|
کا تێک بۆ یه‌که‌مجار له نێوان ساڵانی 1967 بۆ
1968دا چوم بۆ برۆکسل. له سه‌رتخوبه‌کانی فه‌ره‌نساو
ئه‌ڵمانیاو هۆڵه‌ندا ،شارێکی ته‌و‌او ناڕیک و پێک و
پاش گوێ خراو بوو .به دوو زمانی دراوسێ ی گه‌وره‌ی
فه‌ره‌نسی و هۆڵه‌ندی ده‌ئاخاوتن ، له‌گه‌ڵ که‌مێک
پاشماوه‌ی ئه‌ڵمانه‌کان . ئه‌و شاره به‌ناوبانگ بوو
به‌وه‌ی یه‌که‌مین بازاڕه بۆ به‌کرێگرته‌ی جاش
وجلخوار(**) . کاتێک دۆستێکم پێی گوتم ، که‌وا
قاوه‌خانه‌کانی (برۆکسل) پڕن له جاش و به‌کرێگرته ،
ئه‌وانه‌ی ئاماده‌ن به‌ڕێبکرێن بۆ لوبنان ، پێم
گوته‌وه :ئیتر ئه‌وه سه‌ره‌تای به‌رپا بوونی شه‌ڕێکی
دورو درێژو چه‌په‌ڵه .
به‌ته‌نیشت وێستگه‌ی شه‌مه‌نده‌فه‌ری باکوره‌وه ، له
ئوتێلێکی بێ ئه‌ستێره دابه‌زی بووم . به‌ناوبانگترین
گۆرانی بێژی به‌ڵچیکی ، جوانترین گۆرانی ئه‌و
سه‌ره‌ده‌مه‌ی ده‌چریکاند ، سه‌ره‌تاو کۆتاییه‌که‌ی
ئه‌وه بوو : (( باوکم ده‌ڵێت بای شه‌ماڵ گه‌رمی
ئه‌وین ڕاده‌ماڵێت)).
هه‌موو ڕۆژێک ، کارمه‌ندی ئوتێله‌که ، به‌سه‌ره
ڕوتاوه و سیما وو شک و تاڵه‌که‌یه‌وه ده‌چوو به
قاڵییه‌کی به‌رپێخراو ، پێی ده‌گوتم فه‌له‌مه‌نکی
به‌ڵچیکی زۆرچاکترن له هاوڵاتیه فه‌ڕه‌نسی یه‌کان .
هه‌موو ڕۆژێک . به بۆنه‌و به‌بێ بۆنه ، ئه‌مه‌ی
ده‌جوه‌وه ، کۆمه‌ڵه، فه‌له‌مه‌نکیه مکوڕه‌کانی
ده‌ڵێن:مۆنی و ڕوتاڵیه‌کی به‌ر هه‌مدارمان لا په‌سه‌ند
تره له زه‌رده‌خه‌نه‌ی بێ به‌رهه‌م . له‌دڵی خۆم
داده‌مگوت ئه‌وه‌ی تۆ ده‌یڵێیت ، له خۆپیشاندانه
خۆڕسکیه‌کانی ته‌رابلوس دا بۆ ئه‌مریکا . به پیتی
نوسخ له‌سه‌ر ئه‌فیش و ئاڵاکانیان نوسراوه به‌بێ هیچ
جوانیه‌ک .
پاش ساڵانێک برۆکسل بوو به پایته‌ختی ئه وروپای
یه‌کگرتوو . هێشتا له وێسته‌گه‌ی باکور فه‌له‌مه‌نکی
و فه‌ڕه‌نسیه‌کان دانه‌چیڕه‌یانه له‌یه‌کتر و
هه‌مواری یه‌کتری ناکه‌ن و ماڵ جیایی ده‌خوازن .
به هه‌موو ساده‌له‌وحیمه‌وه ، هه‌ستم به‌ترسیێک
ده‌کرد له هه‌ر جۆره‌پێشه‌نگی و به‌ره‌و پێش چونێکی
جیاخوازه به‌ڵچیکی و که‌نه‌دیه‌کان . له نه‌ستی خۆم
و ناخودئاگام دا ده‌ترسام ئه‌و ئافاته لوبنانیش
بگرێته‌وه ، که به شێوه‌ی چه‌کداریه‌کی کێویانه
دابه‌ش بوو بوون . وه‌لێ ئه‌مڕۆ به‌خۆم ده‌ڵێم :
ئه‌گه‌ر یه‌کگرتوویی ئه‌و هه‌موو ڕق کینه‌و ئه‌و
هه‌موو تاوانکاری و کێوێتی یه‌ی به‌خۆ هه‌ڵگرتبێت ،
ڕه‌نگبێ بۆ ئه‌و دنیایه باشتر بێت لێک هه‌ڵوه‌شێنرێت
. یه‌کگرتووی( عێراق) چی ده‌گه‌یه‌نێت ، ئه‌گه‌ر
نرخه‌که‌ی بۆ هه‌ر ده‌ساڵ جارێک یه‌ک ملیۆن که‌سی له
پێناو دا تیا بچێت . ئه‌و یه‌کگرتنه چه‌په‌ڵه‌ی (
ڕوه‌ندا) بۆچیه ، ئه‌گه‌ر یه‌کگرتوو خوازه‌کان یه‌ک
ملیۆن که‌س به ته‌ور و قیمه‌کێش بکوژن . یه‌کێتی
(که‌مبۆدیا )بۆچی باشه، کاتێک (پۆل پۆت) به سێ ملیۆن
که‌له سه‌ر پارێزگاری بکات .
