|
كوردستان
كۆمه‌ڵێك پرسیار هه‌یه كه ده‌بێت له خۆمانی بكه‌ین
و له دووتوێی وه‌ڵامه‌كانیانه‌وه بچینه ناو
تێگه‌یشتنی كۆمه‌ڵگاوه له كوردستان . به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌ت له كوردستاندا سه‌ربه‌خۆیه , یان به‌شێكه
له به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی عێراقی ؟ به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌ت له كوردستاندا كوردییه , یان چه‌ند
پێكهاته‌یه‌كی نه‌ته‌وایه‌تی جیاوازیشی له ته‌كدایه
؟ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی هه‌ر چوار پارچه‌كه‌ی
كوردستان , یه‌ك به‌ره‌ن ,, یان چوار به‌ره‌ی
سه‌ربه‌خۆن له یه‌كتری ؟ كێ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ته
له كوردستاندا و كێش به‌ره‌ی تاكی هه‌موانییه ؟
هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا
كامانه‌ن ؟ ئایا هێزی به‌ره‌ی تا هه‌موانی له
كوردستاندا هه‌یه ؟ ئه‌گه‌ر هه‌یه كامه‌یه و
ئه‌گه‌ر نیشه بۆچی ؟
با له پرسیاری یه‌كه‌مه‌وه ده‌ست پێبكه‌ین . بۆ
ئه‌وه‌ی بزانین به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا
سه‌ربه‌خۆیه یان نا , ده‌بێت بگه‌ڕێینه‌وه بۆ
سه‌رچاوه‌ی تاكی تایبه‌ت له مێژوودا و له‌وێشه‌وه
بزانین خاسیه‌تی ناسیۆنالیستی هه‌یه یان نییه‌تی .
وه سه‌ربه‌خۆییه‌كه‌ی به په‌یوه‌ست به
ناسیۆنالیستییه‌كه‌یه‌وه هه‌یه , یان به‌ده‌ر له
ناسیۆنالیستییه‌كه‌ی . تاكی تایبه‌ت كه خۆبه‌خۆ له
خێزانه‌وه په‌یدا بووه و هۆی په‌یدابوونه‌كه‌شی
هه‌بوونی هێزی خۆی و هه‌بوونی خێزان بووه ,, نه
نه‌ته‌وه‌ی هه‌بووه تا بزانێت نه‌ته‌وایه‌تی چییه و
نه نیشته‌جێش بووه تاكو بزانێت نیشتمان چییه .
كه‌واته به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له بنه‌ڕه‌تدا نه
نه‌ته‌وه په‌روه‌ره و نه نیشتمان په‌روه‌ر .
له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌شدا كه به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت هه‌ردوو
دیارده‌ی نه‌ته‌وه و نیشتمان به فه‌رمی ناناسێت ,
كه‌چی هه‌ردووكیشیان داهێنه‌ری ئه‌ون . با كه‌مێك
بچینه ناویه‌وه و باسه‌كه تۆزێك وورد بكه‌ینه‌وه .
تاكی تایبه‌ت و تاكی هه‌موانی له به‌شه بوونیه
ناوه‌كییه‌كاندا , جیاوازییان نییه له‌گه‌ڵ یه‌كتریدا
. واته هه‌ردوو لایان وه‌كو یه‌ك ده‌سه‌ڵاتخوازن ,
خۆویستن , حه‌زیان به خاوه‌ندارێتییه , حه‌زیان به
خۆشه‌ویستی و ڕابواردن و سێكسه , حه‌زیان به جوانی و
پۆشته‌وپه‌رداخی و ڕێز و مه‌زنایه‌تییه . هه‌ردوو
لایان حه‌زیان به گه‌شتوگوزاره , حه‌زیان به
خواردنی خۆشه , حه‌زیان به خۆده‌رخستنه , حه‌زیان
به سه‌رنج ڕاكێشانه . به كورتییه‌كه‌ی مرۆڤ وه‌كو
تاك له سه‌رانسه‌ری جیهاندا و له به‌شه بوونییه
ناوه‌كییه‌كانیدا " جیهانی ناوه‌وه‌یدا " جیاوازییان
له‌گه‌ڵ یه‌كتریدا نییه . به‌شه بوونییه
ناوه‌كییه‌كانی مرۆڤ " به خیاڵ و به ئاره‌زووه‌كان و
به هه‌سته‌كان و به خه‌ونه‌كانیه‌وه " , لای هه‌موو
كه‌سێكه‌وه , وه‌كو یه‌ك , سنوور نه‌ناسن . لای
هه‌مووشیانه‌وه , وه‌كو یه‌ك , توانای سنووربه‌ندییان
هه‌یه . ده‌سه‌ڵاتخوازی كه یه‌كێك له
ئاره‌زووه‌كانی مرۆڤه , لای هه‌موو كه‌سێكه‌وه ,
وه‌كو یه‌ك , هه‌یه و سنوور نه‌ناسیشه . هه‌موو
مرۆڤێك ده‌سه‌ڵاتخوازه و هه‌موو مرۆڤێكیش هه‌وڵی
به‌كارهێنان و كه‌ڵه‌كه كردنی ده‌دات .
من له نووسینه‌كانی پێشوومدا و به‌جیا له‌م نووسینه‌م
كه له‌سه‌ر به‌ڕێز " فاروق ڕه‌فیق " ه , له‌سه‌ر
مرۆڤ و ده‌سه‌ڵات به بڕێكی باش دوواوم , بۆیه
لێره‌دا ته‌نیا وه‌كو وه‌بیرهێنانه‌وه‌یه‌ك , چه‌ند
ئاماژه‌یه‌كی كورت و خێرای پێده‌ده‌م . من له‌و
نوسینانه‌مدا ده‌سه‌ڵاتم پێناسه كردووه به هه‌بوونی
هێز و به‌كارهێنانی بۆ سه‌روه‌ری . وه هه‌ر خودی ئه‌و
پێناسه‌یه‌شم به‌ڵگه‌یه بۆ ئه‌وه‌ی كه هه‌موو كه‌سێك
خاوه‌نی ده‌سه‌ڵاته " واته هه‌موو كه‌سێك هێزی
هه‌یه و به‌كاری ده‌هێنێت بۆ سه‌روه‌ری خۆی " . ئه‌م
جۆره‌م له ده‌سه‌ڵات ناو ناوه ده‌سه‌ڵاتی تاكایه‌تی
. تاڵان كردنی ده‌سه‌ڵات به‌هۆی ئه‌م كه‌توار" واقیع "
ه‌وه بوونی هه‌یه . واته ئه‌گه‌ر خودی ده‌سه‌ڵات ,
لای تاكه‌وه بوونی نه‌بێـت , تاڵان ناكرێت . كه‌واته
ده‌سه‌ڵات لای هه‌موو كه‌سێكه‌وه بوونی هه‌یه ,
بۆیه تاڵان ده‌كرێت . تاكی تایبه‌ت به‌و هۆیه‌وه كه
هێزی هه‌بووه و به‌كاری هێناوه بۆ سه‌روه‌ری خۆی ,
یانی خاوه‌نی ده‌سه‌ڵات بووه . وه به‌و هۆیه‌شه‌وه
كه خاوه‌نی هێزێكی زیاتر بووه له سه‌رجه‌می
ئه‌ندامانی خێزانه‌كه‌ی , یانی خاوه‌ن ده‌سه‌ڵاتێكی
زیاتر بووه له هه‌موویان . ئه‌مه ئیتر فاكته , ڕێك
وه‌كو هه‌بوونی خێزان فاكته . هه‌ر خودی ئه‌م دوو
فاكته‌یه , كه تاڵان كردنی ده‌سه‌ڵات ده‌كات به
كه‌توار " واقیع " . تا ئه‌و شوێنه‌ی كه تاكه‌كان
تاڵانی ده‌سه‌ڵاتی یه‌كتری ناكه‌ن , ده‌سه‌ڵاته‌كان
سروشتیین , به‌ڵام كه ده‌كه‌وونه تاڵانكردنی
ده‌سه‌ڵاتی یه‌كترییه‌وه , ئیتر ده‌سه‌ڵاته‌كان "
واته ده‌سه‌ڵاته تاكایه‌تییه‌كان " سروشتی بوونی
خۆیان ده‌ده‌ۆڕێنن و ده‌بن به ده‌سه‌ڵاتی تاڵانكه‌ر و
تاڵانكراو .
ئاره‌زووه‌كانی مرۆڤ هه‌موویان په‌یوه‌ستن به
یه‌كترییه‌وه و له تۆڕێكی ئۆرگانیكیدا
په‌یوه‌ندییه‌كانیان ئاوێته‌ی یه‌كتری بوون .
په‌یوه‌ندییه‌كانی ئاره‌زووه‌كان " خواسته
ده‌روونییه‌كان " به پێی یاسای , سه‌ربه‌خۆیی له‌سه‌ر
بنه‌مای دابڕانه‌وه , چوونه‌ته پرۆسه‌ی
چالاكییه‌كانیانه‌وه له‌گه‌ڵ یه‌كتریدا . هه‌موو
یه‌كێك له ئاره‌زووه‌كان , سه‌رقاڵی كرده‌یی
كردنه‌وه‌ی ئه‌رك و ئامانجه‌كانیه‌تی . ئه‌رك لای
ئاره‌زوو , خۆبه‌خۆیه و هیچ لایه‌نێك بڕ و كات و
چۆنیه‌تییه‌كه‌ی بۆ دیاری ناكات . ئامانجیش لای
ئاره‌زوو , قۆناغه‌كانی كرده‌یی كردنه‌وه‌ی هه‌مان
ئه‌ركه . واته ئامانج , قۆناغه‌كانی به ئه‌نجام
گه‌یاندنی ئه‌ركه‌كانه .
