|
ژن نیڤا جڤاكی یه یان ته‌مامكه‌را زه‌لامی، هه‌ر
هنده‌ك لدویڤ دیتنه‌كێ ل بابه‌تی دنێرن و ئه‌ڤێن
هه‌ست دكه‌ن كو زه‌لام ژی دڤێت یێ به‌شداری
خزمه‌تكرنا مالێ و چاڤدانا زاروكان بیت، داكوكیێ ل
سه‌ر وێ چه‌ندێ دكه‌ن كو به‌لێ ژن نیڤا جڤاكی یه و
چاوان ل سه‌ر ژنێ پێدڤی یه دمالێ دا پاقژیێ راگریت
و جلكان بشوت و زاروكان بخودان كه‌ت و سه‌خبێركه‌ت،
هه‌ر هوسان ل سه‌ر زه‌لامی ژی ئه‌ركه كو مل بملێ
ژنێ بڤان كاران راببیت، به‌هانا وان ژی ژبو ڤێ
چه‌ندێ كو ژن ژی دشێت وان هه‌می كاران بكه‌ت یێن
دبنه ئه‌گه‌رێ داهاتیه‌كی بو مال، ئه‌و ژی وه‌ك
زه‌لامی دشێت ماموستا بیت و نوژدار و فه‌رمانبه‌ر بیت،
یان كو وه‌ك زه‌لامی به‌شداره د داهاتیێ مالێ دا،
ژلایه‌كێ دیڤه ئه‌و زاروكێ دناڤبه‌را وان هه‌ردوان
دا په‌یدا دبیت، هه‌ردوو خودانێن وینه و بویه بو
هه‌ردوكان ئه‌ركه سه‌خبێریا ڤی زاروكی بكه‌ن.
دا پتر دهه‌ردوو ره‌گه‌زان بگه‌هین وه‌ك ژن و زه‌لام،
دڤێت كومه‌كا جوداهی و هه‌ڤركیان بدانینه به‌ر سینگا
خوه، هه‌ر ژ پێكهاته‌ییا له‌شی دناڤبه‌را هه‌ردوكان
دا، دلینیێ و هه‌ستكرنێ و كاركرنێ و شیانێن
هه‌ردوكان بو كرنا كاری، خوراگرتنا وان به‌رامبه‌ر
ده‌ركه‌تنا وان ژ ده‌رڤه‌ی دیوارێن مالێ، ئه‌و
ئاكامێن به‌رده‌وام هه‌ین كو دبنه جهێ گه‌فێ بو وان
و دبه‌رامبه‌ر دا گه‌فێ ل خوراگری و پاقژیا خێزانێ
دكه‌ت، ره‌فتار و داخباربونێن وان، حه‌ز و دلینی و
ئاریشه‌یێن هه‌ر ره‌گه‌زه‌ك جوداتر ژ یێدی. دگه‌ل ڤان
هه‌میان ژی ئه‌و جوداهیێن دناڤبه‌را ژنێ و زه‌لامی دا
هه‌ین، كا هه‌ر ئێكی ژوان پێدڤی ب چ هه‌یه و پێدڤیێن
هه‌ر ره‌گه‌زه‌كی بو ره‌گه‌زێ دی چنه،
هه‌لسه‌نگاندنه‌ك بو هه‌ر ئێك ژوان پێدڤییان ب رێكه‌ك
جوداتر، ئایا ئه‌ڤ پێدڤیه دبنه ئه‌گه‌رێ
ئالیسه‌نگیه‌كێ د ره‌فتار و هزركرنێن وان دا كو ئێك
بو یێدی پێداگیریێ بكه‌ت، ئه‌ڤ پێداگیری ژی
بره‌نگه‌كێ وه‌سان دیار بكه‌ت كو ره‌گه‌زه‌ك ژبه‌ر
یێدی كێماتیێ بدانیت یان هه‌ست بڤێ چه‌ندێ بكه‌ت،
كو براستی هه‌ر گاڤا پێداگیری ژلایێ كه‌سه‌كی ل سه‌ر
حسابا ره‌گه‌زێ دی هاته كرن، هینگێ ئالیسه‌نگی
دناڤبه‌را هه‌ردوان دا په‌یدانابیت و دێ بوشاهی و
ده‌رز كه‌ڤنه وێ نیڤێ كو ئه‌م هه‌ردوان پێ
دئینینه به‌رامبه‌ری ئێك.
