چه‌ته‌کانی رێ
 

  

هه‌ردی مه‌هدی میکه‌

 



وه‌ک پێنج په‌نجه‌که‌: ئه‌سپێ کوژه‌ و دۆشاومژه‌ له‌ ژورێکی تاریکدا خه‌ریکی تاڵانکردن و خواردنی قوتی خه‌ڵک بوون، توته‌ و برای توته‌ و باڵابه‌رزه‌ش به‌ناوی خه‌ڵکه‌وه‌ خۆپیشاندانێکیان رێکخست و ناویاننا "17ی شوبات"، دواتر دۆشاومژه‌ و ئه‌سپێ کوژه‌ ئه‌وانیان هێنایه‌ ناوژوره‌که‌ و کردنیان به‌ شه‌ریک ژوره‌که‌شیان ناونا "ماڵی بنکه‌فراوان". له‌و رۆژه‌وه‌ په‌نجه‌کان خه‌ریکی سه‌رکوتکردنی هاواره‌کانن و نائومێدکه‌ری خه‌ونه‌کان.
دۆخه‌که‌ هه‌ڵده‌گرێ به‌ مه‌حوی لوتکه‌ ده‌ستپێبکه‌ین و به‌ شێخ ره‌زای مه‌زن قوفڵی بکه‌ین. لای مه‌حوی چه‌ته‌ی رێ (قوتاعی ته‌ریق) باشتره‌ له‌ چه‌ته‌ی رێی شه‌ریعه‌ت ودین، ئه‌وه‌تا له‌زمانی هه‌مه‌وه‌ندێکه‌وه‌ بۆ شێخێک ده‌ڵێت:"خۆش هاته‌جواب و وتی: تۆ حه‌قته‌، وه‌لێ من..قوتتاعی ته‌ریقم، نه‌کوو قوتتاعی ته‌ریقه‌ت"(دیوانی مه‌حوی،ل380،چ3،1381).
له‌و سه‌رده‌مه‌ی مه‌حوی هێشتا داموده‌زگای ده‌وڵه‌تی هاوچه‌رخ له‌ناوچه‌که‌دا ده‌رنه‌که‌وتبوو، شه‌ریعه‌ت و فیقه حوکمی یاساو شێخانی ته‌ریقه‌ت و مه‌لاکانیش حوکمی په‌رله‌مانتار و ده‌سه‌ڵاتدارانیان بینیوه‌، ئه‌وکات مه‌حوی زیاتر له‌و ده‌موچاوانه‌ ترساوه‌ که‌ به‌ناوی شه‌رعه‌وه‌ بوونه‌ته‌ ئامۆژگاریکه‌ر و هاوارکه‌ری چاکسازی تا له‌وانه‌ی که‌ ده‌بنه‌ چه‌ته‌ له‌به‌رده‌م کاروانی بازرگانێکدا که‌پاره‌که‌ی به‌تاڵان ده‌به‌ن و جلوبه‌رگه‌که‌شی روتده‌که‌نه‌وه‌.
دروست وایه‌ مرۆڤ چه‌ته‌ی رێ جله‌کانی روتبکاته‌وه‌ باشتره‌ تا چه‌ته‌ی دین و سیاسه‌ت عه‌قڵی روتبکه‌نه‌وه‌، خه‌ونی بدزن، هاواری بێپه‌نایان نائومێد بکه‌ن، ببنه‌ ریفۆرخوازی رێ و له‌ کۆتایی رێدا ببنه‌وه‌ شه‌ریکی دزان. له‌راستیدا ئه‌مانه‌ چه‌ته‌ی راسته‌قینه‌ن نه‌ک ئه‌وانه‌ی نیوه‌ی ئه‌ده‌بیاتی میللی-یان داگیرکردوه‌.
کێشه‌ی ئه‌مڕۆی ئه‌و "چاکه‌خوازانه‌!" ئه‌وه‌یه‌ که‌ نازانن ریفۆرخوازنین و دروشمی ریفۆرمخوازی ده‌کێشن، ئه‌وان بیریان چووه‌ واده‌زانن له‌به‌ر هه‌نگاو و هاواری دروشمه‌کانیان ده‌نگیان هێناوه‌. له‌ راستیدا ده‌نگی ئه‌وان ته‌نها هی توڕه‌یی و لێخۆشبوونی خه‌ڵکه‌ له‌ دزی و گه‌نده‌ڵی و قبوڵخاسه‌کانی پێشوویان، کۆبونه‌وه‌ی خه‌ڵک له‌ "بێکه‌سی" خه‌ڵکدایه‌، ده‌نگیانناداتێ له‌به‌رئه‌وه‌ی چاکه‌خوازن، به‌ڵکو ده‌نگیان بۆ ئه‌وه‌یه‌ تا جارێکیتر نه‌چنه‌وه‌ کۆشی چه‌ته‌ و گیرفانه‌ بێقه‌ناعه‌ته‌کانی دوێنێیان.