خاڵێكی گرنگ لێره‌دا كه ده‌بێت سه‌رنجی بۆ ڕابكێشرێت
ئه‌وه‌یه كه ئاره‌زووه‌كان به‌بێ یه‌كتری , ناتوانن
به‌ره‌و ئامانجی خۆیان بڕۆن . بۆ نموونه :
ده‌سه‌ڵاتخوازی , ناتوانێت به‌بێ ئاره‌زووه‌كانی بینین
و خاوه‌ندارێتی و جووڵان و گه‌ڕان و كار كردن ,
به‌ره‌و ئامانجی خۆی بڕوات .
ئاره‌زووه‌كانی مرۆڤ ڕێگه له یه‌كتری ناگرن , چونكه
له‌سه‌ر بنه‌مای دابڕانه‌وه چوونه‌ته
په‌یوه‌ندییه‌وه له‌گه‌ڵ یه‌كتریدا . بۆ نموونه :
ده‌سه‌ڵاتخوازی ڕێگه له خاوه‌ندارێتی ناگرێت . بینین
ڕێگه له بیستن ناگرێت . گه‌شتوگوزار ڕێگه له
هه‌ڵپه‌ڕكێ ناگرێت . ئه‌وه ئاره‌زووه‌كان نین له
كۆمه‌ڵگادا ڕێگه له یه‌كتری ده‌گرن , به‌ڵكو
مرۆڤه‌كانن به‌هۆی پێچه‌وانه‌یی كۆمه‌ڵگاكه‌یانه‌وه
ڕێگه له ئاره‌زووه‌كانی یه‌كتری ده‌گرن .
ده‌سه‌ڵاتخوازی كه یه‌كێكه له ئاره‌زووه‌كان و
خێزان بۆ یه‌كه‌م جار زه‌مینه‌ی چوونه پێشه‌وه‌ی
به‌رمه‌بنای تاڵان كردن بۆ سازاندووه , دامه‌زراندنی
كۆمه‌ڵگای مرۆڤایه‌تیشی له‌سه‌ر ئه‌و بنه‌مایه‌وه له
هه‌ناوی خۆیدا هه‌ڵگرتووه . واته ده‌سه‌ڵات خاڵی
ده‌ست پێكردنه بۆ دامه‌زراندنی كۆمه‌ڵگا و چوونه
پێشه‌وه‌ی . له‌م خاڵه‌وه كه ده‌سه‌ڵاته , ده‌بێت
بڕوانینه كۆمه‌ڵگا و پێكهاته‌كانی . هه‌موو شتێك ئیتر
به په‌یوه‌ست به ده‌سه‌ڵاته‌وه له مێژوودا
هاتووه‌ته ئاراوه . ده‌سه‌ڵات خاڵی دامه‌زراندن و
هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی كۆمه‌ڵگایه . هه‌ر كۆمه‌ڵناسێك
له‌م گۆشه نیگایه‌وه سه‌یری كۆمه‌ڵگا نه‌كات , به
ڕای من , كۆمه‌ڵناسییه‌كه‌ی له‌ژێر پرسیاردایه .
ئه‌گه‌ر ده‌سه‌ڵات نه‌بوایه , به‌رهه‌م " ئانتاج "
نه‌ده‌هاته بوون . واته خودی به‌رهه‌م خۆی ,
به‌رهه‌می ده‌سه‌ڵاته . له‌ناو به‌رهه‌مدا له دوو
لاوه ده‌سه‌ڵات هه‌یه ( له لایه‌كه‌وه ئه‌و
ده‌سه‌ڵاته‌ی كه ئیشكه‌ر ناچار ده‌كات ئیش بكات , وه
له لایه‌كی تریشه‌وه زۆرێك له ده‌سه‌ڵاتی كابرای
ئیشكه‌ر له‌گه‌ڵ زێده‌با دا ئاوێته‌ی یه‌كتری بوون ) .
له ناو پاره‌شدا بێگومان ده‌سه‌ڵات هه‌یه . كڕین و
فرۆشتن , پێش ئه‌وه‌ی كڕین و فرۆشتن بێت , گۆڕینه‌وه‌ی
بڕی ده‌سه‌ڵاته . هه‌موو ته‌قه‌مه‌نییه‌كانی دونیا
به‌بڕی جۆراوجۆر , ده‌سه‌ڵاتیان تیا كۆبووه‌ته‌وه .
خاك , گه‌وره‌ترین سه‌رچاوه‌ی ده‌سه‌ڵاته . بایه‌خدان
به هه‌موو شتێك له كۆمه‌ڵگادا , ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ
بوون و بڕ و كاركردی ده‌سه‌ڵات تیایدا . خزمایه‌تی پێش
ئه‌وه‌ی په‌یوه‌ندی به سۆزه‌وه هه‌بێت , په‌یوه‌ندی
به ده‌سه‌ڵاته‌وه هه‌یه . له‌ناو خزمایه‌تیدا
ده‌سه‌ڵاتێكی كه‌ڵه‌كه‌بووی شاراوه هه‌یه , ,
كه‌هه‌ر كه‌سه و له ئاستی خۆیه‌وه چاوی ئومێدی
تێبڕیوه .
ده‌سه‌ڵاتخوازی , گرنگترین توخمه بۆ به‌ره‌نگار
بوونه‌وه‌ی سروشت و ده‌ست ڕاگه‌یشتن به سه‌ریدا .
ده‌سه‌ڵاتخوازی , خاسیه‌تی ته‌وه‌ره پێبه‌ستنی
دیارده‌كانی سروشتی هه‌یه به ده‌وری خۆیدا . ئه‌م
خاسیه‌تی ته‌وه‌ره پێبه‌ستنه‌یه له كۆمه‌ڵگای
پێچه‌وانه‌دا , ده‌ورێكی نامرۆیی پێ پیاده ده‌كات .
ده‌سه‌ڵاتخوازی كه خاسیه‌تی ته‌وه‌ره پێبه‌ستنی
هه‌یه , له به‌رانبه‌ر ئاره‌زووه‌كانی تردا ئه‌م
خاسیه‌ته‌ی نییه . ئه‌وه بوونی كۆمه‌ڵگای
پێچه‌وانه‌یه كه ئه‌م خاسیه‌ته‌ی له به‌رانبه‌ر
مرۆڤه‌كانی تردا پێده‌به‌خشێت . ده‌سه‌ڵات خاسیه‌تی
تاڵانكردنی هه‌یه , به‌ڵام له به‌رانبه‌ر سروشتدا ,
نه‌ك له به‌رانبه‌ر كۆمه‌ڵانی خه‌ڵكدا ( من لێره‌دا
باس له ده‌سه‌ڵاتی سروشتیی ده‌كه‌م كه ده‌سه‌ڵاتێكی
تاكایه‌تی بێگه‌رد و نامۆ به كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه‌یه
) . ده‌سه‌ڵاتی هیچ كه‌سێك ڕێگر نییه له به‌رده‌م
ئاره‌زووه تاكایه‌تییه‌كانی ئه‌و كه‌سه‌دا , به‌ڵكو
به هۆی كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه‌وه ڕێگره له به‌رده‌م
ئاره‌زووه‌كانی ئه‌وانی دیكه‌دا .
ده‌سه‌ڵات خاسیه‌تی كه‌ڵه‌كه كردنی هه‌یه , هه‌روه‌ك
چۆن خاسیه‌تی جووڵان و گه‌ڕان و تاڵانكردنی هه‌یه .
ئه‌م خاسیه‌تی كه‌ڵه‌كه كردنه‌ی نه‌بێت , ناتوانێت
گه‌شه بكات . ئه‌م خاسیه‌تی كه‌ڵه‌كه كردنه ,
كۆكردنه‌وه‌ی شاره‌زایی " خیبره " و خێرابوون و
داهێنانی ئامڕاز ( ئامڕاز , ده‌سه‌ڵاتی بزۆكی كۆكراوه
, به‌شێوه‌ی متبوون له ناو خۆیدا قانگ ئه‌دات "
خه‌زنی ده‌كات " ) و بیركردنه‌وه‌ی قووڵ و
هه‌مه‌لایه‌نه‌ی ده‌داتێ . كه‌ڵه‌كه كردنی ده‌سه‌ڵات
له كۆمه‌ڵگای ڕاسته‌وانه‌دا , یانی توانای زاڵبوون
به‌سه‌ر سروشتدا ,, به‌ڵام له كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه‌دا
, یانی توانای زاڵبوون به‌سه‌ر ئه‌وانی دیكه‌دا و
له‌وێشه‌وه به‌سه‌ر سروشتدا و دیسانه‌وه ئه‌م
كه‌تواره " واقیعه " به به‌رده‌وامی دووباره
ده‌بێته‌وه . كه‌ڵه‌كه بوونی ده‌سه‌ڵات له پێناوی
خۆیدا هیچ شتێك ناناسێت " وه‌كو خێزان و خێڵ و
نه‌ته‌وه و نیشتمان و ئایین و ........هتد " و له
پێناوی خۆشیدا هه‌موو شتێك ده‌ناسێت " وه‌كو ئه‌وانه‌ی
ناو كه‌وانه‌كه‌ی پێشوو " . ئا له‌م ڕه‌وشه‌وه "
وه‌زعه‌وه " , بۆمان ده‌رده‌كه‌وێت كه كه‌ڵه‌كه
بوونی ده‌سه‌ڵات نه‌ته‌وه‌گه‌را و نیشتمانپه‌روه‌ر
نییه . نه‌ته‌وه و نیشتمان دوو ئامڕازن به ده‌ست
تاكی تایبه‌ته‌وه بۆ گه‌یشتن به ده‌سه‌ڵات و
له‌وێشه‌وه گه‌یشتن به ئامانجه‌كانی دیكه‌ی .
