به‌رپرسیارێتیه‌ له‌خۆتاندا پیشانبده‌ن که‌ ده‌توانن گیانی هاوڵاتییانتان بپارێزن، ئه‌گینا خه‌ڵکی کوردستان چیتر ئه‌وه‌تان لێقبووڵ ناکه‌ن‌‌.

كاوه‌ حه‌سه‌ن
به‌هاری 2010
Kawa2010@gmail.com