ئه‌گه‌ر ئه‌م ته‌مه‌نێ هه‌ر كه‌سه‌كی وه‌ك ئێك ل سه‌ر
چه‌ند قوناغان دابه‌ش بكه‌ین، هه‌ر ژ دایكبونێ و تا
دچیته قوتابخانێ و قوناغا سنێله‌ییێ و تا به‌رهه‌ڤ
دبیت كو پروسا هه‌ڤژینیێ پێك بینیت و ببیته خودان
زاروك و ئاڤاهیه‌كی و ناڤمالیه‌كێ و ترومبێل و
پێدڤیێن ژیانێ و دبیته خودان نه‌ڤی، تا دهێته
خانه‌نشینكرن، دێ قوناغێن جودا بینین، هه‌ر
قوناغه‌كێ ژی تایبه‌تمه‌ندیه‌ك جوداتر و هه‌ر ئێكێ
ژی ژڤان قوناغان هزركرنه‌ك جودا و ره‌فتار و
په‌یوه‌ندیه‌ك جوداتر، دقوناغه‌كێ دا پێدڤی ب
كه‌سه‌كی هه‌یه تا خوه ل سه‌ر پێن خوه بگریت،
دقوناغه‌كێ دا پێدڤی ب كه‌سه‌كێ جوداتر هه‌یه تشتێن
نوی ژ ده‌وروبه‌رێن وی هه‌ر تشتێ رویبده‌ت و
روینه‌دای نیشا بده‌ت، دقوناغه‌ك دی دا دلینی لده‌ف
په‌یدادبیت و هه‌ست دكه‌ت بارگرانیه‌ك ل سه‌ر ملێن وی
یه و دڤێت ب ره‌گه‌زێ دی، ئه‌و بارگرانی ژ سه‌ر ملێن
سڤك ببیت.... هتد. دگه‌له‌ك ژڤان قوناغان دا، دێ
بینین كو هه‌ردوو ره‌گه‌ز گه‌له‌ك نێزیكی ئێكن و ب
دیتنه‌كا ده‌ستپێكی ئه‌م چ جوداهیا نابینین كو
هزربكه‌ین، ره‌گه‌زه‌ك ژ یێ دی جوداتره و دڤێت
ره‌گه‌زێ دی بو پێداگیرێ بكه‌ت.
ده‌ما ئه‌م دبێژین ژن نیڤا جڤاكی یه، دڤێت مه
ئارمانجه‌ك ژبو ڤێ چه‌ندێ هه‌بیت، ئه‌و ژی نه‌هێلانا
قوناغا نه یه‌كسانیێ یه دناڤبه‌را هه‌ردوكان دا، چ
ئه‌و نه یه‌كسانی دره‌فتاران دا بیت یان هزركرنێ یان
ده‌ربینێ دا. پتریا نه یه‌كسانیێ ژی دزڤرنه
خاله‌كا ده‌ستپێكی، ئه‌و ژی، زالبونا كومه‌كێ ل سه‌ر
كومه‌كا دی یان زالبونا كه‌سه‌كی ل سه‌ر كه‌سه‌كێ دی،
مه‌ره‌م ژ زالبونێ ژی هه‌بونا هێزه‌كا زێده‌تر یان
هزركرنه‌كا باشتر یان بسپوریه‌كا به‌رفره‌هتر، ئه‌و
تشتێ لده‌ف كه‌سێ ئێكێ هه‌ی، كه‌سێ دوێ لده‌ف
خوه نابینیت، ژبه‌ر هندێ ژی دێ بینی كه‌سێ خوه
كێم دبینیت، دێ كاری ژبو وێ كێماتیێ كه‌ت و دشیانێن
خوه دا نابینیت كو ل رێگه‌چاره‌ییان بگه‌ریت بو
باشتركرنێ، به‌لكو بتنێ دگه‌هیت شاشیێن خوه
نه‌هێلیت یان هه‌ولدانا هنده‌ك ژ ڤه‌شارتنا وان بكه‌ت.
دڤی حاله‌تی دا كومه‌لا زال یان كه‌سێ سه‌ركه‌تی
دهه‌ڤكێشه‌یێ دا، دێ هنده‌ك رولێن كێم ده‌ته كه‌سێ
ژ خوه كێمتر، ئه‌و ژی ئه‌و رولن كو دچاڤێن یێ
به‌رامبه‌ر دا، دخوه بخوه دا كێماتیێ نیشان دده‌ت،
وه‌ك رولێ پاقژكرنێ یان ڤه‌شویشتنا پیساتیێ
زاروكان. ئه‌ڤا هه ژی دزڤریت بو دیتنه‌كا پێش وه‌خت
كو زه‌لام دزانن، بتنێ ژنان زه‌لامه‌ك دڤێت ژیانا وان
رێك بێخیت، ئه‌ڤ چه‌ندا هه ژی مرنه‌كا پێش وه‌خت
دده‌ته ڤی ره‌گه‌زی و نمونێن ژڤی ره‌نگی ژی، ب
سه‌دانن دناڤ كومه‌لگه‌هێ مه دا.