گرنگترین خاسیه‌تی ده‌سه‌ڵاتخوازی , تاكایه‌تییه .
به‌و بڕه‌ی ده‌سه‌ڵاتێك , تاكایه‌تی بوون وه‌لاده‌نێت
, به‌و بڕه ئه‌و ده‌سه‌ڵاته , سه‌ركوتگه‌ره .
سه‌ركوتگه‌رێتی ده‌سه‌ڵات , له وه‌لانانی
تاكایه‌تییه‌وه ده‌ست پێده‌كات ( له پرۆسه‌ی مێژوویی
چوونه پێشه‌وه‌ی تاكی تایبه‌تدا هه‌ر وابووه .
پرۆسه‌ی تاڵانكردنی ده‌سه‌ڵات له واتایه‌كیدا ,
وه‌لانانی تاكایه‌تی ئه‌وانی دیكه‌یه له ده‌سه‌ڵاتدا
. تاكی تایبه‌ت له خێزاندا هه‌روای كردووه . واته
ده‌سه‌ڵاتی تاكایه‌تی بۆ ئه‌وانی دیكه وه‌لاناوه ) .
به‌ڵام ئه‌وه‌ی جێگای سه‌رنجه ئه‌وه‌یه كه
ده‌سه‌ڵاتی سه‌ركوتگه‌ریش , هه‌رگیز خاسیه‌تی
تاكایه‌تی وون ناكات . ده‌سه‌ڵاتی سه‌ركوتگه‌ر هه‌ر
تاكایه‌تییه , به‌ڵام له دووتوێی تاڵانكردنه‌وه .
ده‌سه‌ڵاتی سه‌ركوتگه‌ر كه له كۆمه‌ڵگادا وه‌كو
ده‌سه‌ڵاتی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له هێزه‌كانیدا
به‌رجه‌سته ده‌بێت , ده‌سه‌ڵاتێكی كۆمه‌ڵایه‌تییانه‌ی
تاڵانكراوه كه به پرۆسه‌ی تاڵانكردنی تاكایه‌تیدا
ده‌ڕواته‌وه . واته ده‌سه‌ڵاتی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت
دابه‌ش ده‌بێته‌وه به‌سه‌ر تاكه‌كاندا , به‌ڵام
له‌سه‌ر بنه‌مای چه‌ندێتی و چۆنیه‌تی نوێنه‌رایه‌تی
كردنی ئه‌و تاكانه بۆ به‌ره‌كه , ئه‌م دابه‌ش
بوونه‌وه‌یه ڕێگای خۆی ده‌گرێته‌به‌ر . به واتایه‌كی
دیكه , تاكه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت كاتێك
ده‌توانن به‌شه‌كانی خۆیان له ده‌سه‌ڵات وه‌ربگرن كه
ئه‌و به‌شانه خاسیه‌تی خاوه‌نبوون و سیستیماتیكانه‌ی
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تیان به تۆخی به خۆوه گرتبێت .
ده‌سه‌ڵاتخوازی چ سروشتی بێت ( ده‌سه‌ڵاتخوازی
ناكۆمه‌ڵایه‌تییانه‌ی تاكایه‌تی , ده‌سه‌ڵاتخوازی
بێگه‌ردی تاكایه‌تی ) , چ سروشتی نه‌بێت (
ده‌سه‌ڵاتخوازی كۆمه‌ڵایه‌تییانه‌ی تاكایه‌تی ,
ده‌سه‌ڵاتخوازی به‌رمه‌بنای تاڵان كردن ) , له
تاكایه‌تی زیاتر هیچ شتێكی تر ناناسێت . هه‌موو شتێك
له‌سه‌ر بنه‌مای تاكایه‌تی بوونه‌وه ده‌ناسێت .
ده‌سه‌ڵاتخوازییه‌كان به ده‌وری خۆویستنه‌كاندا
ته‌وه‌ره ده‌به‌ستن . خۆویستنه‌كان , هیچیان
كۆمه‌ڵایه‌تی نین , هه‌موویان تاكایه‌تین . هه‌موو
ده‌سه‌ڵاتخوازییه‌كی تاكایه‌تی به‌و بڕه
كۆمه‌ڵایه‌تیبوون ده‌ناسێت كه له خزمه‌تی خۆیدا بێت
. واته ده‌سه‌ڵاتخوازی تاكایه‌تی له كۆمه‌ڵگای
پێچه‌وانه‌دا به‌و بڕه خێزان و خێڵ و ئایین و
نه‌ته‌وه و نیشتمان ده‌ناسێت كه له خزمه‌تی خۆیدا
بێت . هیچ سه‌ركرده‌یه‌ك له پێناوی نیشتماندا
نیشتمانپه‌روه‌ر نییه , له پێناوی نه‌ته‌وه‌دا
نه‌ته‌وه‌په‌روه‌ر نییه , وه له پێناوی
مرۆڤایه‌تیشدا مرۆڤپه‌روه‌ر نییه ( به‌ڵام ئه‌وه‌مان
له بیر نه‌چێت كه ده‌سه‌ڵاتخوازی له كۆمه‌ڵگای
پێچه‌وانه‌دا , تاكایه‌تییه‌كه‌ی به‌زۆر و
زۆره‌ملێیانه , به‌ستراوه‌ته‌وه به
كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كه‌ی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ته‌وه . له
ژێر ڕكێفی ئه‌م كۆمه‌ڵایه‌تی بوونه‌دا له تاكایه‌تی
خۆی ده‌توانێت به‌هره‌مه‌ند بێت ) .
له كوردستانیشدا وه‌كو هه‌موو شوێنه‌كانی تری جیهان ,
ئه‌م ڕه‌وشه " ئه‌م وه‌زعه " هه‌ر ئاوایه . له‌م
كۆمه‌ڵگایه‌شدا كوردبوون و كوردستانیبوونی مرۆڤه‌كان ,
به ده‌وری خۆویستنه‌كانیاندا ته‌وه‌ره‌یان به‌ستووه
. تا به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی هه‌ر تاكێك زیاتر بڕواته
پێشه‌وه , ئه‌و تاكه زیاتر كورد په‌روه‌ر و كوردستان
په‌روه‌ره ( هه‌موو كه‌سێك له نه‌ته‌وه په‌روه‌ری و
نیشتمان په‌روه‌ری , كۆمه‌ڵێك ده‌سكه‌وت ده‌چنێته‌وه
, كه له‌وانه : داماڵینێكی ته‌نیایی جیهانیی كه
ئاوقای هه‌موو كه‌سێك ده‌بێت . داماڵینی ته‌نیاییه‌ك
كه له‌ناو كۆمه‌ڵگاكه‌ی خۆیدا له‌و باره‌یه‌وه تووشی
ده‌بێت . په‌ی بردن به‌وه‌ی كه چاره‌نووسێكی هاوبه‌شی
له زۆر ڕووه‌وه له‌گه‌ڵ ئه‌وانی دیكه‌دا هه‌یه و
له هه‌مان كاتیشدا ده‌زانێت كه وه‌ڵامگۆیی به‌و
حاڵه‌ته , له هه‌چ ڕوویه‌كه‌وه بێت , قازانجێكی
هه‌ر لێده‌كات . ده‌زانێت كه ژیانی كه‌توارانه‌ی "
واقیعیانه‌ی " خۆی له‌ناو نه‌ته‌وه‌كه‌ی یان
وڵاته‌كه‌یدایه و له هه‌ردوو حاڵه‌تی نه‌ته‌وه و
نیشتماندا هه‌ر ده‌بێت جۆرێك له تێڕوانین و كار و
كرده‌وه‌ی پۆزه‌تیڤانه‌ی هه‌بێت و له‌وێشه‌وه بوار بۆ
به‌سه‌ر بردنی ژیان ئاسان ده‌بێت . لایه‌نێكی گرنگی
كه‌سایه‌تییه‌كه‌ی له په‌یوه‌ندییه
كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كاندا , پارێزگاری لێده‌كات . به
شاره‌زا بوونی له كه‌ناڵه جۆراوجۆره‌كان ده‌توانێت
له باری مادییه‌وه چوونه پێشه‌وه‌ی خۆی مسۆگه‌ر
بكات . به كورتییه‌كه‌ی دوو هۆكاری به‌رژه‌وه‌ندی و
ناچاریی , دوو هۆكاری ته‌واو سه‌ره‌كیین له
به‌ستنه‌وه‌ی مرۆڤه‌كانه‌وه به كۆمه‌ڵگاكانی
خۆیانه‌وه و له‌وێشه‌وه به نه‌ته‌وه و
نیشتمانه‌وه . .ئه‌ڵبه‌ته زمان و ڕاهاتنیش " خوو
پێوه‌گرتن " دوو هۆكاری دیكه‌ی گرنگن ) . بێگومان كورد
بوون و كوردستانی بوون پێش ئه‌وه‌ی ماف بێت , ئه‌ركه
. واته پێش ئه‌وه‌ی مرۆڤ ئازاد بێت له هه‌ڵبژاردنیدا
, داسه‌پاوه به‌سه‌ریدا . پێش ئه‌وه‌ی به هۆی ڕای
گشتی و كولتوور و ده‌وڵه‌ت و هێزه‌كانی دیكه‌ی به‌ره‌ی
تاكی تایبه‌ت و مێژووه‌وه داسه‌پابێت , به هۆی
جیهانی بوون و به سیستم بوونیشی له ناو كۆمه‌ڵگای
پێچه‌وانه‌دا , داسه‌پاوه . نه‌ته‌وه په‌روه‌ری و
نیشتمان په‌روه‌ری , پێش ئه‌وه‌ی دوو دیارده‌ی
كوردستانی بن , دوو دیارده‌ی جیهانین . له ناو سیستمی
ئه‌مڕۆی جیهانیدا كه سیستمی جیهانی كۆمه‌ڵگای
پێچه‌وانه‌یه , كورد ناتوانێت ده‌رهاویشته‌یه‌كی
لاوه‌كی بێت و كورد بوونی خۆی به فه‌رمی نه‌ناسێت ,
چونكه هه‌موونه‌ته‌وه‌كانی جیهان نه‌ته‌وه په‌روه‌ری
خۆیان به فه‌رمی ده‌ناسن . من ڕه‌خنه‌م له كورد بوون
و كوردستانی بوونی هیچ كه‌سێك نییه له ئه‌مڕۆی
كوردستاندا , چونكه كوردستانیش وه‌كو به‌شێك له
جیهان , له چوارچێوه‌ی كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه‌دا ,
خه‌ڵكه‌كه‌ی ژیانی ڕۆژانه‌ی خۆیان به‌سه‌ر ده‌به‌ن .