یه‌کگرتنه کێوی و کوشنده‌کان بگۆڕن به جیابونه‌وه
کامه‌رانیه‌کان . با ئیتر هه‌ر که‌سه‌و په‌رچه‌م
وئاڵای ڕقه‌کانی له‌سه ر بانی ماڵی خۆیان
بشه‌کێنێته‌وه . بائیتر فه‌له‌مه‌نکیه‌کانی به‌ڵچیکا
و فه‌ڕه‌نسیه‌کانی که‌نه‌دا و باسکه‌کانی ئیسپانیا
برۆن بۆ دۆزه‌خێک . یان هه‌ر کوێ یه‌ک که حه‌زی پێ
ده‌که‌ن . به مه‌له ، له‌گه‌ڵ شینه‌شاهۆکان دا بڕۆن
بۆ که‌نداوی مه‌کسیک ، . با خیڵ به خێڵ بگه‌ڕێنه‌وه
. ئه‌فریقا ملیۆنان جار به‌ختیار تر بوون کاتێک
هێنده‌ی ژماره‌ی پۆلی مراوی و که‌وه‌کان ده‌بون .
ئه‌مڕۆ به‌ملیۆنیان توشبوی نه‌خۆشی ئایدز هه‌یه .
پێنج ملیۆن کوژراو له‌جه‌نگی یه‌کگرتوخوازی( کۆنگۆ )
که‌وته‌وه . ئێوه‌هه‌مووی لێک بده‌نه‌وه بزانن
ئه‌وه‌یه یه‌کگرتن . بافه‌له‌مه‌نکیه‌کان
بگه‌ڕێنه‌وه بۆ (کۆنگۆ )و (بۆرۆندی) و( ڕوه‌ندا) ،
به‌وشێوه‌یه‌ی که (هۆتسی ) و (تۆتسی)یان له دوای
خۆیانه‌وه به‌جێ هێشت(***) .
17 ــ 06 ــ 2010
saidaraf@hotmail.com
تیبـــــــــــــــــــینی
ــــــــــــــــــــــــــــــ :
(*)سه‌میر عه‌تاڵڵا، نوسه‌رێکی لوبنانی ستون نوسه
،له ڕۆژنامه‌ی(الشرق الاوسط)دا
http://www.aawsat.com/leader.asp?section=3&issueno=11523&article=574200
(**) (المورتزقة) ، له‌و سێ ناوه‌دا (به‌کرێگیراو ،
جاش ، جلخوار) دا کۆم کردونه‌ته‌وه ، ئه‌وه‌ش
ده‌وڵه‌مه‌ندی زمانی کوردی ده‌گه‌یه‌نێت ،له چه‌مکی
ئه‌و پیشه‌یه‌دا . ئه‌گه‌ر به‌ده‌ق وه‌ربگێڕدرێت(
جه‌نگاوه‌ری به‌کریگیراو) ده‌کات ،ئه‌و جۆره
به‌کرێگرتنه ، له ڕۆژئاواد هه‌ندێک جیاوازی مێژویی
له‌گه‌ڵ ئه‌وی خۆمان دا هه‌یه ، ئێمه‌ی کورد بۆ هه‌ر
سه‌رده‌مێک له‌وانه نمونه‌یه‌کمان هه‌بووه ، له
کوندا (جلخوار ) له نوێ دا (جاش) و بۆ گشته‌که‌ی
(به‌کرێگیراو) ، ئه‌وه‌ش تێڕامانی ده‌وێت و به‌سوده
به‌تایبه‌ت بۆ لێکۆلێنه‌وه‌و زانستی ( جاشۆلۆجی)
که‌ڕۆژێک ده‌بێت کورد بۆ حاڵی خۆی گرنگی به و لقه
زانستیه بدات.
(***) شایانی باسه به‌ڵچیکی و هۆڵه‌ندیه‌کان ،
ده‌سه‌ڵاتی کۆڵۆنیالی بون به‌سه‌ر ئه‌و ووڵاته
ئه‌فریقیه ناوبراوانه‌وه .
|