گه‌له‌ك وه هز دكه‌ن كو ژن نه‌شێت بهه‌می كاران
راببیت، ژبه‌ر كو شیانێن وێ نه دهایكارێ وێنه و
دێ رولێ وێ یێ چارچوڤه‌كری بیت، ئه‌و ژی ب به‌هانا
كێم ئاقلیێ یان بێ هێزیا له‌شی. لڤێره ژی ژن بخوه
هه‌ست دكه‌ت كو ئه‌و نه‌شێت بگه‌هیته ڤان پێرابونان،
باوه‌ری بخوه نامینیت و دێ هه‌می بزاڤێن خوه
چارچوڤه‌كه‌ت و ئه‌و بخوه دێ كارتا سه‌ركه‌فتنێ
كه‌ته دده‌ستێ زه‌لامی دا، دێ وێ بیروكه‌یێ
كه‌ته دهزرا خوه دا، كو خودێ ژن یا دای دا لدویڤ
پێن زه‌لامی بچیت، هه‌ر چه‌نده زه‌لام بخوه ژی دزانن
كو وان هه‌ردوكان شاره‌زاییه‌كا هه‌ڤپشك هه‌یه یان
به‌رژه‌وه‌ندیێن هه‌ردوكان وه‌ك ئێكن، به‌لێ ئه‌و
بخوه دوپاتیێ دكه‌ن كو مال جهێ ژنێ یه و زه‌لام
بو ژنێ یا باشتر دزانن، ژبه‌ركو ژنان بخوه ژی چ نه
رازیبون ل سه‌ر ڤێ چه‌ندێ نینه.
هه‌ڤركی دهه‌ڤكێشه‌یێ دا
هه‌ر ژ قوناغا زاروكینیێ هه‌ڤكری په‌یدا دبیت،
زاروكێ بچویكتر هه‌ست دكه‌ت پێدڤی هاریكاریێ و
هه‌لگرتنێ یه، پێدڤیا بكه‌سه‌كی هه‌ی دلوڤانیێ پێ
ببه‌ت، زاروكی كه‌سه‌كێ ژ خوه بهێزتر و خودان شیانتر
دڤێت، دا وێ هاریكارێ ژی بخو بده‌ست ڤه بینیت، دڤێت
گه‌له‌كێ بده‌ت و كێمێ بستینیت، ژیان ل سه‌ر ڤی
بنگه‌هی په‌یدا دبیت، كا تو چه‌ندێ دده‌ی و چه‌ندێ
دستینی، ده‌ما نه‌یه‌كسانی ژی دبیروكه‌یا دان
وستاندنێ دا په‌یدا بو، زور تشته‌كێ سروشتی یه
ئالیسه‌نگی دگه‌لدا بهێته چاڤه‌رێكرن، ئه‌گه‌ر ئه‌ڤا
ل سه‌ری بو قوناغه‌كا ژیێ مروڤی بیت، دبیت دگه‌ل
مه‌زنبونا مروڤی ئه‌و تشتێ هه نه‌مینیت و پێدڤیاتیێن
مروڤی بهێنه چارچوڤه‌كرن یان هه‌ر نه‌مینن. لێ ده‌ما
دوو ره‌گه‌زێن جودا هه‌بن، پێنه‌ڤێت ژی دێ دان و
ستاندن یا به‌رده‌وام تر بیت، ب رامانا وێ چه‌ندێ
دێ هه‌ڤركی هه‌بیت، هه‌ر چه‌نده دڤیا پروسا
ئالیسه‌نگیێ دڤی ده‌رباره‌ی دا دبه‌رژه‌وه‌ندا ژنان
دا با، به‌لێ ژبه‌ر كو هه‌ر ده‌م ئه‌و دبنه ئارمانج
و كێماسی دلایێ وان دا خار دبیت، ئه‌و پتر دكه‌ڤنه
دلایێ شكه‌ستیێ هه‌ڤركیێ دا.