وه له هه‌مان كاتیشدا كورد بوون و كوردستانی بوون
لای منه‌وه مافن نه‌ك ئه‌رك " واته هه‌موو كه‌سێك
ئازاده له هه‌ڵبژاردن و هه‌ڵنه‌بژاردنیدا . " .
ڕه‌خنه‌ی من پێش ئه‌وه‌ی له كورد بوون و كوردستانی
بوون بێت , له كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه و به جیهانی
بوونی دیارده‌ی نه‌ته‌وه په‌روه‌ری و نیشتمان
په‌روه‌رییه . من له ڕوانگه‌ی ناكۆك بوونیانه‌وه
به مرۆڤایه‌تی , ناكۆكم له‌گه‌ڵیاندا . من داوای
ئازاد بوونی تاك ده‌كه‌م . داوای لابردنی هه‌موو جۆره
قه‌یدوبه‌ندێك ده‌كه‌م . داوای لاچوونی هه‌موو جۆره
داسه‌پاندنێك ده‌كه‌م . داوای ڕێز گرتن له مرۆیی
بوونی مرۆڤ ده‌كه‌م . داوای یه‌كسانی له ده‌سه‌ڵاتدا
ده‌كه‌م . داوای یه‌كسانی له خاوه‌ندارێتیدا ده‌كه‌م
. داوای سه‌روه‌ری ئاره‌زووه‌كان ده‌كه‌م . داوای
دامه‌زراندنی كۆمه‌ڵگای تاكایه‌تی ده‌كه‌م . داوای
وه‌لانانی سیستمی نوێنه‌رایه‌تی ده‌كه‌م . داوای
هه‌ڵپێچانی عه‌قڵسالاری ده‌كه‌م . داوای
هه‌ڵوه‌شاندنه‌وه‌ی خێزان ده‌كه‌م . داوای ئازاد كردنی
خۆشه‌ویستی ده‌كه‌م . داوای به‌خته‌وه‌ری و یه‌كسانی و
پێشكه‌وتن و سه‌رخستنی ته‌مه‌ن بۆ مرۆڤه‌كان ده‌كه‌م .
ئه‌مانه و گه‌لێكی تریش له داواكارییه‌كانی منن . من
له‌م تێڕوانینانه‌مه‌وه باسه‌كانم سه‌رچاوه ده‌گرن .
من به ده‌ست گرتن به كۆمه‌ڵگای ڕاسته‌وانه و به
دژی كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه‌وه , ڕه‌خنه‌كانم ئاراسته
ده‌كه‌م . ته‌نانه‌ت ڕه‌خنه گرتنی من له بواری
تاكایه‌تیشدا , به هیچ شێوه‌یه‌ك به‌لای بریندار
كردنی كه‌سایه‌تی هیچ كه‌سێكدا ناڕوات . نه‌ك هه‌ر
ئه‌وه‌نده , به‌ڵكو ڕێزی ته‌واوی هه‌موو ئه‌و
كه‌سانه‌شم لایه كه ڕه‌خنه‌یان لێده‌گرم . ئه‌م
میتۆده‌م له نووسیندا میتۆدێكی كۆن نییه , میتۆدێكی
تازه‌یه و چه‌ند ساڵێكه پێی ئاشنام . هه‌ر جۆره
كه‌موكوڕییه‌كیشم له ڕێز لێناندا هه‌بێت بۆ ئه‌و
كه‌سانه‌ی كه ڕه‌خنه‌یان لێده‌گرم , ئه‌وا هه‌ر له
ئێستاوه پڕبه‌دڵ داوای لێبووردنیان لێده‌كه‌م .
زمانی ڕه‌خنه ده‌كرێت هه‌ندێك جار توندونیژ بێت ,
به‌ڵام وێڕای خۆپاراستن له‌و توندوتیژییه , ئه‌گه‌ر
ڕه‌خنه‌كه سیستیماتیكانه ئاراسته بكرێت , باری لاری
توندوتیژییه‌كه تا ڕاده‌یه‌ك ڕاست ده‌كاته‌وه .
ڕه‌خنه‌كانی من چ له به‌رانبه‌ر كه‌سانێكی
دیاریكراودا بن , وه چ له به‌رانبه‌ر خێزان و خێڵ و
نه‌ته‌وه و نیشتمان و ئایین و ده‌وڵه‌ت و كولتوور و
مێژوودا بن , ڕه‌خنه‌یه‌كن ڕێز داده‌نێن , به‌ڵام سازش
ناكه‌ن . به‌ره‌نگاری سه‌ركوت ده‌بنه‌وه , به‌ڵام
سه‌ركوت ناكه‌ن . ئازادی خۆیان ده‌سه‌پێنن , به‌ڵام
ئازادی كه‌س داغان " تاڵان " ناكه‌ن .
ئه‌گه‌ر ئه‌نجامگیرییه‌ك له‌سه‌ر پرسیاری یه‌كه‌م له‌م
قسه و باسه‌مان بكه‌ین , ده‌ڵێین گه‌یشتینه ئه‌وه‌ی
كه ده‌سه‌ڵات , تاكایه‌تییه , كه‌ڵه‌كه بوون
ده‌ناسێت , به ده‌وری خۆویستندا ته‌وه‌ره ده‌به‌ستێت
. وه به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تیش له‌سه‌ر بنه‌مای
ده‌سه‌ڵاته‌وه دروست بووه . ڕه‌گ و ڕیشه‌كه‌شی "
واته ڕه‌گ و ڕیشه‌ی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت " له
مێژوودا ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ سه‌رده‌می دروست بوونی
خێزانی مرۆیی . وه خێزانیش له‌و سه‌رده‌مه‌دا گه‌ڕۆك
بووه و شوێنێكی دیاری كراوی نه‌بووه " نیشتمان
پارچه زه‌مینێكی دیاریكراوه بۆ كۆمه‌ڵه خه‌ڵكێكی
نیشته‌جێ بوو له‌وێدا " , وه زیاتر یه‌كه‌یه‌كی
ته‌نها و داخراو بووه . وه هه‌ر له‌مانه‌شه‌وه
گه‌یشتینه ئه‌وه‌ی كه تاكی تایبه‌ت نه نه‌ته‌وه‌ی
هه‌بووه تا نه‌ته‌وه په‌روه‌ر بێت و نه نیشتمانیشی
هه‌بووه تا نیشتمان په‌روه‌ر بێت .
