(ماره‌ڕه‌ش) ی دوێنێ
و
شوێن بزرکراوه‌کانی ئه‌مڕۆ

  

نو‌سینی: سه‌عید عارف باپیر



‌‌ له‌ کۆتایی شه‌سته‌کان و سه‌ره‌تای حه‌فتاکانی سه‌ده‌ی ڕابوردوودا ، جگه‌ له‌ سینه‌ما و ڕادیۆ ، ته‌له‌فزیۆنیش تاک و ته‌را له‌ ماڵێکی ده‌وڵه‌مه‌ندی گه‌ڕه‌کدا په‌یدابوو بوو ، هێشتا زۆری مابوو جێگه‌ی سینه‌ما له‌ ژیانی شاردا پڕ بکاته‌وه‌ ، جگه‌ له‌ وانه‌ و قسه‌و باسی ناوخۆ له‌ کۆڕه‌سه‌ره‌تاییه‌کان دا ، شتێکی وه‌ها نه‌بوو پێوه‌ی سه‌رقاڵ بین ، بۆیه‌ له‌ شه‌وانی هاوین له‌ بن ڕوناکی گڵۆپی دارته‌لێکی‌گه‌ره‌کدا ، مێردمنداڵ و تازه‌پێگه‌یشتوه‌کان ، کۆده‌بوینه‌وه‌ به‌ گێڕانه‌وه‌ی باس وچێرۆکه‌کانی که‌ له‌گه‌وره‌کانی خۆمان بیست بوو ، کاته‌ دره‌نگه‌کانی شه‌ومان پێ به‌سه‌رده‌برد ، که‌ زوربه‌ی ده‌رباره‌ی جۆرێکی ئازایه‌تی و قاره‌مانێتی بوون . له‌وانه‌ باس و خواس و چیرۆکی کوڕی ده‌مانچه‌ له‌ باخه‌ڵ و شه‌قاوه‌ وکارکوشته‌کانی شار بوون .
سه‌رده‌مێک بووشۆڕشی ئه‌یلول جێکه‌وته‌یه‌کی له‌ کۆمه‌ڵگادا پێک هێنابوو ،خه‌ریکی چنینه‌وه‌ی هه‌ندێک له‌ ده‌ست که‌وته‌کانی خۆی بوو . ئه‌وانه ‌، هه‌موو کوڕه‌هه‌ڵکه‌وتووه‌کانی شۆڕش بوون . هه‌رچه‌نده‌ زوربه یان به‌پاشناوی دایکیانه‌وه‌ ، یان به‌ پاشناوێکی تره‌وه‌ ناو بانگیان ده‌رکرد بوو ، که‌سی ڕاسته‌قینه‌ی شاره‌که‌بوون ، وه‌لێ به‌شێوه‌یه‌کی ئه‌فسانه‌یی ، له‌ دره‌نگانی ئه‌و شه‌وانه‌دا کارو سه‌ربورده‌ی ئه‌وانه‌مان ده‌گێڕایه‌وه‌ و به‌راورد مان ده‌کردن ، به‌ کوڕی ئازای فیلمه‌ سینه‌ماییه‌کانی ڕۆژ و ده‌بوونه‌ درێژکراوه‌ی یه‌کتری . له‌ ناخی خۆمان دا خۆزگه‌مان به‌ ئازایه‌تی و جه‌ربه‌زه‌کاری ئه‌وان ده‌برد .

(ماره‌ڕه‌ش) گێڕانه‌وه‌یه‌کی ئه‌و کاته‌ بوو ، ناوی ئه‌و دێیه‌ی شارباژێڕ نه‌بوو که‌له‌ بناری زنجیره‌ چیای( قه‌ یوان)دایه ، به‌ڵکو نازناوی که‌سایه‌تیه‌کی تایبه‌ت بوو ، له‌ سه‌ره‌تای شۆڕشی ئه‌یلول دا ، باسی لێ هاتویی و زرنگیه‌که‌ی ده‌کرا ، له‌ کاری کوشتن و شوین بزرکردنی زیندانی و تاوانبارانی شۆڕش دا . تاوانباره‌کان ، ئه‌و دیل و گیراوانه‌بوون ، که‌ ده‌زگای دادپرسی شۆڕش پاش بڕیاری خۆی ، ده‌یسپاردن به‌م پێشمه‌رگه‌ تایبه‌تیه‌ ، بۆ ئه‌وه‌ی بیانبات بۆ زیندانێک ، له‌ شوێنێکی دوور تر .
ئه‌وه‌ ده‌سپێکی نمایشێکی مه‌رگبار بوو ،فه‌سڵه‌کانی تری شانۆنامه‌که‌ تراژیدی بوون ، به‌ کوشتن وشوێن بزر کردنی قوربانیه‌که‌ کۆتایی ده‌هات .
وه‌کو نمایشنامه‌یه‌کی سونه‌تی ، کاره‌کته‌ره‌کانی چه‌سپاو بوون ، ته‌نها که‌سایه‌تی قوربانی تیا ده‌گۆڕا .