تشتێ جهێ حێبه‌تیێ دێ بینی كو گه‌له‌ك جاران ژنان
دڤێت چاڤ ل زه‌لامی بكه‌ن، دكار و كریارێن خوه دا،
دره‌فتارێن خوه دا، ددانا بریاران دا، حه‌زدكه‌ن
دزه‌لامكی بن و ئه‌ڤه ژی دبیته ئه‌گه‌رێ ناكوكیێ
دوی ره‌گه‌زی بخوه دا، دڤێت ژن بگه‌هنه باوه‌ریه‌كێ
كو دگه‌ل زه‌لامی نه دیه‌كسانن، ژبه‌ركو هه‌ر ده‌م
زه‌لامی یا یا ڤیای ژن ملكه‌چی ره‌فتارێن وی بیت،
ئه‌ڤه ژی سروشتێ وی یه و یێ ل سه‌ر هاتیه
خولقكرن، ژن یا رازی بیت هه‌ر وه‌كو ئه‌و هه‌ی وه‌ك
زه‌لام، ئه‌ڤ چه‌نده ژی دبیته ئه‌گه‌ره‌ك كو پێكڤه
دهه‌ڤپشك نه‌بن ددانا بریاران دا، دێ ئه‌ڤ تێك
نه‌گه‌هشتنه ژی بنه ئه‌گه‌ر كو هه‌ڤكری دناڤبه‌را
وان دا یا به‌رده‌وام بیت، ل دوماهیێ ژی هه‌ر ده‌م
دێ بار ب لایێ وێ دا یێ ئالیسه‌نگ بیت، كه‌نگی
ژنان زانی یاریێ دته‌رازییا هه‌ڤركیێ دا بكه‌ن،
هینگێ دێ بنه لایه‌نه‌ك ژ دان و ستاندنێ و هه‌ر
ئێك ژ ژن و زه‌لامان ب یه‌كسانی، چه‌ندێ دده‌ت و دێ
چه‌ندێ ستینیت، زه‌لام وه‌ك زه‌لام و دبه‌رامبه‌ر دا
ژن وه‌ك ژنه‌ك خوه بده‌ته نیاسین، هه‌ڤركیا وێ وه‌ك
ژنه‌ك بیت، ره‌فتارێن وێ، ده‌ربرینێن وێ، تا هزركرنا
وێ.
خالێن جوداهیێ ب هه‌ڤكێشه‌یێ ڤه
سه‌ره‌رای وێ چه‌ندێ كو ژن و زه‌لام، دهه‌ڤپشكن
دپروسه‌ییا پێكئینانا هه‌ڤژینیێ دا و هه‌ردوو
ئه‌گه‌رن كو زاروك په‌یدا دبن و كومه‌لگه‌هـ بێی ئێك ژ
هه‌ردوكان برێڤه‌ناچیت، به‌لێ دبنه‌ره‌ت دا دان و
ستاندنه‌ك وه‌ك ره‌گه‌ز و پێكهاته‌ییا له‌شی دناڤبه‌را
هه‌ر ئێك ژوان دا هه‌یه، ئه‌ڤه ژی دزڤریته
ده‌ستپێكا قوناغا سنێله‌ییێ، هه‌ر ئێك ژوان هه‌ست
بلایه‌نێ دی دكه‌ت و دڤێت ببنه ئێك له‌ش، ئه‌ڤه
هه‌می نیشان و رامانن كو هه‌ردوو وه‌ك ئێك دیه‌كسانن
دژیانێ دا، هه‌ردوان هندی ئێك پێدڤی ب دان و ستاندنێ
هه‌یه، یان كو كه‌سه‌ك ژوان پێدڤی ب وێ چه‌ندێ
نینه كو هه‌ست بكێماتیێ بكه‌ت به‌رامبه‌ر یێدی،
سه‌باره‌ت پێكهاته‌ییا له‌شی ژی، ئه‌و بابه‌ته‌كێ دی
یه.
ژ بو پتر تێگه‌هشتنا هه‌ردوو ره‌گه‌زان وه‌ك ئێك
جوداتر ژ یێ دی، زه‌لامی چ ژ ژنێ دڤێت و دبه‌رامبه‌ر
دا ژنان چ پێدڤیاتی ب زه‌لامی هه‌یه، پێدڤیه
جوداهیێن دناڤبه‌را هه‌ردووكان دا به‌رچاڤ بكه‌ین،
هه‌ر ئێك چه‌كێ لده‌ف خوه هه‌ی بزانیت، ئه‌و چ تشتن
ئه‌و دشێت پێش كێش بكه‌ت و ئه‌و چ پێدڤیاتینه دڤێت
ره‌گه‌زێ دی به‌رامبه‌ر، بو به‌رهه‌ڤ بكه‌ت.