هه‌ر له‌م ڕوانگه‌یه‌وه ده‌گه‌ینه ئه‌وه‌ی كه
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت پێش ئه‌وه‌ی هه‌ڵگری خاسیه‌تی
نه‌ته‌وه په‌روه‌ری و نیشتمان په‌روه‌ری بێت ,
هه‌ڵگری خاسیه‌تی تاكایه‌تی و جیهانی بوونه . ئه‌م
دوو خاسیه‌ته‌ی دوایی " تاكایه‌تی و جیهانی بوون "
سه‌باره‌ت به به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت سروشتین و
ڕه‌سه‌نن ,, به‌ڵام دوو خاسیه‌ته‌كه‌ی پێشوو "
نه‌ته‌وه په‌روه‌ری و نیشتمان په‌روه‌ری " نا سروشتی
و نا ڕه‌سه‌نن . به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كوردستانیش
هه‌ر ئاوایه . واته پێش ئه‌وه‌ی ده‌ست به نه‌ته‌وه
و نیشتمانه‌وه بگرێت , ده‌ست به ده‌سه‌ڵات و
كه‌ڵه‌كه بوونیه‌وه ده‌گرێت . به هاتنه‌وه‌ی
له‌گه‌ڵ ده‌سه‌ڵات و كه‌ڵه‌كه بووندا , به‌رنامه‌كانی
خۆی پیاده ده‌كات .
من بۆ خۆم ئه‌وه‌م لاڕۆشنه كه تاكایه‌تی و
گه‌ردوونێتی له ناو ده‌سه‌ڵاتدا بوونی هه‌یه .
جیهانی بوونی ده‌سه‌ڵات به‌شێكه له
گه‌ردوونیه‌تییه‌كه‌ی . كه‌واته له نێوان به‌ره‌ی
تاكی تایبه‌ت و ده‌سه‌ڵاتدا , تاكایه‌تی و كۆگه‌رایی و
جیهانی بوون , هه‌یه . له‌گه‌ڵ ئه‌وه‌دا كه
تاكایه‌تی خاسیه‌تی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت نییه ,
به‌ڵام خاسیه‌تی هه‌موو تاكێكی تایبه‌ت و ده‌سه‌ڵاته
. كه‌واته تاكی تایبه‌ت وه‌كو خۆی " واته وه‌كو
ئه‌ندامێكی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت " مه‌ڵبه‌ندی به‌یه‌ك
گه‌یشتنی تاكایه‌تی و كۆگه‌رایی و جیهانی بوونه .
تاكایه‌تی و كۆگه‌رایی دوو خاسیه‌تی ڕه‌سه‌نی تاكی
تایبه‌تن . تاكی تایبه‌ت بێ ئه‌م دوو خاسیه‌ته ,
ناتوانێت وه‌كو تاكی تایبه‌ت هه‌بێت . خاسیه‌تی
تاكایه‌تی , سروشت پێی به‌خشیوه و خاسیه‌تی
كۆگه‌راییش , كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه , كه له یه‌كه‌م
جاردا خێزان بووه , پێی به‌خشیوه . ناكۆكییه‌كانی
ناو به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت , ده‌گه‌ڕێته‌وه بۆ پاشكۆ
پێكردنی ئه‌و كۆگه‌راییه به ده‌وری تاكی تایبه‌تدا .
هه‌موو تاكێك ده‌یه‌وێت نوێنه‌ری كۆیه‌ك بێت . واته
هه‌موو تاكێك ده‌یه‌وێت كۆگه‌رایی بخاته ژێر ڕكێفی
خۆیه‌وه , له كاتێكدا كه ئه‌و تاكایه‌تییه‌ی خۆی
له ژێر ڕكێفی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تدایه . كه‌واته
تاكه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت به هاوئاهه‌نگی
له‌گه‌ڵ به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تدا
, ده‌توانن جێگاوڕێگای تایبه‌ت بۆ خۆیان له ناو
كۆمه‌ڵگادا دابیین بكه‌ن .
هه‌موو تاكێكی تایبه‌ت له‌ناو سیستمه تاڵانییه‌كه‌ی
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تدا , ده‌یه‌وێت كۆگه‌رایی بخاته
ژێر ڕكێفی خۆیه‌وه . به په‌یوه‌ست به‌م
حاڵه‌ته‌وه‌یه " واته ململانێی تاكی تایبه‌ت بۆ
ده‌ست گرتن به‌سه‌ر كۆگه‌راییدا " كه هێزه‌كان له
كۆمه‌ڵگادا دروست ده‌بن ( واته ئه‌گه‌ر سیستمی تاڵانی
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت و كۆگه‌راییه‌كانی ناو به‌ره‌ی
تاكی تایبه‌ت و ده‌سه‌ڵاتخوازی تاكه تایبه‌ته‌كان و
ململانێكانیان نه‌بێت , ئه‌وا هێزه سیاسی و
كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كان له كۆمه‌ڵگادا دروست نابن . ) .
كه‌واته سه‌باره‌ت به هێزه سیاسییه‌كان ,
به‌رژه‌وه‌ندییه تاكایه‌تییه‌كان كه له سه‌رووی
هه‌موویانه‌وه ده‌سه‌ڵاته , ڕه‌سه‌نن , نه‌ك
نه‌ته‌وه و نیشتمان و دیمۆكراسی و خه‌باتی چینایه‌تی
و ئایین و ........هد . ئه‌م بابه‌ته , من وه‌كو فاكت
سه‌باره‌ت به هه‌موو شوێنێكی ئه‌م دنیایه ده‌یبینم .
كوردستانیش به‌شێكه له‌م دنیایه و جیا نابێته‌وه
لێی . كه‌واته به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا ,
پێش ئه‌وه‌ی به‌ره‌یه‌كی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتمانی بێت ,
به‌ره‌یه‌كی تاڵانكه‌ر و جیهانییه . خاسیه‌تی تاڵان
كردن و جیهانی بوون , بۆ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له
كوردستاندا هه‌میشه‌یی و ڕه‌سه‌نن ,, به‌ڵام خاسیه‌تی
نه‌ته‌وه‌یی و نیشتمانیی بۆ ئه‌و به‌ره‌یه , كاته‌كی
و نا ڕه‌سه‌نن .
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا , ئاماده‌یه
له‌گه‌ڵ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له عێراقدا یه‌كبگرێت ,
به‌ڵام ئاماده نییه له‌گه‌ڵ به‌ره‌ی تاكی هه‌موانی
له كوردستاندا یه‌كبگرێت . ئه‌مه ئه‌وه
ده‌سه‌لمێنێت كه نه‌ته‌وه و نیشتمان , ئامڕازن به
ده‌ست به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ته‌وه , نه‌ك ئامانج .
ئامانجی ئه‌وان تاڵانییه‌كانه و ئه‌ڵبه‌ته له
سه‌رووی هه‌مووشیانه‌وه تاڵانی ده‌سه‌ڵاته .
ئه‌گه‌ر بگه‌ڕێینه‌وه بۆ پرسیاری یه‌كه‌م كه ئایا
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا سه‌ربه‌خۆیه ,
یان به‌شێكه له به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی عێراقی ,
ئه‌وا وه‌ڵامه‌كه‌ی نه به ئه‌رێیه و نه به نه‌رێ
. له ڕاستیدا به‌رژه‌وه‌ندی هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌ت له كوردستاندا و له سه‌رووی ئه‌وانیشه‌وه
به‌رژه‌وه‌ندی هه‌رهه‌موو به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له
كوردستاندا , سه‌ربه‌خۆ بوون و نا سه‌ربه‌خۆ بوونی
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا دیاری ده‌كه‌ن .
سه‌ربه‌خۆ بوونی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا
به‌ستراوه‌ته‌وه به چۆنیه‌تی بردنه پێشه‌وه‌ی
تاڵانییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ته‌وه . ئه‌گه‌ر
به‌باری سه‌ربه‌خۆ بوونیدا تاڵانییه‌كانی بچێته
پێشه‌وه , ئه‌وا له‌گه‌ڵ سه‌ربه‌خۆ بووندایه ,, خۆ
ئه‌گه‌ر به پێچه‌وانه‌شه‌وه بێت , ئه‌وا سه‌ربه‌خۆیی
بوون به تاقه‌وه ده‌نێت تا پێویست بوون .
بۆ وه‌ڵامی ئه‌و پرسیاره‌ی كه به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت
له كوردستاندا كوردییه یان چه‌ند پێهاته‌یه‌كی
نه‌ته‌وه‌یی دیكه‌شی له‌گه‌ڵدایه , با به ئه‌رێ و
نه‌ری نه‌چینه ناویه‌وه و وه‌ڵامه‌كه‌مان هه‌ندێك
ڕوونكردنه‌وه‌ی تیا بێت .