به‌و جۆره‌بوو :
پاش وه‌رگرتنی زیندانیه‌که‌ ، له‌ به‌رپرسه‌ تایبه‌تیه‌که‌ی خۆ ی، پێکه‌وه‌ ده‌که‌وتنه‌ ڕێ به‌ره‌و زیندانه‌ دووره‌که‌ .
به‌ تاقه‌ زه‌لامی ده‌گه‌یشته‌ شوێنی دیاری کراو . کاتێک ده‌چوه‌ به‌رده‌می به‌رپرسی زیندانه‌که‌ و پرسی به‌ندیه‌که‌ی ، لێ ده‌کرد .
له‌پرس و ڕۆسی نێوانیان دا ، چیرۆکێکی سازکراوی بۆ ده‌گێرایه‌وه‌ ، که‌ چۆن له‌ ڕێگا ڕه‌شمارێکی گه‌وره‌ و عه‌جایب به‌ زیندانیه‌که‌وه‌ی داوه‌وه‌ له‌جێدا مردووه‌ ، ئه‌میش له‌ به‌ر ته‌نیا باڵی له‌و شوێنه‌دا به‌جێی هێشتووه‌ .
ئیتر ووردیانه‌که‌ ، به‌ پێکه‌نێکی زه‌رده‌وه‌ پێشوازی له‌م په‌یکبه‌ره‌ سه‌مه‌ره‌ دیوه‌ ده‌کرد ، به‌بێ لیکۆڵینه‌وه‌یه‌کی زیاتر ، مه‌سره‌فی ڕیگای به‌زیاده‌یه‌که‌وه‌ بۆ ده‌بژێررایه‌وه‌ ، چونکه‌ له‌و ده‌زگایه‌دا ، ئه‌و که‌سه‌ خۆی په‌ڕله‌ی نهێنی مه‌رگی زیندانیه‌که‌بوو .
لێره‌وه‌ نازناوی(ماره‌ڕه‌ش )جێگه‌ی ناوی ڕاسته‌قینه‌ ی گرتۆته‌وه‌ ، وه‌کو ئامرازێکی مه‌رگ بووه‌ به ناسنامه‌ی‌ په‌یکبه‌ره‌ تایبه‌تیه‌که‌ .
ئیتر ئه‌مه‌ چه‌ندی ڕاست بوو یان هه‌ڵبه‌ستراو ، ئه‌ده‌بیاتی گێڕانه‌وه‌ی ئه‌و ڕۆژه‌ ده‌یزانێت .

وه‌لێ له‌شه‌سته‌کان و سه‌ره‌تای شۆڕش دا که‌سایه‌تی (ماره‌ڕه‌ش) و غافڵکوژان وکوڕی ده‌مانچه‌ له‌ باخه‌ڵ وشه‌قاوه‌‌کانی شار ، به‌که‌سایه‌تی شۆڕشگێڕو پێشمه‌رگه‌ی تایبه‌ت ده‌ژمێرران . ئه‌وانه‌ بوون ، کۆمه‌ڵگایان له‌ ناپاک و تاوانباران پاک ده‌کرده‌وه‌ و په‌یامی ڕزگاریان ده‌گه‌یاند ، وه‌لێ دواتر ده‌رکه‌وت زۆر له‌قوربانیه‌کانیان که‌سانی بێوه‌ی و یان خه‌باتکاری حیزب و لایه‌نی تر بوون ، یان به‌دوای دا ئه‌و ئامرازی مه‌رگانه‌ ، خۆشیان بونه‌ قوربانی شۆڕش و له‌گۆمی خوێنی‌ ڕژێنراوی قوربانیه‌کانیان دا خنکان و سه‌ریان تیا چوو ،له‌ په‌له‌ پرۆزه‌ی پێگه‌یاندنی شێو شامی شۆڕش دا ،که‌س وه‌کو تاوان سه‌نگ و سوکیان له‌و کارانه‌دا نه‌ده‌کردو به‌ زوو پێگه‌یاندنی شۆڕشیان ده‌ژمارد .
هه‌نوکه‌ و له‌ ئه‌مڕۆی ته‌بایی سه‌رۆکه‌کانیان دا ، هه‌ردو لای جه‌لاد و قوربانیه‌کان له‌ یه‌ک‌لیستی ده‌زگای شه‌هیدانی شۆڕش دا ناونوس کراون و به‌هه‌ندێک جاش و ناپاکیشه‌وه‌ ، ئێستا که‌سێکی نزیکی ئه‌وان شه‌هیدانه‌که‌یان وه‌رده‌گرێت .