ئه‌ڤێن ل خارێ ژی، هنده‌ك ژ وان جوداهیێن لده‌ف
زه‌لامی و ژنێ هه‌ین.
1. ژنێ پێدڤی ب پویته‌دان و چاڤدێریا زه‌لامی هه‌یه
و دبه‌رامبه‌ر دا زه‌لامی پێدڤی ب باوه‌ریا ژنان
هه‌یه.
2. ژنێ ژ زه‌لامی دڤێت دكه‌ساتیا وێ بگه‌هیت،
دبه‌رامبه‌ر دا، زه‌لامی ژ ژنێ دڤێت وه‌ك زه‌لام وی
وه‌رگریت.
3. ژنێ رێز دڤێت و زه‌لامی ژ ژنێ رێزگرتن دڤێت.
4. ژنێ پێدڤی ب دلسوزی و وه‌فاداریێ هه‌یه و
زه‌لامی داخباربون ژ ژنێ دڤێت.
5. ژنێ په‌سه‌ند و پشته‌ڤانی دڤێت و زه‌لامی پێدڤی ب
هه‌ڤكاریێ و وه‌فاداریێ هه‌یه.
6. ژنێ ئارامی دڤێت و زه‌لامی پالدان و پالپشتیا ژنێ
دڤێت.
دڤان جوداهیان دا دیار دبیت، ژن و زه‌لام ته‌مامكه‌رێن
ئێكن، هه‌ر لایه‌نه‌كی به‌رامبه‌ر یێدی پێدڤی بهنده‌ك
تشتان هه‌یه، دبه‌رامبه‌ر دا لایه‌نێ دژی پێدڤی
بهنده‌ك تشتێن دی هه‌یه. ب دیتنه‌كا دی ئه‌ڤ جوداهیێن
دناڤبه‌را ژن و زه‌لامان دا هه‌ین، ته‌مامكه‌رن بو
تشته‌ك نوی، ئه‌و ژی ل دوماهیێ سه‌رئێخستنا پروسا
هه‌ڤژینیێ یه كو ژن و زه‌لام دڤێ كریارێ دا
دهه‌ڤپشكن، كه‌نگی زه‌لامی زانی دێ چاوان گرنگیێ ب
هه‌ستێن ژنێ ده‌ت، دێ چاوان ره‌فتارێ دگه‌ل كه‌ت
وه‌ك كه‌سه‌كا مێ، گرنگی و پویته‌دانێن ڤی ره‌گه‌زی و
شیا ئێمناهیێ و باوه‌ریێ بو په‌یدا بكه‌ت، یێ دگه‌ل
دلسوز و وه‌فادار بیت، دبه‌رامبه‌ر دا ژنان رێزگرتن ل
زه‌لامی گرت، وه‌ك باب، زه‌لام، هێزا وی و ده‌ركه‌تنا
وی، ژن شیا وێ باوه‌ریێ بو په‌یدا بكه‌ت كو پالپشته
بو وی، هه‌ر ده‌م پشته‌ڤانیێ ل كارێ وی دكه‌ت، هه‌ر
گاڤا ژنێ و زه‌لامی زانی پێدڤیاتیێن هه‌ر ئێك ژوان چ
نه، ناكوكی چنه خوه ژێ بده‌نه پاش و پێدڤیاتیێن
هه‌ر ئێكی چنه، بزاڤێن به‌رهه‌ڤكرنێ و كاری ژبو
بكه‌ت، وێ گاڤێ هه‌ستكرنا وێ به‌رامبه‌ر زه‌لامی،
دیتنا جڤاكی و كومه‌لگه‌هێ به‌رامبه‌ر وێ بخوه دێ
هێته گوهرین، ئه‌نجام ژی، ژنێ پێدڤی بوێ چه‌ندێ
نامینیت، خو بێخیته ململانه‌كا نه چاڤه‌رێكری ئه‌و
ژی ئایا دێ بیته نیڤا جڤاكی یان نه.
ژیده‌ر:
1. نحو علم النفس الجدید للمراه ـ جین بیكر میللر ـ
ترجمه حكمت لمیا.
2. المراه و الصراع النفسی ـ د. نوال السعداوی.
3. الاختلافات بین الرجل و المراه ـ جون غاری.
|