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له هه‌ر شوێنێكدا بێت وه‌كو
ده‌زانین له‌سه‌ر بنه‌مای تاڵان كردنی ده‌سه‌ڵاته‌وه
له دایك بووه و تاڵانییه‌كانی دیكه‌شی , بۆ نموونه
وه‌كو تاڵانی ئابووری , به دوای ئه‌ودا دێن . سیستمی
تاڵان كردن , سه‌باره‌ت به به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت ,
بازنه‌ی هه‌ڵسووڕان و وێستگه یه‌ك له دوای
یه‌كه‌كانی ئامانجه‌كانیه‌تی . بازنه‌ی
هه‌ڵسووڕانه‌كانی به پێی گه‌یشتن به ئامانجه‌كانی ,
بچووك بوونه‌وه و گه‌وره بوونه‌وه به خۆیه‌وه
ده‌بینێت . بۆ هه‌موو به‌ره‌یه‌كی تاكی تایبه‌ت له
هه‌ر شوێنێكدا بێت , ململانی ناوه‌كی و لۆكاڵی و
ناوچه‌یی و كیشوه‌ری و جیهانییه‌كان , چاره‌نووسسازه
. ئه‌م ڕه‌وشه سه‌باره‌ت به به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت
له كوردستان , ئه‌گه‌ر كورد بێت یان عه‌ره‌ب بێت یان
توركمان یان ئاسووری , هه‌ر دروسته . له كوردستان بۆ
هه‌ر یه‌كێك له‌و پێكهاته نه‌ته‌وه‌ییانه , ململانێ
ناوه‌كییه‌كانی به‌ره‌ی تاكه تایبه‌ته‌كه‌ی و به
په‌یوه‌ست به جۆره‌كانی دیكه‌ی ململانێكانه‌وه ,
هه‌ڵسووڕانه نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی به‌ره‌كه‌ی دیاری
ده‌كرێت .
هه‌ر یه‌كێك له‌و پێكهاتانه , ئه‌گه‌ر
به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی , ڕێگا
به سه‌ربه‌خۆ بوونی به‌ره‌كه‌ی نه‌دات , ئه‌وا ئه‌و
به‌ره‌یه به تێكهه‌ڵكێش یان ئاوێته بوون , له
پرۆسه‌ی هاوبه‌شی تاڵان كردندا , به‌شداری له‌گه‌ڵ
ئه‌وانی دیكه‌دا ده‌كات . سه‌باره‌ت به به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی كوردی له كوردستاندا , چونكه به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی نه‌ته‌وه‌ی سه‌رده‌سته , نایه‌وێت له
كوردستاندا سه‌ربه‌خۆ بێت . ئه‌گه‌ر ئه‌م به‌ره‌یه
له كوردستاندا سه‌ربه‌خۆ بێت , ئه‌وا تاڵانكردنی
به‌ره‌ی تاكی هه‌موانی و به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی
توركمان و عه‌ره‌ب و ئاسوریه‌كانی به ڕاسته‌وخۆ له
ده‌ست ده‌رده‌چێت . به‌ڵام ئه‌م هاوكێشه‌یه سه‌باره‌ت
به عێراق به پێچه‌وانه‌وه‌یه . واته به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی كورد ده‌یه‌وێت سه‌ربه‌خۆ بێت , به‌ڵام به‌و
مه‌رجه‌ی چوونه پێشه‌وه‌كه‌ی له تاڵان كردندا بۆ
مسۆگه‌ر بكرێت . ئه‌گه‌ر ئه‌م چوونه پێشه‌وه‌یه له
تاڵان كردندا بۆ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كورد مسۆگه‌ر
نه‌كرێت , ئه‌وا سه‌ربه‌خۆ بوونی ڕه‌تده‌كاته‌وه و
ده‌یه‌وێت هه‌ر ئاوا هاوبه‌شی تاڵانییه‌كان بێت
له‌گه‌ڵ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له عێراقدا .
به كورتییه‌كه‌ی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كورد له
كوردستاندا و له كاتی ئێستادا , سه‌ربه‌خۆ بوونی خۆی
ڕه‌تده‌كاته‌وه , چ له به‌رانبه‌ر نه‌ته‌وه‌كانی
دیكه له كوردستان و چ له به‌رانبه‌ر نه‌ته‌وه‌ی
عه‌ره‌بیشدا له عێراقدا . هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی كورد له كوردستاندا , كه به شێوه‌یه‌كی
گشتی له پارتی و یه‌كێتی پێكهاتبوون , بۆیه له كاتی
خۆیدا نه‌چوونه پاڵ داخوازییه‌كانی خه‌ڵكه‌وه بۆ
جیابوونه‌وه‌ی كوردستان , چوونكه چوونه پێشه‌وه‌ی
به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كورد له
كوردستاندا , ناكۆك بوون به‌و داخوازییانه . ئه‌و
داخوازیانه , ئه‌و كاتانه , ڕێگر بوون له به‌رده‌م
خڕكردنه‌وه‌ی تاڵانییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی
كورد له كوردستاندا . به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كورد له
كوردستاندا , نه‌ك هه‌ر نایه‌وێت له به‌رانبه‌ر
پێكهاته نه‌ته‌وه‌ییه‌كانی تری كوردستاندا سه‌ربه‌خۆ
بێت , به‌ڵكو هه‌ر لایه‌نێكیش هه‌وڵی داسه‌پاندنی ئه‌م
سه‌ربه‌خۆییه بدات به سه‌ریدا , ئه‌وا ده‌چێته
شه‌ڕێكی گه‌وره‌ی یه‌كلاكه‌ره‌وه‌وه له‌گه‌ڵیدا .
ئه‌مڕۆ هه‌ڵگرتنی دروشمی كوردستانی بوون بۆ به‌ره‌ی
تاكی تایبه‌تی كورد , دروشمێكی ژینئامێزانه‌یه .
وازهێنان له‌م دروشمه , وازهێنانه , تا ڕاده‌یه‌كی
ئێجگار زۆر له ده‌سه‌ڵاتی سیاسیانه‌ی هێزه‌كانی .
وازهێنانه له به‌شێك له تاڵانییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی
هه‌موانی كورد . وازهێنانه له تاڵان كردنی به‌ره‌ی
تاكی هه‌موانی و به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی نه‌ته‌وه‌كانی
تر له كوردستاندا . وازهێنانه له‌و بارودۆخه‌ی كه
تاڵانییه‌كانی تیا پاراستووه . وازهێنانه له‌و
به‌شه تاڵانییه‌ی كه له كار و ژیانی هاوبه‌شیدا له
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی عێراقی ده‌ستی ده‌كه‌وێت .
هه‌ڵگرتنی دروشمی كوردستانی بوون بۆ هێزه‌كانی به‌ره‌ی
تاكی تایبه‌تی كورد له كوردستاندا , هه‌ڵگرتنی دروشمی
به‌رده‌وام بوونی ژیانه بۆیان . هه‌رچه‌نده هه‌موو
هێزێكی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كورد , وه‌كو هه‌موو
هێزێكی دیكه‌ی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له هه‌ر شوێنێكدا
بێت , له‌سه‌ر بنه‌مای تاڵان كردنی ده‌سه‌ڵات و
كه‌ڵه‌كه بوونیه‌وه به‌ره و تاڵان كردنه‌كانی دیكه
و جیهانی بوونی ده‌ڕوات ,, به‌ڵام به ده‌ست گرتن به
كورد بوون و كوردستانی بوونیه‌وه به‌رده‌وامی و
چوونه پێشه‌وه‌ی خۆی ده‌سته‌به‌ر ده‌كات . كورد بوون
و كوردستانی بوون بۆ هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی
كورد , پێش هه‌موو شتێك یانی ده‌سه‌ڵات و تاڵان كردن و
كه‌ڵه‌كه بوون و مانه‌وه و به‌رده‌وام بوون و چوونه
پێشه‌وه . ئه‌وان , نه له پێناوی كوردا كورد
په‌روه‌رن و نه له پێناوی كوردستانیشدا نیشتمان
په‌روه‌رن . ئه‌وان " واته هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی كورد " به‌جیا له‌و شه‌ش هۆكاره‌ی سه‌ره‌وه
, به كورد بوون و كوردستانی بوون نه‌بێت , نه
ده‌توانن ڕیزه‌كانی خۆیان بپارێزن و نه خه‌ڵكیان بۆ
كۆده‌بێته‌وه به ده‌وری خۆیاندا و نه گوزارشت له
به‌رژه‌وه‌ندییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كورد
ده‌كه‌ن و نه به‌ره‌ی تاكی هه‌موانی كوردیشیان
پێهه‌ڵده‌خڵه‌تێت . هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی
كورد له كوردستاندا به ده‌ست گرتن به كورد بوون و
كوردستانی بوونه‌وه , له دایك بوون و پێگه‌یشتوون و
به مه‌رامه‌كانی خۆیان له كوردستاندا تا ڕاده‌یه‌كی
باش گه‌یشتوون . كه‌واته كورد بوون و كوردستانی بوون
بۆ هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی كورد هه‌ر له
پارتی و یه‌كێتی و ده‌وڵه‌ته‌كه‌یانه‌وه تا هه‌موو
هێز و لایه‌ن و حزبه‌كانی تر , سه‌ره‌كیترین پێداویستی
ژیان و مانه‌وه‌یانه ( ئه‌وه‌مان له‌بیر نه‌چێت كه
كۆمۆنیسته‌كانیش وه‌كو ئیسلامییه‌كان و لیبراڵه‌كان و
ناسیۆنالیسته‌كان به‌شێكن له هێزه‌كانی به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی كورد ) .