به‌ڵام له‌ ڕاستیدا (ماره‌ڕه‌ش) و هاوشێوه‌کانی که‌سایه‌تیه‌ک بوون له‌ جۆری ــ ‌ماس مێرده‌ر ــ (*) و سایکۆپاته‌کان ، ئه‌گه‌ر چاره‌سه‌ری تایبه‌ت نه‌کرابان ، ده‌بوایه‌ کۆمه‌ڵگا له‌وان بپارێزرایه‌ ، زیاتر له‌ قوربانیه‌کانیان .
له‌ کاتێک دا که‌سایه‌تی سایکۆپاتی مه‌ترسیداری ئه‌وان له‌ ده‌ری شۆڕش دا دروست بوون ، به‌ڵام شۆڕش ئه‌وانه‌ی به‌ده‌روی یه‌زدانی خۆی ده‌زانی و کرا بوون به‌ کوڕی تاقانه‌ و نازکێشراو ، له‌پێناوی به‌جێگه‌یاندنی کاره‌ تایبه‌ته‌کانی ده‌زگای پاکسازی شۆڕشدا . شۆڕش پاش دۆزینه‌وه‌ی ئه‌وان ، هه‌ڵی گرتبونه‌وه‌ و به‌رخۆی نابون و که‌سایه‌تی سامناکی لی سازاندوون .

(ماره‌ ڕه‌ش) وه‌کو که‌سایه‌تیه‌کی خۆڕسکی تاوانکار ، به‌ ڕاسته‌قینه‌یه‌کی بون یا نه‌بوون ،له‌ دوێنێ و رابوردویه‌کدا باس ده‌کرا .

وه‌لێ ئه‌مڕۆ‌ له‌ ده‌ره‌نجامی نادیارو ته‌ماوی شوین بزرکراوه‌کانی شه‌ڕی ناوخۆوه‌ ، ده‌گه‌ین به‌ وێنه‌یه‌کی تری نزیک به‌ڕاستی ، وه‌کو ئه‌وه‌ی ده‌زگانهێنیه‌کانی پاکسازی و په‌رستاری حیزب خۆیان بوو بێتن به‌ مامری کڕکه‌وتو له‌ سه‌ر‌ هێلکه‌ به‌جێ ماوه‌کانی(ماره‌ڕه‌ش)ی دوێنێ . یان وه‌کو فابریکێک بوون‌ به‌ دایه‌نگای به‌رهه‌م هێنانی ئه‌و توخم وتوره‌مانه‌ی تاوان . له‌ بارۆ (**) و قه‌ڵاکانی شۆڕش دا ده‌پارێزرێن بۆ کاتی‌ داهاتنی وه‌رزه‌کانی تاوان .

چونکه‌ له‌مڕۆدا ( شوێن بزرکراوه‌کان)ی شه‌ڕی ناوخۆ ، ڕه‌نگبێ‌ به‌شێوازێکی تێکه‌ڵ له‌شێوازی‌ کۆنی ( ماره‌ڕه‌ش) و ڤامپیره‌ نوێکان‌ له‌ناو برا ىێتن .
به‌ ڵام له‌ترسی ئه‌تک و گه‌مه‌ ناشیرینه‌کانی مردن ، له‌ زمان بڕین ، سه‌ر به‌ بلۆم پانکردنه‌وه‌ ، فڕیدانه‌ ناوبیری قوڵ و چه‌په‌ک ، هه‌ڵدێرانی له‌ ڕکه‌و به ر‌زایی خه‌ره‌نده‌کانی چیای هه‌زار به‌هه‌زار و به‌زینده‌به‌چاڵ کردنیان له‌گۆڕی نادیارو بێ کێل و نیشان‌دا ، شوین بزر کراون .

ئه‌و کارانه‌ حیزبه‌کانی توشی شه‌رمه‌نده‌ییه‌ک کردووه‌ ، هه‌رگیز جووت نایه‌ته‌وه‌ ، له‌گه‌ڵ ئه‌تمۆسفیری ته‌بایی و به‌نده‌کانی هاوپه‌یمانی ستراتیژی ئێستای ئه‌و حیزبانه‌‌دا .

ئاشکرا کردنی چاره‌نوسی ئه‌وانه‌ ، هه‌ناسه‌ی به‌یه‌کداچوی ئه‌و حیزبانه‌ بۆگه‌ن ده‌کات ، که‌ ئێستا له‌سه‌ر سه‌رینی سامانی نیشتمان سه‌ریان به‌یه‌که‌وه‌ ناوه‌ .