چه‌ته‌کانی رێی ئێستا خه‌وندز و به‌لارێدابه‌ری هه‌ناسه‌ی نه‌وه‌یه‌کن که‌ خۆبه‌خشانه‌ به‌ر له‌ چه‌ند ساڵێک (2000-2006) به‌ر له‌ حزبه‌کان و سیاسیه‌کان که‌وتنه‌ بیرکردنه‌وه‌ و نوسییان، ره‌خنه‌یان گرت، رژانه‌ سه‌رشه‌قام و قوربانیاندا. ئه‌وکات ئه‌م سیاسیه‌ نوێیانه‌ هێشتا هه‌ڵنه‌تۆقیبوون له‌ناو حزبه‌کانه‌وه‌ یان قبوڵخاسیان ده‌کرد یان په‌لامارده‌ر و به‌ خائین له‌قه‌ڵه‌مده‌ری گه‌نجانێک بوون که‌ده‌یانوت "به‌سه‌ دزی و گه‌نده‌ڵی" هه‌ر ئه‌وانیش له‌ گه‌رمیان و کوێستانه‌وه‌ هاواریانکرد "نامانه‌وێت ئه‌نفال و هه‌ڵه‌بجه‌ ببنه‌ ده‌خیله‌ی پاره‌ کۆکردنه‌وه‌" که‌چی هه‌ندێک له‌و ریفۆرمیستانه‌ به‌یاننامه‌ی به‌ناوی حزبه‌که‌یه‌وه‌ ده‌نوسی و تیایدا هاتبوو "ده‌بێت ئه‌و خۆپیشانده‌رانه‌ له‌ سێداره‌ بدرێن!" ئێستا ئه‌وانه‌ سینه‌ساف و دڵڕه‌ق و گیرفانقوڵی ناو ده‌سه‌ڵات و ده‌موچاوی ریفۆرمن. ئایا به‌راست ئه‌مانه‌ چه‌ته‌کانی رێ نین؟!
چه‌ته‌کانی رێ ئه‌وانه‌ نین له‌سه‌ره‌ڕێی کاروانێکدا بوه‌ستن و چه‌ته‌ئاسا روتکه‌ره‌وه‌ی کاروانچیه‌کان بن، ئه‌وانه‌ن که‌ به‌ناوی نیشتمان و چاکسازیه‌وه‌ جلی ریفۆرم ده‌پۆشن و به‌ڵام دوای ماوه‌یه‌ک ئه‌وه‌ی ده‌یگۆڕن نه‌سیسته‌م و نه‌سته‌مه‌، به‌ڵکو جلوبه‌رگ و ماسکه‌کانیانه‌، ئه‌مانه‌ چه‌ته‌ی کاروانی رێی چاکسازین.
ئێستا ئیتر خه‌ڵک ناهه‌قی نیه‌ هه‌م له‌ ده‌سه‌ڵات بێزاره‌ و هه‌م له‌ ئۆپۆزسیۆنیش، چونکه‌ هه‌ردوولایان باوه‌ڕیان به‌ دامه‌زراندنی لایه‌نگرانی خۆیان و دزینی قوتی خه‌ڵک هه‌یه‌ (به‌ناوی بودجه‌ی حزبه‌کانه‌وه‌) و هه‌ردولاشیان سورن له‌سه‌رئه‌وه‌ی حزبیه‌کی بێبڕوانامه‌ باشتره‌ له‌ سه‌دانی خاوه‌ن بڕوانامه‌ و ته‌کنۆکرات.
له‌ سه‌رده‌می شێخ ره‌زای تاڵه‌بانی-شدا دووهێز ململانێی ده‌سه‌ڵاتیان ده‌کرد له‌ کۆمه‌ڵگه‌دا یه‌کێکیان قازی بوو نوێنه‌رایه‌تی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی ده‌کرد و موفتیش که‌ نوێنه‌رایه‌تی ده‌سه‌ڵاتی دینی ده‌کرد به‌ڵام وه‌ک ئێستای "ئۆپۆزسیۆن و ده‌سه‌ڵات" هه‌ردولایان به‌ناوی خه‌ڵکه‌وه‌ خه‌ریکی خواردنی مافیان بوون، بۆیه‌ شێخ ره‌زا به‌ دێڕه‌ شیعرێک توڕه‌یی خه‌ڵک به‌مشێوه‌یه‌ ده‌گوێزێته‌وه‌:"ماڵی قازی له‌مبه‌ره‌و و ماڵی موفتیش له‌وبه‌ره‌..من فه‌قیرم که‌ نازانم له‌مبه‌رم یان له‌وبه‌رم". به‌راست ئێستا چاکسازیکاران له‌کام به‌رن؟!

 

           

 

30/11/2014

 

goran@dengekan.com

 

dengekan@yahoo.com