خاڵێك كه ده‌بێت لێره‌دا ئاماژه‌ی پێبدرێت ئه‌وه‌یه
كه جیهانی بوونی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له
نه‌ته‌وه‌وه ده‌ست پێناكات , به‌ڵكو له
بنه‌ڕه‌ته‌وه له تاكایه‌تی تاكی تایبه‌ت خۆیه‌وه
ده‌ست پێده‌كات . تاكی تایبه‌ت ده‌سه‌ڵاتخوازه و
ده‌سه‌ڵاتخوازییه‌كه‌شی سنوور نه‌ناسه . جیهانی بوونی
تاكی تایبه‌ت , له هه‌ناوی ئه‌و سنوور نه‌ناسینه‌یدا
" واته سنوور نه‌ناسینی ده‌سه‌ڵاتخوازییه‌كه‌ی "
هه‌ڵگیراوه . ده‌سه‌ڵاتخوازی تاكی هه‌موانیش سنوور
نه‌ناسه , به‌ڵام له كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه‌دا ,
زه‌مینه‌ی كۆمه‌ڵایه‌تی بۆ چوونه پێشه‌وه‌ی
ده‌سه‌ڵاتخوازی ئه‌و نه‌ك هه‌ر ئاماده نییه ,,
به‌ڵكو خودی كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه له‌سه‌ر تاڵان كردنی
ئه‌و ڕاوه‌ستاوه . خاسیه‌تی جیهانی بوون كه له تاكی
تایبه‌ته‌وه ده‌ست پێده‌كات , سازاندنی زه‌مینه
كۆمه‌ڵایه‌تییه‌كانیش بۆی , به خێزان و خێڵ و هۆز و
نه‌ته‌وه و گه‌ل و گه‌لاندا ده‌ڕوات ( واته خاسیه‌تی
جیهانی بوون له تاكی تایبه‌تدا , له خێزانه‌وه
ده‌ست پێده‌كات , تا ده‌گاته یه‌كگرتنی چه‌ند گه‌لێك
و له‌وێشه‌وه بۆ به جیهانی كردنی ) . نه‌ته‌وه و
نیشتمان بۆ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت , دوو ئه‌ڵقه‌ن له
پرۆسه‌ی ڕۆیشتنه‌كه‌یدا به‌ره‌و جیهانی بوون . ئێستا
ده‌توانین وه‌ڵامی پرسیاره‌كه بده‌ینه‌وه و بڵێین :
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا هه‌ر به ته‌نیا
كوردی نییه و له پرۆسه‌ی تاڵان كردنیدا پێكهاته‌ی
نه‌ته‌وه‌یی دیكه‌ی له‌گه‌ڵ خۆیدا هه‌ڵگرتووه .
سه‌باره‌ت به پرسیارێكی تر كه ئایا به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان یه‌ك به‌ره‌ن ,
یان چوار به‌ره‌ی سه‌ربه‌خۆن ؟ وه‌ڵامه‌كه‌م نه
ئه‌رێیه و نه نه‌رێیه . ئه‌وه‌ی كه نووسیم
ده‌رباره‌ی هه‌رێمی كوردستان له عێراقدا , به
شێوه‌یه‌كی گشتی ده‌رباره‌ی سێ پارچه‌كه‌ی تری
كوردستانیش هه‌مان شته . هه‌نووكه ئاسۆی
یه‌كگرتنه‌وه‌ی هه‌ر چوار پارچه‌كه‌ی كوردستان له هیچ
شوێنێكه‌وه دیار نییه . به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی هه‌ر
چوار پارچه‌كه‌ی كوردستان , به ڕای من , له‌سه‌ر
بنه‌مای كورد و كوردستانی بوونه‌وه یه‌كناگرنه‌وه .
خاسیه‌تی نه‌ته‌وه‌یی و نیشتمانی وه‌كو له پێشه‌وه
ڕوونم كرده‌وه , دوو خاسیه‌تی ڕه‌سه‌ن و سروشتی نین
بۆ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت . ئه‌وه‌ی كه سروشتییه بۆ
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت تاكایه‌تییه و ئه‌وه‌شی كه
ڕه‌سه‌نه تاڵان كردن و كه‌ڵه‌كه كردن و جیهانی
بوونه . مه‌سه‌له‌ی هاوبه‌ش بوونی كورد بوون و
كوردستانی بوون بۆ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی هه‌ر چوار
پارچه‌كه‌ی كوردستان مه‌سه‌له‌یه‌كی زیاتر
ئامڕازگه‌رایانه‌ن . به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی هیچ
پارچه‌یه‌كیان به ده‌وری كورد بوون و كوردستانی
بووندا ته‌وه‌ره‌یان نه‌به‌ستووه . ئه‌وه هێزه
سیاسییه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تن له هه‌ر چوار
پارچه‌كه‌دا كه باس له كورد بوون و كوردستانی بوون و
یه‌كگرتنه‌وه و .....هتد ده‌كه‌ن . به‌ڵام ئایا ئه‌م
هێزانه توانیویانه نوێنه‌رایه‌تی بوونی خۆیان بۆ
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی هیچ پارچه‌یه‌ك بسه‌لمێنن ؟ بۆ
نموونه له هه‌رێمی كوردستاندا هیچ هێزێكی سیاسی
كوردی " وه‌كو پارتی , یه‌كێتی , وه‌یان هه‌ر لایه‌كی
تر " توانیویه‌تی سیستمی كار و ئامانجی به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌ت له خۆیدا به‌رجه‌سته بكات ؟ چ پارتی , چ
یه‌كێتی , وه‌یان هه‌ردووكیان پێكه‌وه , چۆن چۆنی
ده‌یسه‌لمێنن كه نوێنه‌ری به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تن له
كوردستاندا ؟ ئه‌وان وه‌كو دوو هێزی سه‌ره‌كی تا
ئێستاش له‌وه تێناگه‌ن كه كۆمه‌ڵگا له هه‌موو
شوێنێكی دنیادا , كۆمه‌ڵگای به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ته .
په‌یدا بوونی بزووتنه‌وه‌ی گۆڕان و هاتنه پێشه‌وه‌ی ,
به‌ڵگه‌ی نه‌توانینی نوێنه‌رایه‌تی كردنی پارتی و
یه‌كێتییه بۆ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له كوردستاندا .
جا ئه‌م ڕه‌وشه نه‌ك هه‌ر به‌رانبه‌ر به هێزه‌كانی
هه‌رێمی كوردستان دروسته , به‌ڵكو سه‌باره‌ت به
پارچه‌كانی دیكه‌ش دروسته . له كاتێكدا كه ڕۆشن
نه‌بێت هێزه سیاسییه‌كانی هه‌ر چوار پارچه‌كه‌ی
كوردستان , ده‌توانن نوێنه‌رایه‌تی به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تی هه‌ر چوار پارچه‌كه بكه‌ن یان نا , ئیتر چۆن
ڕۆشن ده‌بێت , قسه له‌سه‌ر یه‌كگرتنه‌وه‌ی هه‌ر چوار
پارچه‌كه بكه‌ین . ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر هێزه
سیاسییه‌كانی هه‌ر چوار پارچه‌كه , نوێنه‌ری
ڕاسته‌قینه‌ی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی هه‌ر چوار
پارچه‌كه بن , هێشتاش ئه‌م گریمانه‌یه فریامان
ناكه‌وێت و ده‌بێت به شوێن سۆراخی ئامانجه‌كانی
به‌ره‌كانی تاكی تایبه‌ته‌وه بین له هه‌ر چوار
پارچه‌كه‌ی كوردستاندا . واته دوای ئه‌و گریمانه‌یه‌ش
ده‌بێت له‌سه‌ر بنه‌مای تاڵان كردن و كه‌ڵه‌كه كردنی
تاڵانییه‌كان و جیهانی بوونی به‌ره‌ی تاكه
تایبه‌ته‌كانی هه‌ر چوار پارچه‌كه‌وه , سۆراخی
یه‌كگرتنه‌وه‌ی هه‌ر چوار پارچه‌كه بكه‌ین . كێشه‌ی
تێگه‌یشتنی هه‌ر هێزێك له به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت له
هه‌ر پارچه‌یه‌كی كوردستاندا , نه‌ك هه‌ر كێشه‌ی
یه‌كلایی كردنه‌وه‌ی ده‌سه‌ڵاتی سیاسییه , به‌ڵكو
كێشه‌ی هێز گرتن و چه‌سپاندن و به‌رفراوان بوون و
چوونه پێشه‌وه‌ی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تیشه له‌و
پارچه‌یه‌دا .
له‌م هه‌ڵسه‌نگاندن و تێڕوانینه‌مه‌وه , ئێستا
ده‌توانم ڕای خۆم ڕاشكاوانه ده‌رببڕم و بڵێم :
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تی هه‌ر چوار پارچه‌ی كوردستان ,
بۆ هه‌نووكه , چوار به‌ره‌ی سه‌ربه‌خۆن و ئاسۆی
یه‌كگرتنه‌وه‌یان نابینم .