یاخود ڕاستی چاره‌نوسه‌ تاڵه کانیان ، مه‌ترسی ده‌بێت بۆ به‌رژه‌وه‌ندی حیزب و ژیانی ئه‌و جه‌لادو ڤامپیرانه‌ی له‌ بارۆ و قه‌ڵاکانی حیزب دا ده‌پارێزرێن بۆ کاری زه‌رور تر له‌ داهاتو یه‌کدا ، بۆ خستنه‌وه‌ی ترس و تۆقاندن و ده‌مداخستن و فراندن و کوشتنی که‌سانی ناحه‌ز و دوژمنه‌کانی حیزب و ڕۆژنامه‌نوسی زماندرێژو چه‌توونه‌کان ،ئه‌وانه‌ی سنوری سورو ئایکۆنه‌ پیرۆزه‌کانی حیزب ده‌شکێنن و خه‌ڵک فێری دانگڕی و بوێری ده‌که‌ن به‌رامبه‌ر گه و‌ره‌ ده‌سه‌ڵاتداره‌کانی حیزب .

جگه‌ له‌مانه‌ ، چی تر ، ڕێگره‌ بۆ وه‌ڵامی ڕاست دانه‌وه‌ی ژماره‌یه‌ک خێزانی نیگه‌ران و نائارامی شوێنبرزکراوه‌کان .
ئه‌وان بۆ دڵنیایی خۆیان ، داوای قوڵاغی پاش مه‌رگه‌ی وونبووه‌کانیان ده‌که‌نه‌وه‌ ، زیاتر له‌وه‌ی سۆراغێک بکه‌ن ، له‌ ژیان و مانه‌وه‌ی ئازیزه‌کانیان .

دیاره‌ حیزب ، نهێنی ژیانی ئه‌و که‌سانه‌ی وه‌کو ڤامپیرێکی ناو تاریکی ، کاری تایبه‌تی له‌ناوبردنیان بۆ ده‌که‌ن ، به‌نرخ تره‌ ، له‌ قوڵاغ دانه‌وه‌ی شوێن بزرکراوه‌کانی خۆی . ئه‌و قوربانیانه‌ تازه‌ ڕۆیشتون و کاریان ته‌واو بووه‌ . وه‌لێ ئه‌مان زیندوون و هێشتا له‌ خزمه‌ته‌ تایبه‌تیه‌کانی حیزب دا ، جێگه‌یان زۆر دیار و گرنگتره‌.

حیزب له‌ ته‌ماوی کردنی ئه‌مڕۆی چاره‌نوسی شوێن بزرکراوه‌کانی خۆیان دا ، مه‌عده‌نی بیر کردنه‌وه‌ی خۆیمان به‌و جۆره‌ پیشان ئه‌دات :

{ چل ساڵی ته‌مه‌ن زۆر له‌حیکایه‌تی کوردی دا به‌کاردێت ، به‌ڵام وا چل ساڵی حیکایه‌ت زیاتریش به‌سه‌ر حیزبی کوردی دا تێپه‌ڕی هێشتا بیکردنه‌وه‌یان له‌ چوارچێوه‌ی نمایشنامه‌ مه‌رگباره‌کانی (ماره‌ڕه‌ش)دا ده‌خولێته‌وه‌ !!}


11 ــ 07 ــ 2010

saidaraf@hotmail.com


تێبیــــــــــــــنی
ــــــــــــــــــــــــــــ :
(*)
ــ ماس مێرده‌ر ــ به‌که‌سێک ده‌گوترێت ، کوشتن بووه‌ به‌ خولیای ، وه‌کو ئالوده‌بویه‌ک له‌پاڵ کوشتن دا ، هه‌ڵچونه‌ ده‌رونییه‌کانی خامۆش ده‌کاته‌وه‌ . ووشه‌ی (پیاوکوژ) یان (کارکوشته‌)ی کوردی پڕ به‌ پێست نیه‌ بۆ (ماس مێرده‌ر ).

(**)
بارۆ ــ جۆرێکه‌ له‌ دوژ و کاخی نهێنی سه‌رچیای سه‌خته‌کان و ناو دارستان و شوێنی چه‌په‌ک و تاریک که‌ بۆ تاوانی ترسناک به‌کارده‌هێنرێت . له‌ رۆژهه‌ڵات دا له‌شێوازی قه‌ڵای ــ ئالموت ــ ی (حسن سه‌باح)ی سه‌رکرده‌ی مه‌زهه‌بی تیپه‌ باتنیه‌کان . له‌ دنیای ڕۆژئاوادا ، وه‌کو قه‌ڵاو کۆشکه‌کانی (کۆنت دراکۆلا)ی دژبانی عوسمانیه‌کان ، له‌ ترانسلڤانیا ی ووڵاتی ڕۆمانیا ، له‌ هه‌رێمی بۆ هیمیاو با‌ڵکان دا .‌‌


 

           

 

20/07/2010

 

goran@dengekan.com

 

dengekan@yahoo.com