كێ به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ته له كوردستان " مه‌به‌ست
كوردستانی عێراقه " و كێش به‌ره‌ی تاكی هه‌موانییه ؟
هیچ كه‌سێك ناتوانێت سنووری ئه‌م دوو به‌ره‌یه له
یه‌كتری جیا بكاته‌وه . ئه‌توانم گریمانه‌ی ئه‌وه
بكه‌م كه مرۆڤه‌كانی كۆمه‌ڵگا , هه‌ر هه‌موویان به
شێوه‌یه‌كی گشتی , به بڕی جیاواز به هه‌ردوو به‌ره‌ی
تاكی تایبه‌ت و تاكی هه‌موانی , بارگاوین . ئه‌وه‌ی
له ڕوویه‌كه‌وه تاكی هه‌موانییه , له ڕوویه‌كی
تره‌وه تاكی تایبه‌ته . ئه‌وه‌ی ئه‌مڕۆ تاكی
تایبه‌ته , سبه‌ینێ تاكی هه‌موانییه . ئه‌وه‌ی له
ڕوویه‌كه‌وه به بڕێكی دیاریكراو تاكی تایبه‌ته ,
له هه‌مان ڕووه‌وه به بڕێكی دیاریكراوی تر تاكی
هه‌موانییه . ئه‌وه‌ی به قاچێك له ناو به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تدایه و چه‌وسێنه‌ره , به قاچه‌كه‌ی تری
له‌ناو به‌ره‌ی تاكی هه‌موانیدایه و چه‌وساوه‌یه .
له‌گه‌ڵ ئه‌م هه‌موو تێكه‌ڵوپێكه‌ڵییه‌ی كه له نێوان
به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت و به‌ره‌ی تاكی هه‌موانیدایه ,
هێشتا كۆمه‌ڵێك نیشانه هه‌ن بۆ ناسینه‌وه‌ی تاكه
تایبه‌ته‌كان و تاكه هه‌موانییه‌كان . هه‌ر له
ده‌وڵه‌ته‌وه تاكو هه‌موو هێزێكی سیاسی و
كۆمه‌ڵایه‌تی و ئابووری و ڕۆشنبیری و .....هتد , له
چوارچێوه‌ی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌تدا خۆی پێناسه ده‌كات
" واته پێناسه ده‌كرێت " . هه‌موو كه‌سێك به‌پێی
ئه‌و كۆمه‌ڵگایه‌ی تیایدا ده‌ژی , كه ده‌ستكه‌وتی ,
له هه‌موو ڕوویه‌كه‌وه , له پێداویستی ڕۆژانه‌ی
زیاتر بوو , به‌پێی بڕی زیادییه‌كه , له به‌ره‌ی
تاكی تایبه‌تدایه ( ئه‌مه له حاڵه‌تێكدا كه تا
ئه‌و بارودۆخه جێگیره . ) .
هه‌موو جۆره یه‌كگرتنێك , به هاوسه‌رگیری و
هاوڕێیه‌تی و هاوپیشه‌یی و خزمایه‌تی و .....هتده‌وه
, یه‌كگرتنه له چوارچێوه‌ی سیستمی به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌تدا . واته یه‌كگرتنێكی ناكۆك به مرۆیی بوونه
. بۆیه‌ش ناكۆك به مرۆیی بوونه , چونكه ئازادی تاكی
تیا پێشێل ده‌كرێت . زنجیره مه‌راتیب له هه‌ر
شوێنێكدا بێت , زنجیره‌ی پله‌دارێتی ده‌سه‌ڵاتدارانه
بۆ تاڵان كردن . هه‌ركه‌سێك له هه‌ر شوێنێكدا
ده‌سه‌ڵاتی به‌سه‌ر كه‌سێك یان زیاتردا هه‌بێت , تاكی
تایبه‌ته . مامۆستا له به‌رانبه‌ر قوتابیدا ,
فه‌رمانبه‌ر له به‌رانبه‌ر كرێكاردا , سه‌رۆكی خێڵ و
كه‌سایه‌تییه‌كانی دیكه‌ی خێڵ له به‌رانبه‌ر
ئه‌ندامانی ئاسایی خه‌ڵكدا , پیاو له به‌رانبه‌ر ژن و
باوك له به‌رانبه‌ر منداڵ و برا له به‌رانبه‌ر
خوشكدا , لێپرسراوه حزبییه‌كان له به‌رانبه‌ر
ئه‌ندامانی خواره‌وه‌دا , حزبه‌كان له به‌رانبه‌ر
كۆمه‌ڵانی خه‌ڵكدا , ئازا له به‌رانبه‌ر ترسنۆكدا ,
شه‌ڕفرۆش له به‌رانبه‌ر شه‌ڕنه‌كه‌ردا ,
فه‌رمانبه‌رێكی به‌رز له به‌رانبه‌ر فه‌رمانبه‌رێكی
بچوكدا , ئه‌فسه‌ر له به‌رانبه‌ر سه‌ربازدا , مه‌لا
له به‌رانبه‌ر نوێژكه‌راندا , به ئابڕوو له
به‌رانبه‌ر بێئابڕوودا , باوه‌ڕدار له به‌رانبه‌ر
بێباوه‌ڕدا , ده‌وڵه‌مه‌ند له به‌رانبه‌ر هه‌ژاردا ,
ئه‌مانه هه‌ر هه‌موویان له كۆمه‌ڵگادا تاكی تایبه‌تن
. به‌ڵام هه‌ر ئه‌م تاكه تایبه‌تانه له كات و شوێنی
جیاوازدا و له به‌رانبه‌ر ئه‌وانه‌ی كه باڵاده‌ستن
به‌سه‌ریاندا , ده‌بن به تاكی هه‌موانی . له‌و
كاته‌دا كه ده‌بن به تاكی هه‌موانی , به‌و
مانایه‌نییه كه ئیتر تاكی تایبه‌ت نین . كاتێك كه
فه‌رمانبه‌رێكی بچوك , تاكی هه‌موانییه له
به‌رانبه‌ر فه‌رمانبه‌رێكی گه‌وره‌دا , هه‌ر ئه‌م
فه‌رمانبه‌ره بچوكه , ڕێك له‌و كاته‌دا كه تاكی
هه‌موانییه , تاكی تایبه‌تیشه به‌سه‌ر كرێكارێك یان
كرێكاره‌كاندا . هه‌ر ئه‌م كرێكاره یان هه‌ر یه‌كێك
له‌م كرێكارانه كه تاكی هه‌موانییه , له ماڵه‌وه
تاكی تایبه‌ته به‌سه‌ر منداڵكانیدا و له‌وانه‌شه
بڵێم به‌سه‌ر ژنه‌كه‌شیدا . كه‌واته تاكی تایبه‌ت و
تاكی هه‌موانی له كوردستاندا , حاڵه‌تی لاستیكییان
هه‌یه " واته ده‌كشێن و دێنه‌وه یه‌ك " .
جیابوونه‌وه‌ی ئه‌م دوو به‌ره‌یه له كوردستاندا ,
هه‌رگیز دیاریكردنی ته‌واو به خۆیه‌وه نابینێت .
كۆمه‌ڵگای كوردستانیش كه وه‌كو هه‌موو كۆمه‌ڵگایه‌كی
تری جیهان پێچه‌وانه‌یه , له‌سه‌ر هه‌مان یاسای تاڵان
كردنی یه‌كتری دامه‌زراوه و ده‌ڕوات به‌ڕێوه .
ده‌وڵه‌ت و هێزه سیاسییه‌كان له كوردستاندا كه
فه‌رمانڕه‌وایه‌تی ده‌كه‌ن , زیاتر وه‌كو نوێنه‌رێكی
كه‌م شاره‌زای به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت
به‌ڕێوه‌به‌رایه‌تی كۆمه‌ڵگایان گرتووه‌ته ئه‌ستۆ .
به‌ره‌ی تاكی هه‌موانی له كوردستاندا , به
شێوه‌یه‌كی گشتی " واته به شێوه‌یه‌كی ته‌واوه‌تی نا
" كه له كرێكاران و جوتیاران و ژنان و منداڵان و
كه‌م ده‌رامه‌ته‌كان و كه‌م ئه‌ندامان و عاره‌بانه
فرۆشه‌كان و .......هتد پێكهاتووه , پاشكۆیه‌كی
ناچاركراو و ڕامكراو و ڕاهێنراون بۆ به‌ره‌ی تاكی
تایبه‌ت . هێزه جیاوازه‌كانی به‌ره‌ی تاكی تایبه‌ت ,
هه‌موو كاتێك توانای فریودانی كۆمه‌ڵانی خه‌ڵكیان له
به‌ره‌ی تاكی هه‌موانی هه‌بووه و هه‌یه . به‌ره‌ی
تاكی هه‌موانی له كوردستاندا , نه توانیویه‌تی
سه‌ربه‌خۆیی خۆی ڕِابگه‌یه‌نێت و نه ده‌شتوانێت . له
كۆمه‌ڵگای پێچه‌وانه‌دا , هه‌رگیز ڕزگار بوون بۆ
به‌ره‌ی تاكی هه‌موانی " چه‌وساوه‌كان " نییه .
---------------
بژار مانگی نیسانی 2010
تێبینی : هه‌رچه‌نده ئه‌م نووسینه‌م دوایی نه‌هاتووه
و هێشتا زۆر قسه و باسی ترم ماوه بیكه‌م , به‌ڵام
له‌به‌ر ماندووی خۆم و خوێنه‌ریش , لێره‌دا كۆتایی
پێده‌هێنم و چاوه‌ڕوانی ده‌رفه‌تێكی دیكه ده‌كه‌م تا
ئه‌و بابه‌تانه‌ی كه نه‌موتوون یان ته‌واووم
نه‌كردوون , بیانڵێم و ته‌واویان بكه‌م . ئیتر سوپاس و
سه‌ركه‌وتن بۆ هه‌موو لایه‌ك .
-----------------
|
